Van de doden niets dan goed of iets in die aard. Halve waarheden, selectieve interpretatie van feiten en gewoon verkeerd feitenmateriaal, het passeert de revue in de berichtgeving over president Chávez. Zo maakt De Standaard van de tweedaagse staatsgreep van 2002 een evenement van twee maanden. De Vlaamse kwaliteitskrant beweert nog wel meer. Een analyse.

(de tekstfragmenten in cursief schrift zijn citaten uit het artikel van De Standaard)

Neutrale berichtgeving dankzij internationale persagentschappen

De Standaard baseert zich op persagentschap Reuters voor een kort bericht op pagina 17 van de krant van 6 maart 2013. Reuters is een groot mediabedrijf dat een westerse neoliberale interpretatie van de dingen doorgeeft aan zijn klanten, de andere media.  Reuters sluit zijn bericht zo af:

Voordat hij vorig jaar na zijn herverkiezing naar Cuba vertrok om een medische behandeling te ondergaan, heeft hij vicepresident Maduro als zijn plaatsvervanger aangewezen … maar de oppositie eist nieuwe verkiezingen. Na de dood van Chávez zal de politieke crisis in Venezuela losbarsten.

Die eis is een open deur. De grondwet van Venezuela voorziet nieuwe verkiezingen binnen de dertig dagen na het wegvallen van de president. Een kanjer van een tweede open deur volgt, want de ‘crisis’ is al maanden bezig.

Socialist voor de 21ste eeuw

Onder deze titel op de volgende pagina’s 18-19 gaat De Standaard uitgebreid in op de figuur Hugo Chávez, te beginnen met deze ondertitel:

(Chávez) laat een verdeeld en gewelddadig land na, maar gaf de armen en de lage middenklasse macht en waardigheid.

In vergelijking met wat? Venezuela in het verleden? Andere Latijns-Amerikaanse landen zoals Mexico en Honduras? In vergelijking met de VS? Wijten wij het geweld in Brussel of Antwerpen ook aan de eerste minister? Gaat De Standaard binnen vier jaar Obama ook zo uitluiden: “Obama laat een verdeeld en gewelddadig land na maar gaf de rijke toplaag macht en waardigheid”.

De Standaard zet in met een historische analyse waarin Chávez in de traditie van militaire caudillo’s wordt geplaatst. Dat hij in tegenstelling met deze presidentiële voorgangers democratisch verkozen werd, is voor De Standaard blijkbaar een verwaarloosbaar detail.

Chávez zou voor de mislukte staatsgreep van 1992 zijn geïnspireerd door de ‘sociale onrust’ van 1989 tegen de maatregelen van het IMF. ‘Honderden manifestanten verloren het leven’. Bemerk de passieve zinsconstructie. De feiten waren iets anders. President Carlos Andrés Pérez gaf bevel tot schieten op de betogers. Militairen vermoordden naar schatting 3000 Venezolanen. Voor Hugo Chávez was dat inderdaad ‘het kantelmoment’.

Hij won de vriendschap van Fidel Castro.

In 1994 voerde Chávez nog een eenzame strijd. Geen enkele Latijns-Amerikaanse politieke leider wou hem ook maar ontvangen. In de VS mocht hij niet eens binnen omdat hij een ex-putschist was. In 2002 liet diezelfde VS wel putschist Pedro Carmona binnen. Castro was dus inderdaad de enige Latijns-Amerikaanse leider waar hij steun van kreeg.

Toen Chávez eenmaal de kraan van oliedollars bediende …

Nogmaals, even terugspoelen. De Venezolaanse elite heeft de petroleumindustrie al in de vroege jaren ’70 genationaliseerd tot het bedrijf PDVSA. Vermits zij zowel de overheid als de privésector compleet domineerden, kwam hen dat goed uit om zo de winsten ‘efficiënter’ binnen te rijven.

Chávez heeft daar de eerste twee jaar van zijn presidentschap niets aan veranderd en liet de PDVSA grotendeels begaan. Dat veranderde na de mislukte staatsgreep van 2002 waarna hij de volledige directie verving en de verplichte besteding van de winsten aan sociale projecten aan het bedrijf oplegde.

