Docville presenteerde zondag 5 mei de documentaire ‘The Gatekeepers’. Zes voormalige bazen van de Israëlische veiligheidsdienst praten uit de biecht over hun dagelijkse praktijk in de bezette gebieden. Ze bevestigen wat al jaren wordt aangeklaagd. Zeer ontluisterend, zo lijkt het toch. Welke agenda zit hier achter?

Docville Leuven

Het ‘Internationale Documentaire Filmfestival Docville’ is al aan zijn negende editie toe. Vorig jaar wist het festival voor het eerst een grote naam te lokken. Louis Theroux was er twee dagen aanwezig om zijn nieuwste film toe te lichten en vragen te beantwoorden van het talrijk opgekomen publiek .

De media pikten zijn bezoek op, wat het filmfestival ruime belangstelling gaf. Dat verdient dit festival. Reeds jaren kan de liefhebber van documentaires met inhoud hier zijn gading vinden.

Ook de programmatie van dit jaar verdient lof. Weer biedt Docville een uitstekende selectie aan van de betere documentaires uit binnen- en buitenland. Het volledige programma kan je vinden op hun website. Het festival loopt nog tot 11 mei. Warm aanbevolen!

Shin Bet

Een van de opvallende documentaires op het festival is van de hand van de Israëlische regisseur Dror Moreh. Zijn film werd zondag 5 mei vertoond. Moreh wist zes voormalige bazen van de binnenlandse veiligheidsdienst Shin Bet voor de camera te halen voor interviews. Die interviews vermengde hij met archiefbeelden tot een hallucinant portret. Zijn documentaire stond op de lijst van Oscarnominaties in de VS. De film wordt daar ook zwaar gepromoot.

Shin Bet is de Hebreeuwse tweeletterafkorting van die dienst, zoals hij meestal in buitenlandse media wordt genoemd. Voluit heet de organisatie Sherut haBitachon haKlali (‘algemene veiligheidsdienst’). De geïnterviewde personen in de film gebruiken meestal echter de andere afkorting Shabak. Je mag deze dienst niet verwarren met de Mossad, de buitenlandse veiligheidsdienst.

Shin Bet werkt zo geheim dat enkel de namen van de directeurs bekend zijn. In deze documentaire passeren zes van hen de revue. Dat zij bereid werden gevonden om zich voor deze film te laten interviewen is zeer merkwaardig.

Foltering en moord

Ze winden er geen doekjes om. Shin Bet heeft verdachten gefolterd en gedood. In de documentaire wordt uitgebreid ingegaan op de zaak van de gekaapte bus 300. In 1984 kaapten vier Palestijnen een lijnbus. Na een wilde achtervolging werd de bus bestormd waarbij twee van de vier kapers werden gedood (en één passagier). De twee andere Palestijnse kapers werden onmiddellijk afgevoerd en na brutale ondervragingen doodgeslagen op bevel van de toenmalige directeur van Shin Bet.

De man geeft dat ook ronduit toe in de film. Hij ziet er nog steeds geen moreel probleem in, ook al bevestigt hij dat het juridisch eigenlijk niet kon. Voor terroristen geldt nu eenmaal geen moraal. Volgens hem werd Shin Bet na de onthullingen over dit incident trouwens verzwakt omdat de organisatie voortaan ‘voorzichtiger’ moest omgaan met gevangenen.

In de film wordt niet gezegd dat die kapers de vrijlating eisten van 500 gevangen Palestijnen. Je komt dus ook niet te weten hoeveel Palestijnen al jaren gevangen zitten in Israëlische gevangenissen, je hoort ook niets over de rapporten van mensenrechtenorganisaties over folterpraktijken die veel verder gaan dan wat de zes directeurs hier toegeven.

Er komen wel meer gelijkaardige bekentenissen in de film. Zo bevestigt één van hen dat Shin Bet wel degelijk verhoortechnieken gebruikt die als foltering moeten worden beschouwd.

Onze tragedie, niet de hunne

Je krijgt met deze film een beter inzicht in de reële werking van de Israëlische veiligheidsdiensten. Die zijn bereid om voor het goede doel regelmatig juridische en morele grenzen te overtreden. Enkele van hen hebben het daar nu moeilijk mee. Dat is echter alleen maar hun tragedie, niet die van hun slachtoffers.

Maar goed, zij waren zeer consequent in hun strijd tegen het ‘terrorisme’. Ook extreem-rechtse zionisten werden immers keihard aangepakt. Zo lijkt het toch. Van verbeterde verhoortechnieken was in dit geval echter geen sprake. De geïnterviewde directeurs betreuren ook dat de ‘rechtse terroristen’ die ze hadden vervolgd, bij hun proces slechts lichte straffen kregen die ze niet eens moesten uitzitten.

