Met ‘Barack Obama’ schreef David Maraniss van The Washington Post een vlotte onderhoudende biografie van de eerste zevenentwintig jaar van Obama. Over het ontstaan en de redenen van de politieke keuzes van president Obama ga je amper iets leren, maar wie geïnteresseerd is in de toch wel bijzondere levensloop van deze man, komt hier ruim aan zijn trekken. Voor hen is dit boek zeer warm aanbevolen.

David Maraniss

De auteur van deze biografie is een journalist van de Amerikaanse krant The Washington Post, die zich heeft gespecialiseerd in boeken over politici en (in de VS) bekende sportfiguren. Eerder won hij al prijzen met zijn artikels over president Bill Clinton (1993-2001).

Zowel Maraniss als de krant waar hij voor werkt, zijn altijd nauw verbonden geweest met de Democratische Partij. Dat blijkt ook uit de keuze van onderwerpen van de auteur en uit de manier waarop hij er over schrijft, ook over Obama

Een levensverhaal, géén politieke analyse

Deze biografie behandelt een specifiek deel van het leven van president Barack Obama en geeft zeker geen volledig beeld van de politicus. Dat licht de auteur ook duidelijk toe in zijn inleiding: “(Deze biografie) begint lang voordat Obama wordt geboren en eindigt voordat hij de politieke arena betreedt … hij verschijnt pas in het zevende hoofdstuk (van de achttien, nvdr) op het toneel.”

Wie denkt met deze biografie een idee te krijgen van de politieke ideologie van de huidige president van de VS is met dit boek dus aan het verkeerde adres. Het boek zegt daar nauwelijks iets over. Je mag er van uitgaan dat zowel auteur als uitgever hopen op success om aan dit boek een tweede deel te breien. Wie echter geïnteresseerd is in de mens achter de politicus komt hier zeer ruim aan zijn trekken.

De begrenzing van deze biografie tot de eerste zeventwintig jaren van Barack Obama (voorafgegaan door de geschiedenis van zijn grootouders en ouders) is dus meer dan waarschijnlijk een keuze uit commerciële overwegingen. Tweede deel: Obama, van sociaal werker tot president, zoiets. Niet slecht bekeken, want dit is een vlot leesbaar en onderhoudend boek.

Een reis rond de wereld

Barack Obama is om meerdere redenen een man met een ongewone levensloop. Zijn moeder Stanley Ann Durham was de dochter van blanke lagere middenklassers uit de staat Kansas. Wie wil weten waarom zij de ongewone naam Stanley Ann had, moet het boek maar lezen. Dubbele voornamen zijn een blanke plattelandstraditie, een traditionele jongensnaam geven aan een meisje was echter zeer ongewoon.

Kansas ligt in de vier windrichtingen centraal in de continentale VS. Het was in de jaren vijftig (en ook nu nog) een dunbevolkte staat die voornamelijk van landbouw leefde. Hoewel Kansas niet bij de Zuidelijke Staten behoorde tijdens de Burgeroorlog (het werd pas lid van de federatie in 1861, hetzelfde jaar dat de Burgeroorlog begon) en er nooit officieel slavernij heeft bestaan, was het niet bepaald een staat waar blanke middenklassers vriendschappelijk of respectvol met hun zwarte landgenoten omgingen.

De lezer van dit boek zal kunnen uitvinden hoe en waarom Stanley Ann Durham in Hawaï terechtkomt, net nadat de kolonie een staat van de VS is geworden. Die datum is niet onbelangrijk, want drie jaar later wordt Barack Obama daar geboren. Als Hawaï dan nog een kolonie was geweest, had hij niet eens mogen deelnemen aan de presidentsverkiezingen in de VS.

Een deel van zijn rabiate tegenstanders, de zogenaamde ‘birthers’ (birth = geboorte) blijven beweren dat zijn geboorteattest is vervalst en dat hij eigenlijk drie jaar ouder is en dus onwettig verkozen is. De grondwet bepaalt immers dat de president in de VS moet geboren zijn.

Hoe komt Obama aan zijn ongewone naam

Barack Hussein Obama heeft dezelfde naam als zijn vader. Die was een Keniaans student die met een Amerikaanse studiebeurs aan de universiteit van Honolulu, de hoofdstad van Hawaï, studeerde. Wie meer wil weten over deze man en hoe hij een paar vormde met een meisje uit de continentale blanke VS leest best het boek. Maraniss weet de verhalen van de Amerikaanse en de Afrikaanse grootouders van Obama goed over te brengen.

Obama is in Hawaï zelf wel een bekende naam, maar om ‘Japanse’ redenen. Er wonen op de eilandengroep ook veel Hawaïanen van Japanse oorsprong en hoewel de Japanse naam ‘Obama’ een compleet andere etymologische oorsprong heeft, is het wel net dezelfde naam als de Keniaanse ‘Obama’.

