De Amerikaanse filmindustrie wordt meestal geassocieerd met commerciële leegte. Dat is niet altijd terecht. Er leeft heel wat talent in het land waar de film werd uitgevonden. Het jaarlijkse Sundance Festival bijvoorbeeld verdient veel meer aandacht in de grote media, dan nu het geval is.
Stichter Robert Redford
In 1969 kocht toenmalig steracteur Robert Redford een natuurgebied van ongeveer 2000 hectare in de westelijke staat Utah, dat hij Sundance noemde, naar een personage dat hij vertolkte. Redford was in de jaren ’60 tot ’80 één van de grootste steracteurs van de VS. Enkele van zijn meest bekende films zijn Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969), Jeremiah Johnson (1972), The Sting (1973, waarvoor hij een Oscar kreeg) en All the President’s Men (1976).
Sinds de jaren ’90 is hij meer actief achter de schermen als regisseur en producer. Voor de regie van zijn film Ordinary People (1980) kreeg hij eveneens een Oscar. Ook zeer bekend is zijn film The Milagro Beanfield War (1988). Die film ging over het leven van Amerikaanse burgers met Latijns-Amerikaanse roots in een klein plattelandsdorp (en heeft de tand des tijds glansrijk doorstaan).
The Sundance Institute
In 1981 richtte Redford samen met een aantal bevriende collega’s een non-profit organisatie op, vanuit hun gedeelde vaststelling dat de commerciële en politieke druk op de filmindustrie negatieve gevolgen had voor mensen met een origineel en sociaal betrokken talent.
Het Institute financiert en promoot filmmakers, acteurs, scenarioschrijvers, theaterregisseurs voor projecten waarvoor de grote filmindustrie zijn neus ophaalt. Daar is het Institute zeer bedreven in, want het heeft in de loop der jaren een ijzersterke reputatie opgebouwd. Onder andere Quentin Tarantino kon zo zijn eerste film Reservoir Dogs maken.
Sindsdien hebben zo een 500 films en theaterstukken een kans gekregen. Bovendien geeft het Institute ook aandacht aan niet-Engelstalige Amerikaanse producties en aan buitenlandse films en promoot het Institute als één van de weinigen ook filmproducties van ‘Native Americans’.
The Sundance Festival
Een van de meest bekende activiteiten van het Institute is het jaarlijks weerkerend festival waar prijzen worden uitgereikt voor nieuw talent. Die prijzen krijgen in de massamedia nauwelijks aandacht. Dat is zeker niet te wijten aan de kwaliteit van wat daar geboden wordt.
De uitgereikte prijzen kan je per categorie zelf uitpluizen op de website van het festival. Ik pik er enkele opvallende winnaars uit:
De prijs voor beste drama ging naar de film Fruitvale van de jonge African-American regisseur Ryan Coogler voor zijn verfilming van het waar gebeurde verhaal van de 22-jarige Oscar Grant. Die werd op basis van zijn huidskleur geviseerd tijdens een politie-actie en doodgeschoten bij het metrostation Fruitvale in de stad Oakland, California, op 1 januari 2008. Niets ongewoons in de zwarte wijken van Amerikaanse steden; de politie had ditmaal echter brute pech. Het incident werd immers door meerdere omstaanders op hun gsm’s gefilmd.
Regisseur Richard Rowley en onderzoeksjournalist Jeremy Scahill werden bekroond met hun documentaire Dirty Wars over de realiteit van de Amerikaanse drone-oorlogen in Jemen, Pakistan en andere landen. Zij laten de door de grote media doodgezwegen slachtoffers aan het woord.
Daarnaast werden ook publieksprijzen uitgereikt. De documentaire The Square, van de Egyptisch-Amerikaanse Jehane Noujaim, werd bekroond. De titel slaat op de nu bekende Tharir Square in Caïro. De harde realiteit van de overlevingsstrijd in Egypte wordt verteld aan de hand van het verhaal van een aantal jongeren. Zij praten over de strijd voor democratie en rechtvaardigheid die nog steeds onverminderd doorgaat.
Het publiek apprecieerde ook het verfilmde drama Circles van de Servische regisseur Srdan Golubović. Het thema behandelt de tragiek van het leven na een oorlog. De familie van een Servische soldaat die tijdens de oorlog in Bosnië werd vermoord door een aantal collega’s, tijdens een twist, moet leren omgaan met de familieleden van de daders.
Ik heb de films zelf nog niet kunnen zien. Afgaande op de ervaring van de vorige jaren, kan je er echter gerust in zijn. Films die worden bekroond op het Sundance Festival staan voor topkwaliteit. Wie dus films of documentaires gaat zien met de vermelding van Sundance-prijzen op de affiche, zal niet telerugesteld worden.