Het deed zijn populariteit onder de massa’s alleen maar toenemen.

Dat zijn tegenstanders daar niet eerder aan hadden gedacht! Chávez besteedde de winsten van de olie van het land aan de echte eigenaars van die rijkdom: de Venezolaanse bevolking. Hij deed met andere woorden wat elke democratisch verkozen politicus hoort te doen: zijn electorale beloftes nakomen. De ‘analyse’ van De Standaard gaat door. Zodra het heden dichterbij komt wordt de ideologische inkleuring duidelijker.

Chávez koos voor de ideologie in plaats van het pragmatisme waarmee linkse regeringen in Chili en Brazilië wel structurele hervormingen doorvoerden ten gunste van de armen en de middenklasse.

Lula in Brazilië volgde inderdaad een meer pragmatische koers dan Chávez, maar structurele hervormingen? Dat kan je al helemaal niet zeggen van Chili, dat er onder president Bachelet niet in slaagde de economische machtsstructuren te veranderen en vandaag één van de Latijns-Amerikaanse landen met de hoogste ongelijkheid qua inkomensverdeling is.

Chávez gebruikte de macht van het stembiljet om in ijltempo zijn eigen positie te betonneren.

De Standaard vindt het niet kunnen dat een politicus macht probeert te werven via verkiezingen. Chávez wilde ondermeer de begrenzing van het aantal politieke mandaten (tot twee) afschaffen. Hij wilde met andere woorden tot een politiek systeem komen waar politici zich onbeperkt kunnen laten herverkiezen, zoals in België. Foei, vindt De Standaard.

Via een referendum opende hij de weg naar een grondige herziening van de grondwet.

Dat referendum is nu net de enige verkiezing die hij NIET gewonnen heeft, weliswaar met nipt 49,8 procent. Hij heeft die uitslag onmiddellijk erkend en geen hertelling geëist, ondanks het geringe stemmenverschil. Wegens dictatoriale neigingen misschien?

Op naar de coup van ’twee maanden’ …

Volgens De Standaard lag een ‘radicale en controversiële onderwijshervorming’ aan de basis van de protesten van april 2002. Inderdaad, Chávez wilde het lagere en middelbare onderwijs democratiseren, zoals dat hier is gebeurd in de jaren ’50 en ’60. Dienstpersoneel dat kan lezen en schrijven, en – erger nog – zijn rechten kent, een arbeidscontract kan lezen en looneisen gaat stellen, dat kon voor de elite dus niet.

Het kwam tot gewelddadige confrontaties tussen voor- en tegenstanders …

Dit is manifest onjuist. Er kwamen op 11 april helemaal geen confrontaties, want nog voor de voor- en tegenstanders elkaar konden treffen werden met steun van de stadspolitie van Caracas (onder leiding van een anti-Chávezburgemeester UPDATE 16 november 2013: dat was Enrique Capriles, de tegenkandidaat voor de presidentsverkiezingen van 2012 tegen Chvez en 2013 tegen Maduro) scherpschutters ingezet die op zowel voor- als tegenstanders schoten. Dat het niet om lukraak politievuur ging, bleek uit het feit dat alle doden en gekwetsten in het hoofd werden geraakt.

Privé-zenders zoals Globovision monteerden beelden om te suggereren dat het chavisten waren die op tegenstanders schoten. In de eerste verwarring werden alle scherpschutters dezelfde dag nog naar het buitenland gevlogen.  Globovision en andere stations zonden ook de oproep uit van een deel van de legertop waarin die het ontslag van de president eisten ‘wegens zijn verantwoordelijkheid voor de doden’ tijdens de betoging. Achteraf bleek die ‘spontane’ reactie al twee dagen eerder opgenomen te zijn in de privéwoning van één van de hoofdredacteurs van Globovision.

… onder druk van een dreigende militaire coup deed Chávez een stap opzij.

