Met de dreiging om 2,5 miljoen euro schadevergoeding te eisen als het boordpersoneel op 20 december gaat staken zet Brussels Airlines een verdere stap in de criminalisering van sociale acties voor degelijke arbeidsvoorwaarden. Zo bewijst het bedrijf echter ook dat het personeel de essentie is van zijn bestaan.
De dreiging van de directie van Brussels Airlines om via de rechtbank naar schatting 2,5 miljoen euro schadevergoeding te eisen als het boordpersoneel op 20 december gaat staken is een zoveelste stap die de bedrijfswereld zet om sociale actie van werkende mensen te criminaliseren. Dit is een zoveelste aanval op de kern zelf van het sociaal overleg.
Twee vonnissen
Na de veroordelingen van ABVV-vakbondsleider Bruno Verlaeckt in Antwerpen en van zeventien ABVV-vakbondsmilitanten en nationaal ABVV-voorzitter Thierry Bodson in Luik dreigt een gelijkaardige rechtsgang en vonnis tegen de vakbonden van de luchthaven. Ditmaal richt deze juridische stap zich tegen zowel Tim Roelandt (ACLVB), Olivier Van Camp (ABVV-BBTK) als tegen Paul Buekenhout (ACV-Puls).
De bedrijfsleiding noemt deze staking ‘onredelijk’ omdat er nog verzoening mogelijk zou zijn en omdat de betrokken vakbonden onverwacht tot staking zouden overgaan – in werkelijkheid werd deze staking al weken aangekondigd. Ze wil de geschatte economische schade verhalen op de organisaties die het personeel vertegenwoordigen, op de vakbonden. Daarmee wordt opnieuw een aanval ingezet op het wezen zelf van het sociaal overleg in België.
Bij de twee hierboven vermelde vonnissen ging het over een klacht na de feiten. Door deze klachten ontvankelijk te verklaren en gevangenisstraffen met uitstel te vonnissen zendt het gerecht sindsdien een niet mis te verstane signaal naar de organisaties die de werkende mensen vertegenwoordigen voor hun gemeenschappelijke sociale eisen: uw ultieme drukkingsmiddel wordt niet langer getolereerd.
Dat werkgevers zoals Brussels Airlines ondertussen sociale afspraken en cao’s niet respecteren is voor datzelfde gerecht blijkbaar geen probleem. Vrij vertaald: mensen uitbuiten is OK, protesteren voor eerlijke verloning en degelijke arbeidsvoorwaarden is crimineel…
Een aanval op het recht van sociale actie
Dat ultieme sociale drukkingsmiddel heeft een naam: staking. Stakingen zijn meer dan alleen de acties op de dag zelf. Het feit dat dit middel bestaat werkt meestal preventief. Het brengt de werkgevers er toe op rechtmatige eisen in te gaan.
Zowat alle grote sociale veranderingen zijn er gekomen na stakingen omdat de werkgevers niet bereid waren de door hun werknemers geproduceerde winsten eerlijk en billijk met hen te delen: de achturendag, de vijfdagenweek, het vast arbeidscontract, vastgelegd loon, arbeidsomstandigheden, ziekteverlof, sociale zekerheid, pensioenen, werkloosheidsverzekeringen…
De voorbije jaren werd niet alleen door rechtszaken aan het stakingsrecht geknaagd. De ingevoerde minimale dienstverlening bij de NMBS en bij De Lijn is niet bedoeld om een minimumdienst te garanderen aan de reizigers. Deze wet dient om sociaal protest tegen de steeds verder afgebroken maximale dienstverlening onmogelijk te maken.
De recente dreiging van de directie van Brussels Airlines met een financiële schade-eis is een volgende stap in de afbraak van het sociaal overleg. Hoe vicieus en antisociaal deze dreiging ook is, ze betekent ook iets anders. Door te claimen dat een staking van één dag door het cabinepersoneel 2,5 miljoen euro zou kosten, zegt het bedrijf in feite: “Op alle andere dagen van het jaar brengen jullie door jullie werk elke dag gemiddeld 2,5 miljoen euro op.”
Uiteraard doet het cabinepersoneel dat niet alleen. Alle collega’s in de andere diensten en in de aanleunende bedrijven dragen daar toe bij. Maar in ieder geval is deze dreiging andermaal een bevestiging van de ultieme waarheid: de economie draait nog steeds op mensen, niet op machines, niet op aandeelhouders.
De ‘kost’ van stakingen bewijst het belang van werkende mensen
In 2016 beweerde de werkgeversorganisatie VBO dat een staking van het NMBS-personeel 40 miljoen euro had gekost aan de economie (voor de berekening die de VBO tot dit cijfer bracht, zie NMBS brengt economie jaarlijks minstens 14,6 miljard op).
In werkelijkheid is het bestaan van vakbonden goed voor de economie. Dat zeggen niet de vakbonden zelf maar de OESO en het IMF. Zij stellen vast dat landen met actieve vakbonden voor een gezond economisch klimaat zorgen.
