Een historische doorbraak

Obama’s recente uitspraak over het homohuwelijk deed even heel wat stof opwaaien. Zijn openlijke positionering zou volgens sommigen een historisch keerpunt betekenen in de strijd voor gelijke rechten van niet-heteroseksuelen. In de Amerikaanse media waren de meningen verdeeld, de meer liberale ‘media’ hadden het over een onomkeerbare doorbraak, de meer conservatieve media spraken, zoals kon worden verwacht, van een morele schande.

Ook in de Europese massamedia was er niets dan lof voor zoveel politieke moed. Werkelijk? Obama’s stellingname heeft alles te maken met de electorale campagne. Het valt zelfs te betwijfelen of er door zijn uitspraak wel degelijk een vooruitgang wordt geboekt. In bepaalde staten van de VS zou het effect wel eens averechts kunnen zijn.

Voorzichtigheid is geboden

Ik denk echter dat enig wantrouwen tegenover de recente standpunten van de Amerikaanse president geboden is, om allerlei redenen. Laat ik even dieper ingaan op wat de president precies heeft gezegd en wat zijn persdienst daar aan heeft toegevoegd.

Eerst en vooral dit. De uitspraak van Obama zou een gevolg zijn van een ‘slip of the tongue‘ van zijn vicepresident Joe Biden enkele dagen eerder. Die zou tijdens een ander interview toevallig iets vaags ten voordele van het homohuwelijk hebben gezegd. Obama zou zich daardoor verplicht hebben gevoeld om daarover duidelijkheid te scheppen.

Een uitgekiende strategie

Je kan het toeval natuurlijk niet 100 procent uitsluiten als verklaring, maar dat valt sterk te betwijfelen. Joe Biden is de voorbije jaren vooral opgevallen door zijn complete kleurloosheid. Je kan hem veel verwijten, maar niet dat hij ergens uitgesproken standpunten over zou hebben en al zeker geen vooruitstrevende standpunten.

Maar goed, zelfs dan mag je er van uit gaan dat een en ander degelijk voorbereid is door het campagneteam en dat Bidens lapsus eerder een eerste test was om te voelen hoe de media zouden reageren.

Vervolgens moeten we goed herbekijken wat Obama precies heeft gezegd en waar hij dat heeft gezegd. Hij heeft stelling genomen tijdens een interview op de zender ABC, maar heeft in geen geval een wetgevend initiatief aangekondigd (wat net het middel is dat een president heeft om dingen echt te veranderen, als hij dat zou willen).

Wat heeft hij echt gezegd?

“Het is belangrijk voor mij om vooruit te gaan en ik bevestig dat koppels van hetzelfde geslacht zouden moeten in staat zijn om te huwen”. Hij zei dus niet: “Ik zal dit of dat doen om het huwelijk van personen met hetzelfde geslacht mogelijk te maken”.

Bovendien voegde hij er aan toe dat dit een ‘persoonlijke’ stellingname was. Hij blijft zoals voorheen van mening dat het de deelstaten zijn – dus niet de federale overheid waar de president de baas is – die elk afzonderlijk en onafhankelijk van elkaar over deze zaak moeten beslissen. In feite is zijn positie dus helemaal niet veranderd.

Er is al enige tijd een campagne bezig om over de staten heen een wetgeving er door te krijgen die het homohuwelijk legaal moet maken. Obama weigert pertinent om zich daar achter te scharen. De persdienst van Obama voegde er kort na het interview nog aan toe: “Het is klaar en duidelijk dat we hier praten over burgerlijke huwelijken en burgerlijke wetten. Dit is géén federale aangelegenheid.” (Het burgerlijk recht is in de VS een volledige bevoegdheid van de deelstaten).

Obama leidt niet, hij volgt

Een aantal commentatoren is van mening dat Obama met zijn uitspraak voor een historische doorbraak heeft gezorgd. Dat werd in de Amerikaanse geschiedenis al wel meer beweerd. Presidenten – van Lincoln over Roosevelt tot Nixon en Clinton zijn echter nooit voorlopers geweest, het waren volgers. (Noam Chomsky: “Presidents never act, they react”.)

Je zou het uit de berichtgeving in de grote media niet kunnen afleiden, maar er is in de VS al enkele tijd een meerderheid die geen graten ziet in het homohuwelijk, Tea Partyen fanatieke Republikeinen en Democraten (!) ten spijt. De laatste cijfers spreken van 52 procent uitgesproken voor en 32 procent uitgesproken tegen.

Dat het Amerikaanse politieke bestel zich rechtser situeert dan de publieke opinie is niet nieuw. Het is echter nooit zo extreem geweest als vandaag. De excessieve media-aandacht voor Tea Party en andere fanatieke groeperingen verdoezelt dat enigszins.