Dat deed Chávez helemaal niet. Hij weigerde een ontslagbrief te ondertekenen, ook onder gewapende bedreiging. Hij gaf zich wel over aan de muitende officieren omdat die een ultimatum hadden gesteld dat ze het presidentieel paleis Miraflores zouden bombarderen (met de volledige staf nog aanwezig).  Dat is niet bepaald een stap opzij …

… of hoe veertig uren zestig dagen worden

Hierna gaat De Standaard definitief uit de rails, met deze samenvatting van de staatsgreep die ongeveer 40 uur duurde.

Het zou een kort intermezzo worden, want de interimregering van de zakenman Pedro Carmona gooide al na twee maanden de handdoek in de ring. Hugo Chávez keerde op 14 april terug naar het presidentieel paleis en is sindsdien onafgebroken aan de macht in Venezuela.

Pedro Carmona was niet zomaar een ‘zakenman’ maar de leider van de Venezolaanse werkgeversorganisatie, zeg maar de Venezolaanse versie van het Verbond van Belgische Ondernemers (VBO). Hij liet onmiddellijk na zijn ‘eedaflegging’ parlement en hooggerechtshof ontbinden, zodat die de staatsgreep niet konden onwettig verklaren.

Het mocht niet baten. De officieren die Chávez vasthielden weigerden het executiebevel van Carmona uit te voeren. Ondertussen geraakten meer en meer militaire districtshoofden geïnformeerd over de ware aard van de ‘slachtingen’ in Caracas en trokken zij hun steun aan Carmona in.

De enige overheidszender – jawel, na drie jaar Chávez was er nog altijd maar één kleine overheidszender tegenover de acht grote tv-stations – was wel uit de ether gehaald maar via de lokale radiostations werd de bevolking gemobiliseerd om naar het paleis te komen. Carmona en de zijnen moesten halsoverkop vluchten nauwelijks veertig uur na de gevangenneming van Chávez, dus niet na twee maanden (en het was op 13 april, niet 14 april).

In werkelijkheid werden landen als Brazilië, Chili en Colombia de bakens van de Latijns-Amerikaanse heropstanding, terwijl Chávez Venezuela verder isoleerde door allianties aan te gaan met Iran, Cuba, het Syrië van Assad, het Nicaragua van Daniel Ortega en – absoluut dieptepunt – de Colombiaanse guerrilla FARC.

Er valt wat voor te zeggen dat dat voor Brazilië inderdaad zo is. Maar Chili is een zeer twijfelachtig voorbeeld (zie hierboven al). Colombia is zelfs het voorbeeld par excellence van het omgekeerde van de ‘Latijns-Amerikaanse heropstanding’. Meer zelfs, dat er vandaag met de FARC wordt onderhandeld is voor een groot deel aan Chávez’ bemiddeling te danken.

Daarmee komen we bij één van de meest groteske stellingen in dit artikel. Chávez zou een alliantie aangegaan zijn met de FARC? Dat hij onderhandelingen tussen onder andere de Colombiaanse senatrice Piedad Cordoba met de FARC faciliteerde in Caracas is een feit. Maar een alliantie? Of leidt De Standaard dat af uit de uitspraken van Chávez ten voordele van een onderhandelde oplossing van het conflict in zijn buurland?

De alliantie met Cuba is een feit. Dat heeft Venezuela echter wel gemeen met zowat alle Latijns-Amerikaanse landen die op de laatste top van de Organisatie van Amerikaanse Staten in 2011 in Colombia unaniem verklaarden dat dit de laatste top was waar Cuba niet werd toegelaten, op de VS en Canada na.

Chávez’ Venezuela is allesbehalve geïsoleerd. Toen oppositiekandidaat Capriles Radonski in oktober 2012 beweerde voor een beleid zoals Lula te staan, was de gewezen Braziliaanse president er als de kippen bij om duidelijk te maken dat hij vierkant achter Chávez stond.  Ecuador, Bolivia, Argentinië, Brazilië, Uruguay, Paraguay (tot aan de rechtse staatsgreep), Honduras (tot aan de rechtse staatsgreep) … allen zijn ze lid geworden van Unasur, de Banco del Sur, ALCA, allemaal initiatieven van Chávez die een alternatief willen vormen voor de door de VS gedomineerde OAS. Als klap op de vuurpijl trad Venezuela toe tot de Mercosur.

