70 jaar zou hij nu zijn, als hij niet was gestorven aan een dodelijke cocktail van alcohol en slaappillen op 18 december 1970, nauwelijks 27 jaar oud. Hij had nog maar vier jaar succes en drie platen uit (waarvan één dubbelaar). Zijn impact blijft enorm. Electric guitar was never the same. Een respectvolle terugblik.

Een verschoppeling groeit alleen op

John Allen Hendrix werd geboren op 27 november 1942 in Seattle in de staat Washington, aan de westkust net onder Canada. Seattle was nog een klein provinciestadje van niks (veel later zou Kurt Cobain er beginnen met zijn band Nirvana). Na de scheiding van zijn ouders veranderde hij zijn naam in James Marshall Hendrix, naar zijn grote idool, slidegitarist Elmore James. Jimmy is de koosnaam voor jongens die James heten, hij koos voor de schrijfwijze Jimi. Heel bewust was die keuze waarschijnlijk niet, Jimi Hendrix was immers dyslectisch.

Niets in zijn jonge bestaan bestemde hem voor een muzikale carrière. Veel familiale geborgenheid kende hij niet. Net als zijn jongere broers Leon en Joseph en zussen Kathy en Pamela leefde hij het grootste deel van zijn jeugd in pleeggezinnen en tehuizen voor verwaarloosde kinderen. Meer dan waarschijnlijk was hij een slachtoffer van seksueel misbruik in een van die instellingen (net als vele andere kinderen). In dronken/stonede buien alludeerde hij daar meermaals op.

Introvert, verlegen en geniaal

Wie opnames van zijn extraverte optredens bekijkt, kan het zich haast niet inbeelden, maar al zijn medemuzikanten bevestigden unaniem dat Jimi alleen vrolijk deed als hij stoned of dronken was, maar nuchter een dikwijls pijnlijk verlegen indruk gaf. Interviewers die zijn gitaarkunsten bejubelden deden hem zelfs na vier jaar succes nog steeds blozen.

Jimi leerde zichzelf gitaar spelen. Tot grote frustratie van menig gitaarheld-in-spe die zich ziek worstelt aan akkoordenschema’s, toonladders en solotechnieken, deed Jimi het allemaal vanzelf. Hij kon geen noten lezen, had geen idee in welke toonaard hij een nummer speelde en speelde alles gewoon voor aan zijn medemuzikanten. Veel van die tijdgenoten waren ook zwaar onder de indruk van het feit dat Hendrix de structuur van andermans nummers na één keer luisteren al naspeelde en er zelfs eigen accenten aan toevoegde.

Om het allemaal nog wat frustrerender te maken, speelde Jimi linkshandig. Speciale linkshandige gitaren bestonden nog niet, dus hij was feitelijk benadeeld: veel gitaren hebben een diepere halsuitsnijding aan de onderkant. Geen probleem voor Jimi. Alsof dat al niet erg genoeg was, kon hij evengoed de gitaar van een collega overnemen en met de snaren voor hem, dus averechts, speelde hij gewoon ook zo door.

Zijn onzekerheid over zijn kunde, bracht hem er desondanks toe tijdens zijn eerste optredens nogal wat show te verkopen. Zo speelde hij gitaar met zijn tanden (dat is niet helemaal waar, het gaat in werkelijkheid om een plectrum tussen de tanden), achter zijn rug, op zijn schouders. Origineel was dat zeker niet. Het werd in de bluesbars van Chicago al in de jaren ’30 gedaan door zwarte bands die voor een uitsluitend zwart publiek speelden.

Een toevallige ontmoeting

Jimi had geen enkele opleiding voltooid. Gitaar spelen was het enige dat hij echt kon en graag deed. Om den brode moest hij dus wel voor andere artiesten spelen. Zo werd hij o.a. bassist voor Little Richard, die zijn kapsones on stage maar matig kon appreciëren en hem na een paar maanden aan de deur zette. Hij zat in zak en as en lummelde maar wat aan met andere amateurmuzikanten. Het was puur toeval dat bassist Chas Chandler van de Britse rockgroep The Animals hem zag spelen met zijn eigen bandje in een bar in New York.

Die zag wat in die jonge kerel. Hij betaalde hem een ticket naar Londen (voor hem alleen, de rest van de band vond hij maar niks) waar hij hem voorstelde aan twee Engelse bleekscheten, Noel Redding en Mitch Mitchel. Redding was een jonge folkgitarist met ambitie die na het horen van Jimi snel overstapte op de basgitaar. Mitch Mitchell was daarentegen een jazzdrummer met een academische muziekopleiding.

Powertrio

Een zogenaamd powertrio vormen was in de hippiescène van Londen in 1967 the thing to do. Gitaar, bas, drums en zang door één van de drie, géén afzonderlijke zanger. Eric Clapton maakte met Ginger Baker en Jack Bruce grote sier met wat de allereerste supergroep werd genoemd: Cream. De naam was snel gevonden: Experience. Dat sloeg eigenlijk alleen op Jimi zelf. Dus werd het na enkele optredens in Londense bars de Jimi Hendrix Experience.