Obama junior heeft echter ook heel wat problemen met zijn eerste voornaam, die dikwijls tot verwarring leidt, niet zozeer in Hawaï zelf, maar in de continentale VS, al is het maar omdat heel wat Amerikanen niet eens begrepen wat zijn voornaam en wat zijn achternaam was. Dat zijn echter slechts details in de het leven van Barack Obama, die een moeizame jeugd blijkt te hebben op zoek naar een eigen identiteit.

Een boeiende reis door Kansas, Hawaï, Kenia en … Indonesië

Het boek geeft tijdens het verhaal van de families Durham en Obama ook een portret van het leven en de politieke gebeurtenissen in Kansas, Hawaï, Kenia en … Indonesië. In Kenia woedt nog een antikoloniale gewapende strijd tegen de Britten wanneer Obama senior student is en Hawaï is nog maar net een staat van de VS is geworden.

Waarom ook een groot deel van de jeugd van de jonge Obama zich afspeelt in Indonesië – waar in 1965 na een bloedige staatsgreep een rechtse dictator aan de macht komt – zal je in deze recensie niet vernemen. Lees er het boek maar op na. Ook over dit getormenteerde land leer je tussendoor heel wat bij.

Dat maakt de lectuur van dit boek ook zo boeiend. Je leert niet alleen veel over de complexe raciale problemen in de VS (waarbij ook de verschillen tussen Hawaï, New York en Chicago aan bod komen) maar ook over de turbulente tijden in Kenia en Indonesië.

Politieke cultuur van individualisme

Obama mag dan al een buitenbeentje zijn op heel wat vlakken, een zwarte jongen opgevoed door blanke grootouders, met een Indonesische stiefvader, met halfbroers en halfzussen langs moeders- en vaderskant in Kenia en Indonesië, opgevoed in een raciaal geïntegreerde gemeenschap terwijl dat voor zijn zwarte Amerikaanse broeders allesbehalve het geval was … toch werd hij een typisch product van de Amerikaanse poltiieke cultuur.

Hij groeit immers op in een maatschappij die geen traditie heeft op het gebied van collectieve organisatie. Hoe dat in zijn werk gaat en hoe Obama uiteindelijk op 27-jarige leeftijd in de noordelijke metropool Chicago een stek vindt bij de African-Americans van de ‘windy city’ kan je uitgebreid lezen in dit boek van journalist David Maraniss.

Typisch Amerikaanse romantisering

Het boek wordt uiteraard getypeerd door de neiging van Amerikaanse schrijvers om alles te romantiseren en een en ander vanuit het heden te gaan herinterpreteren. Af en toe bezondigt de auteur zich bijvoorbeeld aan langdurige beschrijvingen van reizen, die bijvoorbeeld de blanke grootvader deed in de jaren dertig naar Californië.

Die reizen zijn authentiek, maar je voelt zo dat de gedetailleerde beschrijvingen van de auteur dichterlijke vrijheden zijn. Wel vlot geschreven. Ook de frequente reizen die vader Obama in Kenia deed vanuit de hoofdstad Nairobi naar zijn geboortestreek worden gedetailleerd beschreven. Dat is meer dan waarschijnlijk gebaseerd op de eigen reizen van de auteur.

Af en toe kan hij ook niet nalaten zijn biografie te vergelijken met de autobiografie ‘Dreams of my Father’ die Obama zelf schreef, toen hij nog een lokaal politicus was in de staat Illinois (waar Chicago deel van uitmaakt).

Die autobiografie was aanvankelijk een commerciële flop, maar dat veranderde uiteraard toen hij presidentskandidaat werd en het boek opnieuw werd uitgebracht. Maraniss kan niet nalaten af en toe te wijzen op kleine detailfouten die Obama in dat boek maakte (zoals een vroegere relatie in een verkeerd jaar plaatsen). Dat doet hij vooral om aan te tonen hoe serieus hij zijn onderzoek wel heeft gedaan.

Ook de vergelijkingen met gelijkaardige periodes in het leven van de vijftien jaar oudere Bill Clinton zijn nogal bij de haren getrokken. De auteur heeft ook over Clinton meerdere boeken geschreven en wil die kennis graag bewijzen. Echt relevant is dat allemaal niet.

Het kan de leespret echter niet bederven. Dit is een vlot geschreven boek waaruit je meer leert over de mens Obama. Wat de politicus betreft, komt er dus misschien een vervolg.

Ondertussen ligt de vraag open of Obama al dan niet een tweede mandaat behaalt als president van het machtigste land ter wereld.

In afwachting is dit boek een zeer aangenaam tijdverdrijf.