OK, een alliantie met Iran dan maar? Chávez heeft als één van de grootste olieëxporteurs ter wereld de zieltogende Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) nieuw leven ingeblazen. Daarmee slaagde hij er in de olieprijs terug onder controle te krijgen, los van de dictaten van Washington en de grote petroleumbedrijven. Daar gingen de gesprekken met Iran en de andere leden van de OPEC dus over.

Overigens, wat bewijst een handdruk tussen staatsleiders (buiten een mooi beeld)? Het zou druk zijn op de redactie van De Standaard als daar alle westerse regeringsleiders samen zouden komen die de laatste dertig jaar de hand hebben geschud van dictators.

We behouden toch de alliantie met Syrië? Chávez heeft zich altijd uitgesproken tegen militaire interventies van de NAVO, dus ook tegen een eventuele interventie in Syrië. In tegenstelling tot andere landen heeft hij echter nooit wapens gezonden naar Syrië, zo een fameuze alliantie was dat dus niet. Bovendien, als overlever van de door grote broer uit het noorden georganiseerde staatsgreep van 2002 heeft Chávez wel enkele redenen om inmenging van grootmachten niet te appreciëren.

Chávez bouwde een personencultus uit, legde onafhankelijke media aan banden …

De invloed van de Venezolaanse commerciële massamedia, volledig in handen van de economische elite, is onder Chávez inderdaad afgenomen. Na de oprichting van o.a. de tv-zender Telesur en lokale radiostations is Chávez er immers in geslaagd de invloed van de overheidsmedia op 14 jaar te verdubbelen!! Van ongeveer 6 naar 12 procent. 88 procent van alle media-activiteit is nog steeds stevig in handen van de oppositie.

Overigens, die personencultus van Chávez viel me nogal tegen toen ik Caracas bezocht in juni 2012. Een paar afbladderende panelen, nauwelijks merkbaar tussen de grote reclameborden, dat was het. Op TV kwam hij wel veel voor. De grote zenders herhaalden constant beelden van Chávez met denigrerende en ronduit vulgaire commentaren.  Telesur liet hem wel positief aan het woord, op een manier zoals dat hier gebeurt met politici. Fameuze personencultus inderdaad.

Zenders zoals Globovision, die de staatsgreep van 2002 mee organiseerden (zie hierboven), hebben nu inderdaad problemen om hun zendlicentie vernieuwd te krijgen. Hoe dictatoriaal. In België zou de overheid uiteraard nooit pakweg VTM of De Standaard sanctioneren als die opriepen tot het doden van de leden van de regering, ‘omdat dat gelijk staat met het doden van varkens’. De vulgariteit van de politieke oppositiemedia is nauwelijks verschillend van die in de rest van Latijns-Amerika. Die zendlicentie slaat trouwens alleen op uitzenden via de ether. Kabeldistributie is bijna volledig in handen van de privésector.

Chávez gebruikt dat geld nu voor het kopen van politieke steun in binnen- en buitenland … Zijn achillespees was dat hij daarvoor bijna volledig afhankelijk was van de olie-inkomsten.

Opnieuw, even terugspoelen. Staat daar niet iets vroeger in het artikel dit geschreven over de periode voor Chávez:

Geen enkel Latijns-Amerikaans land had in de tweede helft van de twintigste eeuw zo gemakkelijk veel geld verdiend als het olierijke Venezuela en daar zo weinig mee gedaan.

Wat betekent dat nu weer? Vindt De Standaard het niet kunnen dat een legitiem verkozen staatshoofd zijn verkiezingsbeloftes uitvoert en de winsten van de petroleumexport aanwendt voor sociale projecten in eigen land en daarnaast ook goedkoop petroleum levert aan bondgenoten. Is dat niet iets wat elk land doet, economische banden smeden met andere landen?

Dat Venezuela nog steeds te eenzijdig afhangt van olie-inkomsten is een feit, maar is dat zomaar de schuld van Chávez?  Spelen de grote economische machten daar geen rol in? Hoe goed doen andere olie-exporterende landen het op dat vlak?

Maar goed, volgens De Standaard is de keuze voor de Venezolaanse kiezer al met al beperkt. Ofwel een linkse dictator ofwel een oppositie die ‘geloofwaardigheid’ mist, want:

Alleen de elite heeft baat bij een terugkeer naar het pré-Chávez tijdperk.

Nog een toemaatje als dessert. Onder een van de foto’s bij het artikel staat deze ondertitel:

Zes maanden nadat een coup tegen hem was gepleegd, houdt Chávez in oktober 2002 een grote mars om zijn sterkte te tonen.

Kijk eens aan hoe bizar die man toch is, door iets te doen wat zowat alle politieke leiders, partijen, vakbonden en sociale organisaties ter wereld doen: hun sterkte tonen door betogingen te organiseren.

Slotsom: een ‘evenwichtig’ artikel van de kwaliteitskrant De Standaard. Het volledige artikel staat ook online.

De nieuwe linkse koers van De Morgen in de praktijk

Voor wie tenslotte dacht dat het niet erger kon, lees de berichtgeving van de linkse krant De Morgen er op na. Het kan nog slechter.

Een citaat om een idee te geven: “Enkele jaren geleden beweerde Chavez zelfs dat Nederland spionagevluchten door Amerika mogelijk maakt vanaf de vliegvelden Hato en Reina Beatrix op Curaçao en Aruba.” Bijna feitenmateriaal, op een klein detail na. Het was geen bewering maar een vaststelling.

De Morgen heeft zo goed als zijn volledige buitenlandse berichtgeving uitbesteed aan Nederlandse mediabedrijven, vandaar dit nieuwtje.

De Nederlandse regering blijft die vluchten wel ontkennen, met een cryptische kromredenering. De vluchten zouden namelijk normale ‘verkenningsvluchten’ geweest zijn die niets met Venezuela te maken hadden. Ze kwamen slechts toevallig in de buurt van Venezuela (Curaçao en Aruba liggen net boven Venezuela in de Atlantische Oceaan).

Last minute update

De Standaard houdt zich aan haar kwaliteitsnormen. Alles voor de waarheid. Vandaag 7 maart 2012 staat in het artikel ‘De man met de onmogelijke missie’ het volgende: (het artikel staat nog niet online)

(vicepresident Maduro) is zich al drie maanden aan het warmlopen aan de top. Dat daarvoor af en toe eens een paar regels uit de grondwet met de voeten getreden werden, daar verbaast niemand zich nog over.

Euh, even dimmen. De grondwet werd naar de letter gevolgd. Het is niet omdat de commerciële media van de oppositie beweren dat de grondwet niet wordt gerespecteerd dat dat een feit zou zijn.

De verkiezingen worden allerminst een formaliteit. Chávez kreeg het bij de laatste stembusslag in het najaar van vorig jaar voor het eerst zelf moeilijk. Hij kon maar nipt winnen van de jonge, vlotte oppositieleider Henrique Capriles.

Wablief? Chávez behaalde zijn hoogste score ooit in oktober vorig jaar (55,07 procent), Radonski haalde 44,31 procent. Radonski erkende onmiddellijk de uitslag en liet het plan om de uitslag aan te vechten varen. Het verschil was gewoon te groot.

Associated Press doet nog beter

Reuters is niet de enige belangrijke bron van informatie voor de Vlaamse kwaliteitsmedia. Dit kan je lezen in het bericht van ene Pamela Sampson van Associated Press van 6 maart 2013:

“Chávez investeerde de olierijkdom van Venezuela in sociale programma’s zoals openbare voedselmarkten, cash voor arme families, gratis gezondheidsverzorging en openbaar onderwijs. Maar die voordelen waren maar magertjes in vergelijking met de spectaculaire bouwprojecten die de olierijkdom voortbracht in de glinsterende steden van het Midden-Oosten, zoals ondermeer het grootste gebouw ter wereld in Dubai en plannen voor afdelingen van het Louvre- en Guggenheimmuseum in Abu Dhabi.”

Zowaar nog een vernietigende kritiek op Hugo Chávez. Dat hebben de kwaliteitskranten De Standaard en De Morgen jammer genoeg niet opgepikt.