Uit door een interne bron gelekte documenten blijkt dat de Mexicaanse oligarchie en de traditionele machtspartijen zich organiseren om in samenspraak met de grote Mexicaanse media en de regering in buurland VS links president Andrés Manuel López Obrador af te zetten. Voorlopig is dat niet gelukt. Er zijn echter recente precedenten in Latijns-Amerika die een dergelijk scenario heel realistisch maken.

Sinds zijn verkiezing tot president van Mexico op 1 december 2018 heeft Andrés Manuel López Obrador, in zijn land beter gekend als AMLO, zich niet populair gemaakt bij de traditionele elite, de rechtse machtspartijen én bij zijn machtige noorderbuur in Washington. Zijn derde poging om president te worden was de goede. Dat succes had hij hoofdzakelijk te danken aan jaren politieke strijd van miljoenen Mexicanen voor een eerlijke stembusgang.

Verkiezingen waren in Mexico altijd problematisch. Na het electoraal bedrog tijdens de vorige verkiezingen van 2012 werd de internationale druk echter onhoudbaar. AMLO’s verkiezing in 2018 met zijn belofte “de duistere nachten van het neoliberalisme te beëindigen” was het gevolg.

“Stop de donkere nacht van het neoliberalisme”

Het begon reeds bij zijn toespraak na de eedaflegging. “Neoliberalisme is een ramp en een calamiteit voor ons land”. AMLO beloofde een “historische transformatie”. Hij liet de bouw van een enorme nieuwe luchthaven in de hoofdstad Mexico City stopzetten, heeft het luxueuze presidentiële paleis Los Pinos (‘de dennen’) verlaten om er een cultureel centrum van te maken en heeft het presidentieel vliegtuig verkocht.

Hij wil echter meer dan symbolische stappen zetten. Zo wil hij in Mexico openbare gezondheidszorg invoeren, het onderwijssysteem hervormen ten bate van de gewone Mexicaan, die het privé-onderwijs niet kan betalen, en hij wil een einde maken aan de privatisering van de energiesector.

Daarnaast wil hij de twee grootste plagen van zijn land aanpakken: de verlammende corruptie van het volledige overheidsapparaat, vooral in justitie, politie en leger én de strijd tegen de drugshandel (die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn). Hij pleit voor een totale ommekeer van het antidrugsbeleid. Niet repressie maar betere economische vooruitzichten zal jongeren weghalen uit de drugshandel en de mensensmokkel naar de VS.

Hogere ambtenaren mogen tot tien jaar na hun pensioen of vertrek niet voor de privé-sectoren werken waar ze als ambtenaar mee samenwerkten. De topsalarissen en privileges van de hogere ambtenaren zijn aan banden gelegd. Leger en politie krijgen niet langer de vrije hand om met geweld op te treden tegen criminaliteit. Die repressie richtte zich toch alleen tegen de lagere echelons van de drugsmaffia, meestal jongeren uit armere lagen van de bevolking. Bovendien zijn leger en politie zelf door en door corrupt en verbonden met de drugshandel en andere vormen van corruptie.

“Mexico is een soeverein land”

AMLO zet ook op internationaal vlak een ander beleid neer. Hij ontving de nieuwe Cubaanse president Miguel Díaz-Canel, verwerpt de sancties tegen Venezuela en erkent Maduro nog steeds als wettig president. Op een recente persconferentie kreeg hij de vraag of hij petroleum zou leveren aan Venezuela ¹als het land dat zou vragen, waarop hij zonder aarzelen bevestigend antwoordde.

Hij noemde de sancties een schending van het internationaal recht. “Mexico is een soeverein land dat niet gebonden is aan unilaterale beslissingen van een ander land.” Bovendien gaf hij politiek asiel aan Boliviaans president Evo Morales (die ondertussen naar Argentinië is verhuisd, waar hij ook asiel kreeg) en erkent hij de regering van zelfverklaard interimpresident Jeanine Añez niet.

Kortom, er zijn veel redenen waarom de oligarchie en de traditionele machtspartijen hem kwijt willen. De bittere ironie is dat AMLO niet eens een radicaal links politicus is, zoals zijn vijanden hem afschilderen. In de Europese sociaal-democratie zou hij zich eerder in het centrum bevinden. Wat hij wil is niet meer dan een sociale welvaartsstaat naar Europees model.

