De Republikeinse meerderheid in het deelstaatparlement van Michigan, nauwelijks gehinderd door de Democratische oppositie, doet wat in buurstaat Wisconsin twee jaar terug al gebeurde. Het recht op collectieve sociale onderhandelingen wordt onmogelijk gemaakt. Sociaal protest wordt door de media gecriminaliseerd.

Michigan?

De deelstaat Michigan werd lid van de Unie van de VS in 1837 maar Canada bleef dat nog tien jaar betwisten. De regio werd ooit door Franse pioniers ‘ontdekt’ ten koste van de autochtone stammen. Hun namen klinken nog door in steden en dorpen zoals Saulte-Sainte-Marie, Sainte-Ignace, Pointe Mouillee en de bekende stad Detroit. Een van die pioniers, de Fransman Cadillac, gaf zijn naam aan het bekende automerk.

Michigan is de achtste grote staat van de VS qua bevolking, de elfde qua oppervlakte. Er wonen ongeveer 9,8 miljoen mensen in deze staat, ten oosten van de staat Wisconsin aan de grens met Canada. Michigan is, op de zuidelijke grens met Indiana en Ohio na, volledig omringd door vier van de vijf grote Amerikaans/Canadese meren.

Buiten Detroit met 710.000 inwoners zijn er geen grote steden. De helft van de bevolking van de staat leeft wel in de geürbaniseerde regio rond die stad. Hoofdstad van de staat is het onooglijke Lansing.

Dan is er nog het stadje Pontiac naar de gelijknamige industrieel met Franse roots die er de fabricage van zijn automerk begon.  In het zuidwesten ligt een dorpje dat simpelweg Holland heet en thuishaven is van het grootste tulpenfestival van de VS. Er zijn verder nog dorpjes met pittoreske namen als Watervliet, Zeeland, New Groningen, Harderwyk en Overyssel.

Er komen nog steeds veel Nederlandse/Vlaamse familienamen voor in de staat, meer dan in de rest van de VS. Namen als Verhoeven, Vanden Broek, Vande Zande, Janssen, Van Hoof, Hertens (in allerlei schrijfwijzen) zijn er nog zeer frequent. In Detroit verscheen tot in de jaren ’60 de ‘Vlaamsche Detroit Gazette’.

Michael Moore, bekend ‘Michigander’

Bekend is wel het stadje Flint, waar de rebelse filmmaker Michael Moore opgroeide. Daar nam hij zijn eerste film Roger & Me op. De ‘Roger’ in de titel is toenmalig grote baas Roger Smith van General Motors die net had beslist de autofabrieken in Flint te sluiten en een groot deel van de productie naar zuidelijke deelstaten en naar Mexico versaste. Dat deed hij ondermeer omdat de arbeiders in Flint te duur waren geworden door de schuld van de vakbonden.

Over de recente eveolutie in zijn thuisstaat heeft hij nog niet veel gezegd. Hieronder vind je een weblink naar een recent interview van 12 december over wat er gaande is. In het verleden heeft hij zich altijd een groot verdediger van de vakbonden getoond. Uit zijn films en interviews blijkt ook het grote respect dat hij heeft voor de verwezenlijkingen van de sociale strijd in Michigan, waaronder de grote zitstaking van de jaren ’30 in een bedrijf van General Motors in zijn thuisstad Flint.

Voor het ogenbik staat zijn website vol met commentaren over de recente slachting in een school in de oostelijke staat Connecticut. Er mag echter verwacht worden dat hij ook Michigan meer aandacht gaat geven in de komende dagen.

Dé industriele staat van de VS

Wie Michigan zegt, zegt industrie en dan vooral auto-industrie en zijn afgeleiden. Industriëlen Ransom Olds (Oldsmobile), John Dodge, David Buick en Henry Ford bouwden er hun eerste auto’s. Michigan is in feite de geboorteplaats van de auto als massaproduct. Van daaruit is onze huidige ‘automobiele’ op petroleum afgestelde economie over de wereld verspreid.

Van die industriëlen zag Henry Ford de dingen het grootst. Hij liet zijn ingenieurs zijn idee van een lopende voortbewegende productieband ontwikkelen, die nu nog altijd wordt gebruikt als de productiemethode van alle autobedrijven ter wereld.

