Het schandaal in Groot-Brittannië rond het roddelblad ‘News of the World’ dat in 2002 de voicemail van een ontvoerd (en later vermoord) meisje heeft gehackt, is slechts het topje van de ijsberg. Dit ontmaskert de volledige massamedia, onze eigen Belgische commerciële en openbare media incluis, vindt Lode Vanoost.

Opvallend toch, zelfs schattig hoe de ‘degelijke’ media over elkaar heen vallen om aan te klagen wat zij het ‘schandalig gedrag’ van News of the World noemen.

Rotte appel uit de mand

Er is de grote media immers heel wat aan gelegen om de zogezegde rotte appel uit de mand te krijgen. Het Britse weekblad gaat zowaar ophouden te bestaan. Benieuwd hoe lang het gaat duren voor de betrokken journalisten voor een ander blad gaan werken om hetzelfde werk – nou ja, werk – te doen.

Dat dergelijke praktijken bestonden, is al erg genoeg, maar het zou ons niet mogen verbazen. Wie de evolutie over de laatste 20 tot 30 jaar van de massamedia naar de huidige complete verkleutering en sensationalisering heeft gevolgd, heeft veeleer een reactie van “Nou en? Business as usual! Jullie laten dat toch al jaren gebeuren!”

Inderdaad, de zogenaamd degelijke media weten al jaren dat dit soort praktijken bestaan. Kritische berichtgeving is echter al jaren opgegeven, laat staan kritische berichtgeving over de media zelf.

Methoden van de roddelpers overgenomen

Maar er is meer, de degelijke media van vandaag gebruiken de onethische immorele methodes van de roddelpers van pakweg twintig jaar geleden. Nu is het gangbare praktijk om bijvoorbeeld ouders van vermoorde kinderen de dag zelf te gaan interviewen, iets wat jaren terug als moreel onaanvaardbaar werd beschouwd.

Voor het minste lokale incident is er een reporter ter plaatse, maar voor degelijke berichtgeving over wat in onze naam in het buitenland gebeurt, is geen tijd meer.

De massamedia zitten inderdaad met een probleem. Niet dat dit schandaal nu uitbreekt. Het probleem is: hoe ga je hierover berichten zonder in je eigen voet te schieten?

De Britse eerste minister, David Cameron, ligt zwaar onder vuur omdat hij nog met sommigen van de schuldigen in dit schandaal heeft samengewerkt, hen zelfs heeft gebruikt als adviseur. Maar welke machtspoliticus doet dat niet, samenwerken met de massamedia?

Media en toppolitici

De versmelting van de media met toppolitici is ook in België een feit. En neen, dat is nietin tegenspraak met de voortdurende en systematische manier waarop diezelfde media voortdurend op de ‘politiek’ inhakken.

Politici zijn immers gemakkelijke slachtoffers. Zij moeten de gunst van de kiezer verwerven en hebben daarvoor enkel de media. Tegenover de zakenwereld, de financiële sector, de multinationals, waar heel wat meer scheef loop, brengen diezelfde massamedia diezelfde moed niet op.

Geloofwaardigheid verloren

De massamedia hebben elke geloofwaardigheid verloren. Onderzoek van de Glasgow Media Group wijst uit dat hoe meer mensen exclusief afgaan op televisie als enige informatiebron hoe minder ze van de wereld begrijpen.

Misdadigheidscijfers gaan sinds de jaren zeventig gestadig in dalende lijn, seriemoordenaars blijven (gelukkig maar) een gruwelijk, maar zeldzaam fenomeen. Toch zou je denken dat zij zowat overal rondlopen… Wat is er mis met de media?

Niets, dit is immers de logica van de ‘vrije markt’, die noch vrij noch markt is. Persvrijheid is beperkt tot die personen die een pers bezitten, zei een Amerikaans denker ooit.

Compleet failliet van de massamedia

Het mediaschandaal in Groot-Brittannië gaat niet over een paar viezeriken die zonder scrupules gsm’s van onschuldige burgers afluisteren. Dit gaat over het complete failliet van de massamedia.

Zij bieden geen informatie meer, maar ‘infotainment’, alles over de laatste plaat van Lady Gaga of de slemppartijen van Amy Winehouse, maar geen beelden over de doden in Gaza, de ontvoeringen in Colombia, de onthoofdingen in Saoedi-Arabië, de burgerslachtoffers van NAVO-bombardementen in Libië …

De kritiek van de massamedia op News of the World is hypocriet en dient slechts één doel: de schade beperken voor het eigen medium, vooral zorgen dat de gevreesde ziekte van de kritische burger zich niet uitbreidt naar de eigen stal.

Commerciële winstmotieven

News of the World gaat dicht omdat alle bedrijven hun publiciteit terugtrekken, wat de doodsteek is voor elk mediabedrijf. Niet omdat het onethisch heeft gehandeld. Dat is nu net het probleem, de afhankelijkheid van commerciële winstmotieven heeft een ideologische impact op de berichtgeving.

Nog steeds beweren neoliberalen van alle traditionele partijen dat openbare media niet onafhankelijk zijn. Privémedia zijn afhankelijk van commerciële bedrijven, ze zijn evenmin onafhankelijk. Openbare media hebben ten minste nog de correctie van de diverse politieke krachten in de samenleving.

Dit schandaal moet een gelegenheid worden om het maatschappelijk debat over de rol van de media in de democratie te hervatten. We kunnen niet langer passief toekijken hoe het recht op degelijke informatie van het publiek met de voeten getreden wordt.