Zijn beleid is net daarom naar Mexicaanse (en VS-) normen radicaal genoeg. De armoede en extreem lage lonen zijn immers essentiële onderdelen van het huidige economisch systeem van Mexico. De economische elite heeft er zijn fenomenale rijkdom op gebouwd.

Breed oppositieblok BOA

Uit gelekte documenten blijkt nu dat deze oligarchie in samenspraak met de regering in Washington hun eigen mediaconcerns inzetten voor een campagne die moet leiden naar de val van de president. Op 18 juni heeft de regering in Washington een aantal sancties opgelegd aan Mexicaanse bedrijven en personen omdat zij handel drijven met Venezuela.

Deze sancties kwamen er nadat AMLO op 9 juni tijdens een persconferentie aankondigde dat er een complot gaande is om hem af te zetten voor het einde van zijn zesjarig mandaat (in 2024). Grote medianetwerken, grote bedrijven, een aantal gouverneurs van deelstaten en burgemeesters, enkele voormalige presidenten en zakenlui hebben zich verenigd in een Bloque Opositor Amplio (BOA – ‘breed oppositieblok’).

Een gelekt document met de titel Rescatemos a Mexico (laat ons Mexico redden) toont een actieplan met concrete stappen. Een van de elementen is ‘lobbying in de VS om de negatieve gevolgen van AMLO’s economisch beleid voor investeerders uit de VS te benadrukken’. De initiatiefnemers stellen dat zijn beleid zal leiden tot een nog grotere vlucht van Mexicanen over de grens naar de VS. Punt 9 uit dit plan: “Herhaal dit narratief in VS en Europese media”.

Het document stelt dat het initiatief reeds de instemming geniet van “de internationale pers (VS en Europa) en van zowat alle grote media in Mexico: Nexos, Proceso, Reforma, El Universal, Milenio, El Financiero en El Economista. Het is de bedoeling de “werkloosheid, armoede, onveiligheid en corruptie” in Mexico volledig te wijten aan de huidige president. Zowat alle problemen die Mexico al decennia teisteren worden door dit plan herleid tot een president die amper anderhalf jaar aan de macht is.

Het plan stelt tevens expliciet voor om te werken aan “de vernietiging van de economie en de democratische instellingen”. Desalniettemin erkent het plan dat de president in de opiniepeilingen nog steeds meer dan 50 procent van de bevolking achter zich heeft, veel minder dan de 86 procent bij zijn eedaflegging, maar nog altijd veel meer dan Chileens president Sebastián Piñera (6 procent) en Colombiaans president Iván Duque (24 procent). Deze laatsten zijn echter trouwe bondgenoten van de VS en de eigen oligarchie. Zij voeren een strak neoliberaal beleid dat tot zware protesten heeft geleid, die met brutale politierepressie worden onderdrukt.

Het plan wil alle neoliberale partijen verenigen met eenheidskandidaten voor de parlementaire verkiezingen van 2021 om de huidige meerderheid van Morena, AMLO’s partij², te breken. Vervolgens wil het plan alle wetgevende plannen van de president blokkeren en een afzettingsprocedure starten, naar Braziliaans model, die in 2022 zou moeten slagen. Het plan zou dan afsluiten met een proces voor ‘corruptie’ tegen de president, wat hem concreet zou verhinderen in 2024 opnieuw aan de presidentsverkiezingen deel te nemen.

In dit plan wordt nergens gesproken over de gewone Mexicanen of hun eventuele deelname aan dit proces, net zomin als over de vakbonden en andere organisaties van het maatschappelijk middenveld – die de basis zijn van Morena. Alle rechtse en neoliberale politieke partijen werken hier aan mee: de Partido Acción Nacional (PAN), de Partido Revolucionario Institucional (PRI) en de Movimiento Ciudadano (MC).

Ook voormalige presidenten Felipe Calderón (2006-2012) en Vicente Fox (2000-2006) nemen er aan deel, evenals 14 van de 31 deelstaatgouverneurs en een aantal rechters van de verkiezingscommissies op federaal en deelstaatniveau. Ook de twee grootste werkgeversorganisaties Consejo Coordinador Empresarial en Coparmex,  sluiten zich hier bij aan.

De gelijkenis met de methodiek waarmee president Dilma Rousseff werd afgezet in Brazilië en voormalig president Lula uit de verkiezingen van 2018 werd gehouden – op basis van ‘corruptie’ – is treffend.

 

Bron:

Leaked documents reveal right-wing oligarch plot to overthrow Mexico’s AMLO

 

Notes: