Op 11 maart om 14:59 plaatst de openbare zender VRT een bericht over Venezuela onder de titel New York Times: “Niet Maduro-regime maar betogers staken vrachtwagens met humanitaire hulp in brand”. Daarin neemt de zender een bericht over van The New York Times van de dag ervoor, waarin wordt aangetoond dat niet de politie van Venezuela (‘Maduro-regime’) maar betogers van de oppositie de USAID-vrachtwagens met ‘noodhulp’ in brand staken.

De beelden tonen een betoger van de oppositie die naast de tweede truck twee molotovcocktails gooit in de richting van de Venezolaanse politie. De brandende lont van de tweede vliegt echter uit de fles en komt op de achterkant van de oplegger van de tweede truck terecht, die vervolgens in brand vliegt. Even later worden ook de eerste en de derde truck door de vlammen van de tweede truck verteerd. Op de beelden onmiddellijk erna is tevens te zien dat Venezolaanse politie-agenten komen toesnellen en staan te roepen naast de eerste truck dat ze willen helpen om de eerste brand te blussen. Het mocht echter niet baten.

“Nooit eerder getoonde beelden”?

Iets verder in het artikel beweert de VRT dat het om ‘nooit eerder getoonde beelden’ zou gaan. Dat is manifest onjuist. De beelden van de eerste molotovgooier circuleerden live op Venezolaanse en Colombiaanse sociale media. DeWereldMorgen.be zag ze reeds op 24 februari op Twitter en vermeldde het drie dagen later in het artikel Tweede mislukte machtsgreep VS in Venezuela vergroot dreiging met gewelddadige provocatie:

“Drie trucks met hulpgoederen reden vervolgens voorbij de Colombiaanse grenspost naar de Venezolaanse grenspost, met in hun zog talrijke guarimbero’s. Die hadden zich tevoren voorzien van molotovcocktails. Toen het tweede voertuig kort daarop vuur vatte, waren ze zo onvoorzichtig van zichzelf beelden te verspreiden terwijl ze die molotovcocktails wierpen, waarvan een aantal op de tweede truck terecht kwamen.”

In dit artikel waren die beelden niet eens een hoofdpunt. Dat ze door de media zouden worden genegeerd en verzwegen werd door ons verwacht. Dit past immers in het selectieve patroon dat de mainstream berichtgeving over Venezuela al jaren kenmerkt (en over zoveel andere conflicten waar de VS en de EU bij betrokken zijn).

The New York Times toont zich met zijn artikel hierover allesbehalve van zijn beste kant. Eerder dan bewijzen dat de krant ‘objectief’ bericht, bewijst hun versie van de feiten en de begeleidende commentaar dat ze onverminderd doorgaan met zeer eenzijdige berichtgeving over Venezuela. Dit is geen eigen journalistiek onderzoek maar een overname van beeldmateriaal van het internet, zonder enige vermelding van de alternatieve bronnen die de informatie live en in de uren vlak na de feiten verspreidden.

Dit gaat totaal niet over ‘nooit eerder getoonde beelden’. Een objectieve omschrijving zou eerder klinken als ‘beelden die we tot nu toe hadden genegeerd omdat ze niet in het narratief tegen het Maduro-regime pasten’.

Bovendien stelt de VRT – in navolging van het bericht van The New York Times – niet de meest logische journalistieke kritische vraag bij deze informatie. Waarom lopen zogenaamde ‘supporters van humanitaire hulp’ met molotovcocktails in de hand naast vrachtwagens beladen met noodhulp?

Dit gaat totaal niet over ‘nooit eerder getoonde beelden’. Een eerlijke omschrijving zou eerder klinken als ‘beelden die we tot nu toe hebben genegeerd omdat ze niet pasten in het narratief tegen het Maduro-regime’.

De voedselpakketten van Molotov

Er zit een historische ironie in het gebruik van molotovcocktails in de huidige context. Het zijn glazen flessen gevuld met benzine waarin een vod wordt gepropt, die vlak voor het gooien wordt aangestoken. Wanneer de fles neervalt barst ze open en ontploft de brandstof in de fles met korte hevige vlammen, die op hun beurt andere voorwerpen in brand zetten. Als een projectiel een mens raakt zijn de gevolgen gruwelijk, meestal dodelijk. Overigens is het aansteken van molotovcocktails ook gevaarlijk voor de daders zelf. Soms ontploffen de flessen reeds bij het ontsteken van de lont of zet de gebruiker zichzelf in brand omdat hij brandstof op zichzelf heeft gemorst.