De directeurs maken zich terecht zorgen om de toenemende invloed van extreem-rechts in Israël. Na de moord in 1995 op eerste minister Yitzhak Rabin (‘een fiasco voor Shin Bet’) is het inderdaad van kwaad naar erger gegaan. Extreem-rechts heeft sindsdien alleen maar aan invloed gewonnen en brengt daarmee volgens hen het project van de Joodse staat Israël in gevaar. Daar hebben de duizenden Palestijnen die ondertussen al jaren in erbarmelijke omstandigheden en zonder vorm van proces vastzitten, niet bepaald een boodschap aan.

Groots ideaal, slechte methodes

Wie dacht dat hij in deze documentaire Israeli’s aan het woord zou zien, die het morele onrecht van de bezetting zouden erkennen of de aberraties van een exclusief Joodse staat, komt hier niet aan zijn trekken. Integendeel, de boodschap van deze film is van een ander kaliber. Israël heeft in zijn streven naar een ideaal, dat boven elke kritiek verheven is, een aantal afkeurenswaardige dingen gedaan, daar gaat deze film over.

Het kan er bij mij dan ook niet in dat dit werkelijk om spontane bereidwillige medewerking zou gaan aan een lukraak initiatief van zomaar een filmregisseur. Als het er nu één of twee waren geweest, als die bovendien dingen hadden gezegd die fundamentele vragen stelden bij het zionistische project of als ze minstens dingen hadden gezegd die niet op één lijn zaten met elkaar, dan had ik nog getwijfeld.

Wanneer de zes laatste voormalige bazen van de veiligheidsdienst van een staat beweren controversiële bekentenissen te moeten doen en dat op een volmaakt gelijklopende manier doen, is er iets anders aan de hand. Hun medewerking aan deze film past in een weloverwogen strategisch plan. De misdaden van de bezetting ontkennen werkt niet meer, dus is het beter dingen te bekennen die de kern van de zaak niet in twijfel trekken. Ondertussen ontkracht je de tegenstrever, want ‘dat hebben wel toch al toegegeven’.

Israël begint in te zien dat hun campagnes, waarin zij zich voorstellen als de ‘goeden’ die niets verkeerd doen, niet meer aanslaan en zelfs contraproductief worden. Daarom deze aanpak. Ja, Israël en zijn veiligheidsdiensten doen zeer verwerpelijke dingen in de bezette gebieden, maar dat doen zij vanuit een ideaal dat onbetwistbaar goed is.

‘Kritiek’ netjes binnen de marges

De film geeft de indruk dat er zeer kritische vragen worden gesteld. Dat klopt in zekere mate, omdat de vragen netjes binnen het zionistische denkkader blijven. De directeurs van Shin Bet worden dus niet geconfronteerd met het feit dat zij als bezettende macht geen enkele legitimiteit hebben over de Palestijnse bevolking.

De directeurs zijn zeer kritisch voor de bezetting. Die is immers contraproductief en verslechtert het imago van Israël in het buitenland. Zij vinden het beter om de bezette gebieden te verlaten, omdat dat beter is … voor Israël. Wat de bezetting voor de Palestijnen betekent is voor hen geen enkele overweging waard.

Is deze film dan alleen maar een sluw stukje geregisseerde propaganda? Ja en neen. De film geeft je een verbluffende kijk in de denkwereld van veiligheidsdiensten en in de capaciteit waarmee rationeel denkende mensen verwerpelijke daden voor zichzelf kunnen goedpraten.

Op het einde van de film erkent één van hen dat wat zij doen in de bezette gebieden vergelijkbaar is met wat de Duitse bezetter deed met het verzet. Inderdaad, dat maakt wat ze deden daarom niet minder erg.

Het meest verwerpelijke aspect van deze film is dat alle betrokkenen dit als een tragedie zien voor Israël, niet voor de Palestijnen, die in de documentaire alleen als achtergrond aan bod komen.

De grote media zullen hier een zoveelste bewijs in zien van de morele superioriteit van de Israëlische zijde in het conflict. Dat heb ik er in ieder geval niet uit geleerd. Wie goed in zijn achterhoofd houdt dat deze gewezen bazen van Israëls veiligheidsdiensten professioneel ten dienste blijven van de belangen en de idealen die ze altijd met overtuiging hebben gediend, kan uit deze film heel wat leren.

Deze film is dus een aanrader, maar niet om de redenen die de makers en de pro-Israël media er voor geven.

Wie de buitenkans heeft gemist om deze documentaire (en vele andere) op een groot filmscherm te zien tijdens DOCVILLE kan The Gatekeepers ook bekijken om 20u25 op maandag 13 mei op Nederland 2. Men kan nog andere documentaires gaan zien tot en met 11 mei. Zie hier het programma van DOCVILLE.

PS. Illustratief voor de propagandawaarde van deze documentaire. Zo wordt de film in Humo aangeprezen op de tv-pagina van maandag 13 mei: “Zes oud-directeurs getuigen over het antiterrorismebeleid van Israël vanaf de Zesdaagse Oorlog in 1967 tot nu.” Voor Humo is het dus een evidentie dat de onderdrukking van een bezet volk ‘antiterrorisme’ is.