Henry Ford, een verlicht despoot

Ford was wat je een verlicht despoot zou kunnen noemen. Hij zag het nut van degelijk loon en goede arbeidsvoorwaarden wel voor de kwaliteit van de productie maar was tegelijk een virulent tegenstander van de vakbonden. Wat hem vooral interesseerde was dat zijn arbeiders zelf ook een auto konden kopen. Dan zou de rest van de arbeiders in andere industriële sectoren wel volgen.

Ford was de enige die zijn merk ook in Europa massaal wist te verkopen, omdat hij snel begreep waarom de enorme, benzinezuipende, topzware (en weinig stabiele) mastodonten van zijn concurrenten geen succes hadden in de rest van de wereld.

Hij zag ook het eerst brood in lokale productie in plaats van import. Het idee om auto’s in onderdelen te vervoeren, veel goedkoper qua transportkosten, en ter plaatste in elkaar te steken (‘te assembleren’) is ook van hem. België, meer bepaald Genk, deed daar jarenlang zijn voordeel bij. Tot voor kort.

Politiek verdeeld Michigan

De staat heeft ondanks een reputatie als de plaats waar de grootste en sterkste vakbonden, waaronder de United Auto Workers (UAW), ontstonden bijna altijd overwegend Republikeins gestemd. De partij werd zelfs in Michigan opgericht in 1854. De staat stemde tegen Franklin Roosevelt en tegen Harry Truman, twee presidenten die toch veel hebben gedaan voor de rechten van de arbeiders.

Hoe dat kan? Michigan heeft inderdaad altijd een aantal grote industriële centra gehad met veel hoog opgeleide arbeiders, maar die stemden lang niet allemaal Democratisch. Bovendien, op het platteland en in de niet-industriële dorpen leefden zeer conservatieve protestantse gelovigen. In grote lijnen geldt die verdeling nog altijd.

Men stemde in de staat wel tweemaal voor Obama, wat niet belette dat diezelfde kiezers tegelijk een Republikeinse gouverneur verkozen. Ook nu is een meerderheid van 58 op 110 zetels in het Congres van de deelstaat in handen van de Republikeinen.

De weerwraak op Obama II

Na de tweede nederlaag op rij tegen Obama zet de Republikeinse Partij alles in op machtsbehoud in de deelstaten. Niet-Amerikanen mogen er dan wel van overtuigd zijn dat de Amerikaanse president de machtigste staatsleider ter wereld is – dat is in zekere mate ook wel zo – maar over de deelstaten heeft de president weinig te zeggen. Gouverneurs van de deelstaten zijn in hun afgebakend territorium machtiger dan de federale president.

Bovendien worden sociale wetten, onderwijs, gezondheidszorg voor het grootste deel door de deelstaatparlementen beslist. Daar maakt de Republikeinse meerderheid in Michigan nu dankbaar gebruik van om de regressieve politiek van de Tea Party en andere rechtse lobbies op te dringen.

Referenda

In een poging om hun doelstellingen ook te verzekeren wanneer er terug een Democratische parlementaire meerderheid zou zijn legden de Republikeinen een aantal wetsvoorstellen voor aan de kiezers om ze per referendum vast te leggen. Wetten die door een referendum zijn bekrachtigd kunnen immers alleen weerlegd worden door een tweederde meerderheid in het parlement. Geen van beide grote partijen heeft ooit zo een grote meerderheid gehad.

Een voorstel om de wetgeving over de Emergency Manager uit te breiden werd echter weggestemd met 52 procent. Die wetgeving voorziet de mogelijkheid voor de gouverneur om een bemiddelaar aan te duiden die bij sociale conflicten collectieve arbeidsovereenkomsten kan ontbinden en lokale verkozenen (gemeente, district) ontslaan. Het voorstel voorzag ook dat de gouverneur bazen van bedrijven kon aanduiden als Emergency Manager.

Dit voorstel was niet minder dan een aanval op de gemeentelijke overheden. Die staan veel te dicht bij de kiezer. Zelfs lokale Republikeinse meerderheden durven wel eens de voorstellen om bijvoorbeeld de lokale school te privatiseren wegstemmen.