Het was een tactiek die tijdens de Spaanse burgeroorlog al werd gebruikt tegen tanks. Tijdens de oorlog van 1939-1940 tussen de Sovjet-Unie en Finland namen de Finnen dit rudimentaire wapen over en gaven het zijn huidige naam, naar de Sovjet-minister van buitenlandse zaken Vjatsjeslav Molotov. De Finnen noemden dat het aperitief bij de zogenaamde Russische ‘voedselpakketten’. Het was Molotov die zijn Russische bommen op Finland sarcastisch ‘voedselpakketten’ noemde.

“Nu zijn ze te ver gegaan”

Onmiddellijk na de brand reproduceerden de grote media de reacties van de Colombiaanse president en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo. Die uitten hun verontwaardiging over het verbranden van noodhulp door het Maduro-regime.

Waarom de NYT – en in zijn navolging ook de VRT – deze foute weergave van wat er daar gebeurde nu toch rechtzet is niet duidelijk (zie verder). In ieder geval is het voor de VRT geen aanleiding om zijn globale berichtgeving over Venezuela enigszins kritisch te herbekijken. Integendeel, net als de NYT maakt de openbare zender hier van gebruik om met evenveel overtuiging kant te kiezen in hun berichtgeving over wat daar gebeurt.

De meest relevante informatie wordt nog steeds weggelaten

Bovendien blijft de openbare omroep de meest relevante informatie over heel deze episode verzwijgen. Nog voor de eerste Amerikaanse legervliegtuigen met ‘noodhulp’ landden in de Colombiaanse grensstad Cúcuta verklaarden de directeur van het Rode Kruis-Colombia en een woordvoerder van de VN-missie in Colombia dat ze elke medewerking weigerden aan deze operatie.

Meer dan 70 humanitaire organisaties in Colombia, Venezuela en Brazilië sloten zich hier bij aan. Zij weigerden categoriek deze operatie als ‘noodhulp’ te erkennen. Daarenboven, de noodhulp van VN, Rode Kruis en andere organisaties ging en gaat gewoon door, in volledige coördinatie met de Venezolaanse overheid.

Waarom na twee weken dit toch vermelden?

Waarom de NYT bijna twee weken na de feiten met deze rechtzetting komt (en daar voorlopig door de andere massamedia in de VS niet in wordt gevolgd) is niet duidelijk. De NYT zit net als de tv-zender MSNBC echter gewrongen in een lastige spreidstand. Beide media zijn de meest uitgesproken critici van president Trump en zijn vermeende banden met Rusland en president Poetin, maar in Venezuela gaat Trump regelrecht in tegen Rusland (en China).

Een mogelijke verklaring is ook dat men bij de redactie van de NYT begint in te zien dat de poging tot staatsgreep met Juan Guaidó niet erg vlot verloopt. Zowel zijn ‘eedaflegging’ als de ‘hulpkonvooien’ hebben niet het gewenste snelle resultaat gegeven. Bovendien moest vice-president Mike Pence kort erna afdruipen zonder enig militair engagement van de landen in de groep van Lima. Zelfs Brazilië en Colombia weigerden een verklaring te ondertekenen waarin voor militair ingrijpen wordt gekozen. De Braziliaanse vice-president zei openlijk dat er geen sprake van kon zijn dat VS-troepen vanuit Brazilië Venezuela zouden mogen binnenvallen.

De NYT beseft met andere woorden dat dit een zaak van lange adem gaat worden en dat militair optreden allesbehalve vanzelfsprekend is, de retoriek van Trump, Bolton en Pompeo ten spijt.

Tenslotte heeft de NYT nog een lastige erfenis met Venezuela. De krant was de eerste om de staatsgreep van 2002 en het ‘herstel van de democratie’ te erkennen en toe te juichen. Amper 47 uur later zag de krant zich verplicht zich te verontschuldigen voor zijn openlijke steun aan een militaire staatsgreep.

Economische blokkade gaat onverminderd door

Venezuela is daarmee nog niet uit de problemen. De economische blokkade – die ook het tegenhouden van essentiële geneesmiddelen inhoudt – hakt zwaar in op de bevolking, die het al niet breed had in de voorbije vier jaar.