Een gok, maar wel een berekende

Met deze stellingname lost Obama een probleem op dat zijn campagneteam al enige tijd voelde aankomen. Hij heeft immers geen enkele van de progressieve beloftes van zijn verkiezingscampagne van vier jaar geleden waar gemaakt. Nu hoopt hij opnieuw een gelijkaardige mobilisatie achter zijn figuur op gang te trekken. Romney is op gebied van burgerrechten immers een figuur van de achteruitgang. Zoveel is duidelijk.

Natuurlijk gaat Obama geen aartsconservatieve kiezers overtuigen met deze uitspraak. Die heeft hij toch niet mee. Veeleer gaat hij daarmee de kiezers in het ‘centrum’ tussen Republikeinen en Democraten overtuigen die het verschil tussen de sociaal-economische agenda van beide kandidaten (terecht) niet zien, maar niet veel voelen voor de regressieve ethische achteruitgang van de Republikeinse kandidaat. Het leidt bovendien ook de aandacht af van die sociaal-economische agenda.

Patriot Act

Laten we echter een en ander in zijn juiste context plaatsen. Deze president heeft de repressieve wetgeving van de Patriot Act nog verstrengd, hij heeft wetten goedgekeurd die het mogelijk maken verdachten zonder vorm van proces en zonder concrete beschuldiging onbeperkt in voorarrest te houden. Dit is zondermeer een breuk met principiële beginsels van de rechtsstaat. Hij is in deze zelfs verdergegaan van zijn voorganger W. Bush.

Bradley Manning

Deze president heeft het voor klokkenluiders nog moeilijker gemaakt om schandalen aan het licht te brengen. Dat was voorheen al niet eenvoudig, nu is het nog gevaarlijker geworden. Deze president zei letterlijk over klokkenluider Bradley Manning, de soldaat die nu wordt berecht op beschuldiging van het openbaar maken van vertrouwelijke informatie, dat “hij de wet heeft overtreden” (“he broke the law”) terwijl de man nog niet eens veroordeeld is.

Hij heeft daarentegen geen enkele keer zijn eigen regeringsleden tegengesproken wanneer die openlijk verklaarden dat Mannings homoseksualiteit een reden is waarom de man zo ‘raar’ is (‘weird‘).

De meest militaristische president ooit

Dit is de winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede die onbemande vliegtuigen stuurt naar doelwitten in andere landen (niet alleen Irak en Afghanistan), wiens leger verantwoordelijk is voor de grootste slachtingen van de laatste vijftien jaar en die het hoogste defensiebudget in de Amerikaanse geschiedenis ooit heeft laten goedkeuren.

Dit is ten slotte de president die de regering van Israël de hand boven het hoofd houdt en zo als machtigste land ter wereld een oplossing voor het conflict met Palestina tegenhoudt tegen de publieke opinie in de rest van de wereld in.

De doodstraf

Obama (of liever zijn campagneteam) is een meester van de perceptie, het geven van een indruk die niet door de feiten wordt bevestigd. Zo zijn er ook velen die denken dat deze man een tegenstander zou zijn van de doodstraf. Niets is minder waar.

Toen de Republikeinse (!) gouverneur Ryan van de staat Illinois in 1999 een moratorium instelde op de uitvoering van de doodstraf in zijn staat en in 2003 alle uitstaande doodsvonnissen omzette in levenslang was een jong Democratisch lid van de senaat van Illinois (niet de federale Senaat, daar zat hij later in) een van de grootste tegenstanders van deze beslissingen. Later werd deze man lid van de federale Senaat en president … inderdaad, het gaat om Barack Obama.

Een keuze tussen ‘heel slecht’ en ‘verschrikkelijk slecht’

Natuurlijk wil ik niet dat Romney wordt verkozen. Maar dat maakt Obama verre van een goede president. Dit is de realiteit van de Amerikaanse democratie waar de bevolking een keuze heeft tussen een klassieke kandidaat van het militair-industrieel apparaat van het Amerikaanse imperium en een kandidaat die nog erger is.

Electorale strategie

De uitspraak van Obama over het homohuwelijk is uitsluitend electorale strategie. Hij wil er de progressieve basis van vier jaar geleden opnieuw mee mobiliseren. De holebi-beweging in de VS doet er goed aan niet te rekenen op een tweede termijn van Obama voor het verwezenlijken van haar eisen.

Zoals dat altijd het geval is geweest in de geschiedenis komen sociale omwentelingen er door de inzet en strijd van groepen en bewegingen in de samenleving en volgen leiders die evolutie pas zodra zij denken dat hen dat voordeel opbrengt (maar geen ogenblik eerder).

Voor Obama is het ogenblik blijkbaar nu gekomen om zich achter het homohuwelijk te scharen (of veeleer te doen alsof).