Bij die eerste optredens had de band niet eens een volledig repertoire. Ze speelden covers van Cream en The Beatles en enkele bluesstandards, waarbij Jimi in nabootsing van Eric Clapton ellenlange solo’s speelden. Jimi deed het alsof hij nooit iets anders had gedaan. Hij vond zijn eigen stem ook maar niets en deed ook nauwelijks moeite om te articuleren. Zelfs vier jaar later, tot kort voor zijn dood, slaagde hij erin nummers te zingen die zijn Engelstalig publiek niet verstond, maar toch lustte het er pap van.

Chas Chandler hing zijn bas aan de wilgen en werd fulltime manager. Hij overtuigde Jimi eigen nummers te schrijven. Jimi durfde eerst niet en nam een cover op van een Mexicaans melodietje dat hij compleet onherkenbaar vervormde. Niet bepaald een hip liefdesliedje, het ging immers over een bedrogen vent die zegt dat hij zijn vrouw gaat omleggen.  ‘Hey Joe, where you going with that gun in your hand‘ werd een klassieker.

Purple Haze

Tot zijn eigen verbazing werd kort daarop zijn eigen compositie ‘Purple Haze‘ een nog grotere hit in Groot-Brittannië en Europa. Waar het nog altijd de mode was, zelfs in de rockmuziek, om met een fake Brits accent te zingen, deed Jimi geen enkele moeite om zijn oostkustaccent te verbergen. De fans waren er wild van. Zijn eerste album ‘Are You Experienced‘ kwam uit in 1967 en had eveneens veel succes. Jimi was echter niet tevreden, hij wilde ook succes thuis.

In de VS had nog geen kat van hem gehoord. Bij zijn eerste optredens in de VS was het publiek verbaasd dat de gitarist van die Britse band een Amerikaan bleek te zijn en dan nog een zwarte. Zijn live-optredens waren zo totaal anders dan wat iemand ooit had gehoord dat hij nauwelijks enkele maanden later puur op basis van zijn live-reputatie altop of the bill was op het Monterey Festival.

Er zouden opnames gemaakt worden, eventueel zelfs een film van het allereerste popfestival (zoals dat toen heette). Jimi voelde dat dit zijn kans was om in eigen land door te breken en besloot er iets speciaals van te maken. Hij verraste het publiek met loeiende versies van eigen nummers, bluesklassiekers maar meest van al nog met een coverversie van de Bob Dylan hit ‘Like A Rolling Stone’ (een nummer dat niets met de Rolling Stones te maken heeft – een ‘rolling stone’ is een zwerver).

Die éne verbrande gitaar was eigenlijk nep

Jimi haalde alle showtruukjes van de voorbije jaren boven en eindigde met nog een verrassing: een cover van het door serieuze rockers niet ernstig genomen hitje ‘Wild Thing’ van de Britse band The Troggs. Op het einde van dat nummer stak hij zijn gitaar in brand en sloeg ze daarop aan spaanders. Erg origineel was het eigenlijk niet. Het idee was gewoon een nabootsing van de gevechten die in bluesbars tijdens optredens wel meer uit de hand liepen.

Ook dat verbranden van zijn gitaar is een mythe die niet echt met de waarheid overeenkomt. Jimi speelde altijd met Fender Stratocaster gitaren. Hij was veel te gehecht aan die instrumenten om die zomaar stuk te slaan. De aandachtige kijker kan op de film van het Monterey-festival zien dat hij zijn laatste nummer met een bont gekleurde gitaar speelt met een vorm die wat op de Stratocaster lijkt. Jimi gebruikte immers een goedkope namaakgitaar voor zijn laatste nummer, wat je onder meer hoort aan de zwakkere sound, niet dat het veel belang had.

Een mythe was geboren

Toen Jimi twee jaar later opnieuw top of the bill was op het Woodstock Festival, was hij niet langer een nieuwe verrassing, maar de grootste Amerikaanse rockartiest in de VS. Zijn optreden daar wordt nog altijd geprezen als één van de meest fenomenale live-optredens van een rockband ooit. Ook dat is voor een deel een gecreëerde mythe.

Het Woodstock Festival was een organisatorische en financiële ramp. Jimi moest het festival eindigen om middernacht maar speelde uiteindelijk pas om zes uur ’s morgens terwijl de zon al opkwam, de helft van het publiek al naar huis was en de rest halfslapend werd wakker geschud door zijn geluidstsunami.

Hij had net voor de zoveelste maal ruzie gehad met bassist Noel Redding over een of ander prutsding en speelde met een gelegenheidsband die nauwelijks drie weken eerder was samengesteld en amper had gerepteerd. Er zaten twee amateurslagwerkers die hij op een straathoek in New York had opgepikt. Jimi speelde zelf fenomenaal goed. je ziet hem op de opnames wel voortdurend opzij kijken en instructies roepen. Op het einde speelde hij heel alleen een improvisatie van bijna dertig minuten, die begon met zijn nu legendarische versie van het Amerikaans volkslied.