Zoals Noam Chomsky in een recent radio-interview (zie Chomsky: “VS organiseren in Venezuela softe coup met economische wurggreep op bevolking”) bevestigt, hebben presidenten Chávez en Maduro zware fouten gemaakt en dragen zij hun deel van de verantwoordelijkheid, maar alles wat hen kan verweten worden, geldt in dezelfde mate – meestal zelfs veel erger – voor de presidenten van Honduras, Colombia, Brazilië, Argentinië, Ecuador. Schendingen van de mensenrechten, folteringen en standrechtelijke executies door politie en leger zijn er schering en inslag … en dat al vele jaren langer dan in Venezuela. Chomsky’s besluit:

“Nu doen de media amper nog de moeite om te doen alsof ze berichten over de situatie ter plaatse. The New York Times, de Washington Post, de Europese media, dat zijn gewoon kranten voor de oppositie. Daar moet heel wat over gezegd worden, waar hier geen tijd voor is, maar dit is een wreedaardige situatie.”

“Wat hier aan het gebeuren is, is een softe coup, een wurggreep die op een of andere manier zal leiden tot de val van de regering en een terugkeer van Venezuela naar de omstandigheden die je ziet in de landen van de regio die door de VS wordt overheerst. Als je kijkt naar de statistieken van misdaden en wreedheden, kijk naar de landen die de VS onder zijn controle heeft, de Centraal-Amerikaanse landen en Colombia, het gevaarlijkste land ter wereld voor vakbondsactivisten en strijders voor de mensenrechten.”

Geen bewijs van objectiviteit

Dit bericht van de openbare zender is géén bewijs dat zijn berichtgeving over Venezuela objectief zou zijn of kritisch. Het bevestigt integendeel dat de redactie van de VRT – en dit al jaren – kant kiest in een conflict dat allesbehalve eenduidig is. Het biedt nauwelijks weerwerk tegen de wekenlange barrage van verwijten tegen president Maduro dat hij het bevel zou hebben gegeven om de hulpkonvooien in brand te steken om zo de publieke opinie voor te bereiden op de redelijkheid van een militaire interventie. Glenn Greenwald geeft volgende commentaar over dergelijke ‘journalistiek’:

“Anderen (journalisten) die hun brein gebruiken om kritisch te evalueren wat de VS-regering zegt wanneer ze een nieuwe oorlog wil beginnen, eerder dan gedachteloos die beweringen als Waarheid te reciteren, zoals mediasterren doen, gebruikten exact dezelfde bewijzen die nu door de NYT worden geciteerd dat het anti-Maduro-manifestanten, niet de troepen van Maduro, waren, die de vrachtwagens in brand staken. Zij konden dat al doen in de uren vlak na het incident, niet drie weken later – hoeft het nog gezegd, zij werden genegeerd door de Amerikaanse media.” (en door onze openbare zender VRT, eigen opmerking)

“In zoverre ze al werden geciteerd gebeurde dat om hen af te beelden als apologeten van Maduro – omdat ze de waarheid zeiden – net zoals diegenen voor hen die de propaganda van 2002 en 2003 bestreden werden afgedaan als pro-Saddam.”

Op naar de volgende anti-Maduro-roddel

Ondertussen schakelen de grote media al volop over naar de volgende roddel over Venezuela. Reeds meer dan 20 dialysepatiënten zijn overleden omdat hun apparaat bij gebrek aan elektriciteit is stilgevallen. De feiten kloppen volledig. Vreemd genoeg onderschatten de Maduro-bashers in hun ijver de echte cijfers, die nog erger zijn. Volgens de VN zijn sinds de VS-boycot van import op essentiële geneesmiddelen reeds meerdere honderden patiënten overleden, zowat allen uit de armere bevolkingslagen.

Volgens diezelfde VN was Venezuela tot 2012 het Latijns-Amerikaanse land dat het meeste vooruitgang had geboekt op vlak van de toegankelijkheid van de gezondheidszorg. In diezelfde periode zijn duizenden Latijns-Amerikanen gestorven wegens gebrek aan degelijke medische zorgen in Colombia, Peru, Paraguay, Argentinië, Mexico, Honduras, Chili maar daar is dat al jaren zo, niets om zich druk over te maken blijkbaar. Venezuela daarentegen …

UPDATE: Het VRT-artikel werd aangepast. Onderaan staat nu deze opmerking: Dit artikel is op 13/3/19 aangepast. In de eerste versie stond dat de beelden die The New York Times naar buiten heeft gebracht, “nooit eerder getoond” waren. Dat was niet correct, sommige beelden uit het NYT-filmpje waren enkele weken eerder al op het internet te zien.

Bronnen:

• Tweede mislukte machtsgreep VS in Venezuela vergroot dreiging met gewelddadige provocatie
• New York Times: “Niet Maduro-regime maar betogers staken vrachtwagens met humanitaire hulp in brand” 
• NYT’s Exposé on the Lies About Burning Aid Trucks in Venezuela Shows How U.S. Government and Media Spread Pro-War Propaganda