Tegenvoorstel van de vakbonden

De vakbonden hebben echter evenmin stil gezeten en kregen voldoende handtekeningen bijeen voor een tweede referendum dat het recht op collectieve sociale onderhandelingen in de grondwet van Michigan zou verankeren. Dat werd echter eveneens weggestemd met 58 procent van de stemmen.

De Republikeinen nemen in hun reactionaire ijver wel meer initiatieven die de wenkbrauwen doen fronsen. Zo werd in november een voorstel, om elke nieuwe grensoverschrijdende brug naar Canada pas te bouwen als tweederde van de bevolking dat bij referendum zou goedkeuren, eveneens weggestemd.

Het deelstaatparlement heeft echter ook wetten gestemd die collectieve sociale onderhandelingen bijna onmogelijk maken. Die werden NIET aan een referendum onderworpen. Deze voorstellen vertonen een grote gelijkenis met de voorstellen die in de westelijke buurstaat Wisconsin twee jaar terug werden gestemd.

Het ontbreken van een politieke oppositie

Het zou echter fout zijn de antisociale maatregelen die in meerdere deelstaten wordt ingevoerd enkel te verklaren vanuit de nieuwe extreemrechtse tendensen binnen de Republikeinse Partij.

Ook in deelstaten met een Democratische meerderheid worden dergelijke maatregelen gestemd. Die zijn dan meestal niet zo extreem maar gaan allen in dezelfde richting, naar een verzwakking van de rechten van werkende mensen.

De recente voorstellen in de deelstaat Michigan kregen van de Democratische deelstaatparlementlsleden geen enkele ja-stem, maar de Democraten voeren toch een zeer zwakke oppositie. Op enkele leden na promoten ze slechts een iets zwakkere versie van dezelfde regressieve agenda.

Amerikaanse politici zijn altijd al zeer sterk geweest in het geven van misleidende namen aan hun ideeën. De wetswijzigingen van Bush om openbare scholen verder in te perken werd de ‘No Child Left Behind Act’ genoemd.

Recht op werken

Het huidige voorstel van de Republikeinen tegen de vakbonden wordt de Right To Work Act genoemd (letterlijk: het recht op werken). In de tv-, radio- en krantenadvertenties wordt ook alleen maar dat gezegd: “Niemand heeft het recht jou het recht op werken af te nemen”.

Michigan is al de 24ste deelstaat die dergelijke Right To Work wetten invoert. De organisatie National Right to Work toont ze op een map op hun website. De andere staten worden door hen Forced Unionism states (staten met opgedrongen vakbonden) genoemd. Nieuw is wat Michigan doet dus niet.

Er gaat echter een belangrijke symboliek schuil achter deze recente evolutie. Zoals hierboven al geschetst is Michigan immers de geboorteplaats van het syndicaal activisme in de VS, meer nog dan Chicago in het naburige Illinois. Als de vakbondsbeweging ook hier het onderspit delft is het hek van de dam

De echte motor achter deze agenda

De drijvende kracht achter deze agenda is echter de industriële sector zelf, die de Republikeinse Partij slechts als een politiek vehikel ziet (en bovendien zijn eieren niet exclusief in die éne Republikeinse mand legt).

De deelstaatparlementen van de VS kenmerken zich door hun grote autonomie en een bijna totale afwezigheid van samenwerking met andere deelstaatparlementen. Wie het absurd vindt dat Vlaanderen, Wallonië en Brussel naar afzonderlijke verkeersreglementen evolueert weze welkom in de VS met 50 verschillende verkeersreglementen (alleen een aantal basisregels, zoals rechts rijden, liggen federaal vast).

Ooit gehoord van Alec?

Het is op het eerste zicht dus verbazend dat de wetsvoorstellen, die in meerdere staten worden ingediend om antisociale maatregelen te nemen, er zo identiek uitzien. Daar is ondermeer de weinig bekende organisatie American Legislative Exchange Council (ALEC) voor verantwoordelijk. Deze voor 98 procent door de bedrijven gefinancierde ‘ngo’ houdt zich bezig met wetgevend advies aan de parlementen van de deelstaten (dus niet met federale aangelegenheden).

Het is op hun achter gesloten deuren gehouden conferenties dat parlementsleden van de deelstaten kunnen kennis maken met de ideeën van de bedrijven voor wetgevend werk. Daar hebben ze de gelegenheid om ongestoord met vertegenwoordigers van de bedrijven van gedachten te wisselen.