Het is een van de meest krachtig geuite mantra’s van het neoliberalisme dat vakbonden nefast zouden zijn voor de economie. Het was de verkiezingsslogan van de Britse Conservatieve Partij onder leiding van David Cameron in 2010. Hij beloofde te laten onderzoeken hoeveel de vakbonden ‘die de mensen verhinderen om te gaan werken’ jaarlijks aan de Britse economie zouden kosten.
Cameron won de verkiezingen en bestelde de beloofde studie bij een aantal academici waarvan de meesten allesbehalve van linkse sympathieën konden worden verwacht. Zij dienden hun eindrapport een jaar later in bij eerste minister Cameron. Het werd onmiddellijk verticaal geklasseerd (zie Acht mediamythes over de vakbond ontkracht).
Het resultaat was immers niet wat de Conservatieven ervan verhoopt hadden. Uit het onderzoek bleek dat de Britse vakbonden jaarlijks ongeveer 13,95 miljard euro extra opbrachten aan de Britse economie. Dat deden de vakbonden door het werk dat ze alle dagen doen in de bedrijven, in de overheidsdiensten – en dat door de media volledig genegeerd wordt.
Vakbonden doen zoveel meer dan ‘staken’
Vakbondsmilitanten zijn aanwezig op de werkvloer. Zij bemiddelen over conflicten voor ze uitbarsten, zorgen er voor dat werkmethodes en machines veiliger worden gemaakt zodat er minder arbeidsongevallen gebeuren. Ze zorgen voor betere lonen, die door werkende mensen volledig worden besteed in de economie.
Vakbonden organiseren vervolmakingscursussen, dringen aan op bijscholing zodat de productiviteit stijgt. Door de betere koopkracht stijgt de welvaart, er wordt meer geconsumeerd, mensen durven het risico van een hypotheek aan voor een eigen huisje, gaan al eens op reis of op restaurant dankzij de geruststelling van een vast loon en de zekerheid van een arbeidscontract. Zij vermijden dat gezinnen door schulden verarmen.
Men kan zich de vraag stellen: “Als vakbonden inderdaad goed zijn voor de economie, waarom zijn de werkgevers er dan tegen?”. Het antwoord is eenvoudig en ligt in de lijn van de ideologische evolutie van de voorbije veertig jaar: een sociale economie die goed is voor de gewone werkende mens herverdeelt de door de werkende mensen geproduceerde opbrengsten terug onder de bevolking. Daarom zijn hedendaagse werkgevers tegen deze ‘economie’.
Dit is een ideologisch project
Dit is een ideologisch project voor een andere herverdeling, naar boven toe. Daarom zijn actieve vakbonden de gebeten hond. Zij verenigen de werkende mensen in organisaties, die opkomen voor de collectieve rechten van alle werkende mensen.
Net daarom haten de werkgevers hen. Vakbonden zijn de enige organisaties die opkomen voor de rechten van iedereen, ook van zij die géén lid zijn van de vakbond, ook van zij die lid zijn van een andere vakbond, zelfs voor de rechten van de collega’s die de stakingspiketten met opgestoken vinger voorbijlopen.
De grote media doen al tientallen jaren hun deel om het belang van vakbonden en sociale actie te minimaliseren of af te keuren. De tactiek is steeds weer hetzelfde. Wat vakbonden dagelijks op de werkvloer doen is niet ‘interessant’. Het lijkt wel of vakbonden alleen bestaan om af en toe eens te staken. Wat vakbondsmensen alle andere dagen van het jaar doen, is niet sensationeel genoeg.
De echte vragen worden achterwege gelaten. Om bij Brussels Airlines te blijven: hoe lang hebben de vakbonden tevergeefs onderhandeld, waar gingen hun eisen over? Wat zijn de huidige werkomstandigheden?
De komende nieuwsbulletins van maandag 20 december zijn perfect voorspelbaar. Die zullen beginnen met beelden van gestrande reizigers, daarna wordt overgeschakeld naar de vakbondsleiders met de vraag waarom zij de reizigers ‘gijzelen’ om af te sluiten met de woordvoerder van het bedrijf die komt uitleggen hoe zij de ‘hinder’ voor de reizigers zoveel mogelijk gaan opvangen. Perfecte kadering, die de kijkers/luisteraars/lezers volledig onwetend laat over waar dit alles over gaat.
Dat die vermaledijde stakers dezelfde mensen zijn die alle andere 364 dagen van het jaar het beste van zichzelf geven om de reizigers te bedienen en dat het bedrijf niet eens de bestaande sociale afspraken respecteert, het komt niet aan bod.
De Belgische vakbonden doen er goed uit om samen net als David Cameron een eigen academische studie te laten maken over de jaarlijkse meeropbrengst die zij genereren met hun dagelijkse inzet voor werkende én werkloze (!) mensen.
En moet het hier nog worden gezegd. Tijdens de pandemie hebben tienduizenden mensen getoond dat zij en zij alleen de economie overeind hielden, dat het zonder hen niet werkt. Nu sociale eisen stellen is niet ‘onredelijk’, het is het volste recht van werkende mensen om een zeer redelijk deel betaald te krijgen voor de opbrengsten die zij en zij alleen door hun dagelijkse inzet genereren.
Lees hier het verslag van de stakingsactie vandaag.