Een droef einde voor een geniaal mens

Nauwelijks één jaar later was het al voorbij. Jimi was in tegenstelling tot wat de media er van maakten geen grote druggebruiker, toch niet meer of minder dan de gemiddelde rockmuzikant van zijn tijd. Hij kon zijn twee Britse bandmates amper volgen bij het bierdrinken.

Jimi Hendrix stierf door een droeve samenloop van omstandigheden, aan iets wat ook gewone dronkelappen regelmatig overkomt. Het is immers nooit een goed idee om heel alleen in slaap te vallen als je straalbezopen en/of apestoned bent. Wie op zijn rug in slaap valt, zeker met het hoofd iets hoger op een kussen, loopt immers grote risico’s. Ook Jimi werd niet wakker toen hij onwel werd en stikte in zijn eigen braaksel … triest en onherroepelijk.

Guitar was never the same after Jimi

Vandaag zijn Jimi’s innovaties mainstream voor de meeste rockbands. Feedback, het galmend fluiteffect dat ontstaat wanneer de gitaarmicro’s te dicht bij en naar de luidsprekers gericht worden, Jimi maakte er een onderdeel van zijn sound van. De versterkers van zijn tijd werkten nog met gloeilampen die moesten opwarmen. Jimi wist de vervormde klank van de koude lampen te gebruiken voor zijn sound. Alle digitale versterkers van vandaag hebben een ‘distort’ en andere geluidsknoppen om diezelfde sound na te bootsen.

Jimi was echter vooral beroemd voor de enorm gevarieerde fasering van zijn gitaarsolo’s. Lange solo’s zijn meestal repetitieve en eerder saaie egotrippperijen. Jimi wist boeiende solo’s van tien minuten en langer te spelen. Tot vandaag wordt zijn gitaarsolo in het nummer ‘Voodoo chile‘ (Jimi hield wel van verkeerde gespelde titels) als een van de grootste rockgitaarsolo’s aller tijden gezien.

Wat als?

Zou Jimi vandaag nog altijd dit soort muziek spelen? Per slot van rekening treden ook de Rolling Stones nog altijd op. Het zou kunnen, maar ik denk van niet. Kort voor zijn overlijden trad Jimi op met een andere gelegenheidsband die hij The Band of Gypsiesnoemde, met jazzdrummer Buddy Miles en bassist Billy Cox.

De keuze voor Cox was ook typisch Jimi. Billy was niet eens een professioneel muzikant maar een maat van hem uit het leger waarmee hij toen in een coverbandje had gespeeld. The Band of Gypsies traden slechts drie maal op.  Na Jimi’s dood werd een live-album van uitgebracht met opnames uit die drie optredens. Het was veel jazzier en bluesier dan zijn vorige werk. Er was geen lichtshow, geen gimmicks, Jimi bewoog nauwelijks van zijn plaats. De muziek, daar ging het over.

Na zijn dood heeft ironisch genoeg zijn nog levende vader Al Hendrix het meest van Jimi’s auteursrechten genoten, hij die nooit naar hem had omgekeken. Jimi had immers – niet verwonderlijk voor een 27-jarige jongeman – geen testament, dus was Al de eerste wettige erfgenaam.

Oppassen met oude opnames

Na zijn dood werden alle nog bestaande en dikwijls nog niet afgewerkte opnames uitgebracht, evenals zowat alle live-optredens met de Experience. Dikwijls waren die platen vreselijk slecht opgenomen, uit balans, met ruis, achtergrondgeluiden, zeer lage kwaliteit. Het is altijd goed uitkijken voor de Hendrixfan.

Je herkent zijn stijl, zijn techniek, zijn solo’s nog altijd bij hedendaagse rockbands. Zijn afbeelding heeft dezelfde iconische kracht als die van Che Guevara. Jimi was een echt artiest, geen platgeproducet kleurloos massaproduct, maar ‘the real thing‘.

Aanbevolen

Zijn drie eerste platen Are You Experienced?, Axis: Bold as Love, Electric Ladyland (eigenlijk vier, de laatste was een dubbelaar), het live-album Band of Gypsies en het live-album Hendrix in the West blijven heruitgebracht en verkocht worden.  Er staan dan ook ijzersterke nummers op die de tand des tijds perfect hebben doorstaan.

De Electric Ladyland studio die hij in New York liet bouwen en waar hij zowat alle dagen dat hij niet ergens optrad zat te spelen, bestaat nog steeds.

Foxy Lady, Crosstown Traffic, All Along The Watchtower (nog een Bob Dylancover),Little Wing, Voodoo Chile (allebei steengoede nummers: er staan inderdaad twee verschillende songs op Electric Ladyland met dezelfde naam, Jimi trok zich geen bal aan van het advies van de platenmaatschappij om dat niet te doen), Fire, Machine Gun, The Wind Cries Mary, Angel, Spanish Castle Magic, The Burning of the Midnight Lamp  … Ze hebben nog niets van hun originaliteit en pracht ingeboet.

Nog steeds warm aanbevolen.

Lode Vanoost, fanatiek Hendrix-fan en potdoof voor kritiek op The Man with the Guitar, Jimi Hendrix