ALEC is hoofdzakelijk een Republikeins machtinstrument maar ook heel wat Democratische parlementsleden, vooral in zuidelijke staten, vinden er inspiratie voor wetgevende initiatieven. Er zijn echter ook grote bedrijven die er liever niets mee te maken willen hebben. Dat zijn dan vooral bedrijven die er de voorkeur aan geven niet te eenzijdig met één van beide machtspartijen vereenzelvigd te worden

Sociaal protest wordt gecriminaliseerd

Naar het voorbeeld van de protesten in Wisconsin twee jaar geleden, begint het sociaal protest in Michigan zich uit te breiden. Zo werden reeds meerdere pogingen gedaan om het parlementsgebouw in de hoofdstad Lansing te bezetten (zoals in Wisconsin).

Daarbij deelde de politie rake klappen uit. De politie staat in Michigan volledig aan de kant van de Republikeinen. Men was daar zo verstandig te leren van de fouten in Wisconsin. Daar had de overheid soms grote moeite om de politie achter zich te krijgen, omdat ze als overheidspersoneel zelf zeer zwaar werd getroffen door de antisociale maatregelen.

Niets van dit alles in Michigan. Daar besloten de Republikeinen de politie en de brandweer uit te sluiten van de nieuwe regels. Zij behouden hun sociale rechten. You do not fight the hand that feeds you. Dus staat de politie er paraat.

Bij recente rellen werd massaal gebruikt gemaakt van peppersprays. De politie kan er gerust op zijn dat ze niet zal worden vervolgd voor het onwettig gebruik van dit en andere repressieve middelen.

Tijdens één van de vele acties in en rond het parlement was er ook een incident met een reporter van Fox News, die er een paar rake klappen kreeg van woedende omstaanders. Fox News is niet bepaald populair in vakbondskringen in de VS. I wonder why?

Nauwelijks een kwartier na de schermutselingen was de man al terug in staat om live berichten door te sturen. De politie heeft echter beslist om de zwaarwichtige feiten tot op de bodem te onderzoeken op basis van de beeldopnames, dit in schril contrast met de passiviteit waarmee in deze staat wordt omgegaan met geweld tegen etnische minderheden, geweld bij vreedzame betogingen of passief blijft tegen wetsovertredingen door bedrijven.

Gelukkig zijn er de media

De Republikeinen kunnen echter rekenen op heel wat meer dan Fox News, zowat alle andere grote en lokale tv-stations, radioketens en kranten blokletteren de kleinste incidenten bij de sociale acties, terwijl het eisenplatform van de betogers niet of nauwelijks (en dan meestal nog in negatieve zin) aan bod komen.

De Europese media hebben de draad van hun Amerikaanse collega’s nog niet opgepikt. Daarvoor ziet het er teveel uit als een herhaling van wat in Wisconsin gebeurde – en dat is toch mislukt, nietwaar?

Het ziet er naar uit dat de berichtgeving over Michigan beperkt zal blijven tot de kleine artikels op pagina 10. Je kan er echter gif op nemen dat dat zal veranderen als rellen uit de hand lopen. Bloed verkoopt beter dan sociale strijd.

Ondertussen werd ook beslist de salarissen van alle leerkrachten met 10 procent te verminderen en de klassen te vergroten. Middelen worden ook verschoven naar het charteronderwijs (een systeem waarbij hulpbehoevenden checks krijgen om dan naar een privéschool naar keuze te gaan in plaats van naar een openbare school).

Het is niet allemaal kommer en kwel

In feite moet men bewondering hebben voor de duizenden Amerikanen die zich blijven organiseren tegen de twee politieke partijen en de media in. De bevolking van de VS heeft op gebied van sociale strijd een langere traditie dan de Europese.

Wie de massamedia als enige bron van informatie gebruikt, kan niet anders dan moedeloos worden bij zoveel sociale achteruitgang. Recente succesen van o.a. de onderwijzersvakbonden in Chicago tonen echter aan dat het anders kan, tegen de reactionaire krachten en hun bondgenoten in de massamedia in.

Sociale rechten werden nooit gegeven, ze werden altijd afgedwongen. Dat is zo in Michigan. Dat is zo in Europa.