In zijn recente speech gaf president Obama de indruk selectiever om te gaan met het gebruik van drones en te ijveren voor een snelle sluiting van Guantánamo. Niets is minder waar. Hij blijft een meester in het creëren van een perceptie, terwijl zijn beleid hetzelfde blijft. Hij kreeg echter weerwerk tijdens zijn speech.

Obama gaf op woensdag 22 mei een speech aan de National Defense University in Washington, DC. Daarin legde hij uit waarom het gebruik van drones om tegenstanders uit te schakelen ‘noodzakelijk’ blijft. Zijn suggestie is dat de Amerikaanse bevolking rechtsreeks door deze personen wordt bedreigd. Het gaat uitsluitend “om de bescherming van de democratie tegen de vijanden van de vrijheid”.

Steun aan de democratie wereldwijd

In deze speech vermeldde hij ondermeer de steun van de VS aan de democratie in Lybië, Tunesië en Egypte, maar zei er niet bij dat de VS ook nog steeds miljoenen dollars pompt in het Egyptische leger en de dictaturen in Saoedi-Arabië, Qatar en Bahrein steunt. Obama ziet dus geen verband tussen terrorisme en het buitenlands beleid van zijn land in het Midden-Oosten. Hij beweert wel een einde te willen brengen aan de huidige toestand van permanente oorlog, maar zegt niets over de oorzaken van die oorlog. Het is allemaal heel eenvoudig, ruim al die netwerken en hun leiders op en voilà, probleem opgelost.

Michael Ratner, oprichter en erevoorzitter van het Amerikaanse Center for Constitutional Rights (CCR), ziet geen enkele inhoudelijke koerswijziging in Obama’s toespraak. De retoriek is het enige wat veranderd is. “Wij gaan troepen in Afghanistan behouden ook na 2014 … (maar) zolang de VS 25 procent van alle grondstoffen in de wereld controleert en gebruikt voor slechts 5 procent van de wereldbevolking, zal een permanente oorlog met drones nodig blijven.”

De vraag die men zich mag stellen is waarom Obama het nu nodig vindt om de indruk te geven dat er een koerswijziging komt op deze twee vlakken, het gebruik van drones en Guantánamo. De reden is volgens Ratner eenvoudig: ook al laten de grote media dat nauwelijks doorsijpelen, toch is het zo dat de mensen dit grondig beu zijn.

Obama voelt zich blijkbaar verplicht de indruk te geven dat hij dit anders gaat aanpakken. Hij heeft recent enkele richtlijnen gegeven die het gebruik van drones selectiever en gerichter zouden moeten maken en minder burgerslachtoffers zouden veroorzaken. In feite betekenen die restricties echter het omgekeerde, een uitbreiding.

Burgerslachtoffers zijn onvermijdelijk

Obama betreurde dat er bij de drone-aanvallen ook ‘burgerslachtoffers’ gevallen zijn, “ook al wordt alles zeer zorgvuldig gecheckt voor de beslissing valt”. Maar uiteindelijk is dit onvermijdelijk, bovendien, aldus Ratner “  … zei hij nog iets dat echt schokkend was. ‘Terroristen doden meer burgers dan wij doden met onze drones’. Dus, in essentie is het OK als we enkele burgers doden samen met een terrorist (volgens Obama)… maar omdat je tegenstander de wetten van oorlogsvoering schendt, betekent dat echter niet dat jij die wetten kan overtreden.”

Obama is ondertussen ook van plan te blijven doorgaan met de gerechtelijke vervolging van klokkenluiders. Geen enkele president voor hem heeft zoveel processen geopend tegen personen die wandaden van de Amerikaanse overheid naar buiten brengen als hij. De zaak Bradley Manning is de meest bekende, maar zeker niet de enige.

Guantánamo kan wél onmiddellijk dicht

Over de gevangenis van Guantánamo heeft hij ook een en ander gezegd in zijn toespraak. Volgens hem is het allemaal de schuld van het Congres dat hij zijn verkiezingsbeloftes tijdens de campagne voor zijn eerste mandaat, de sluiting van Guantánamo, nog niet heeft kunnen verwezenlijken. Daar is echter niets van aan.

Voor 80 van de gevangenen in Guantánamo, allemaal uit Jemen, is reeds een geval-per-geval onderzoek geweest en ze werden allen goedgekeurd voor vrijlating en repatriëring. In zijn speech stelt Obama nu dat hij die vrijlatingen geval per geval gaat beslissen, wat voor de betrokkenen concreet betekent dat een spoedige vrijlating uitgesloten blijft.

Ook voor de anderen is er weinig uitzicht op beterschap. De hongerstakers worden na elf jaar gevangenschap zonder aanklacht of proces gedwongen gevoed, een praktijk waarvoor eender welke tegenstander van het westen zwaar zou worden aangepakt door de media hier. Michael Ratner: “Dit is de tiende speech die hij over Guantánamo heeft gegeven en toch zitten wij hier bij het CCR nog steeds met al onze cliënten in Guantánamo.”

Mondige Amerikanen laten zich horen

Toespraken van presidenten zijn in de VS zelden of nooit aanleiding voor incidenten. Het is in de VS ook niet bepaald de gewoonte de president te onderbreken tijdens een toespraak, laat staan van hem kritische vragen te stellen. President Obama kreeg tijdens deze speech echter onverwachte tegenwind. Medea Benjamin van de organisatie Code Pink wist hem meermaals te onderbreken met pertinente vragen alvorens ze door de staatsveiligheid werd afgevoerd. (De volledige tekst van wat Benjamin en Obama tijdens die enkele minuten zeiden, kan je hier vinden.)

De VS blijft honderden militaire basissen behouden in heel de wereld, zet regeringen af, bombardeert andere landen, valt er binnen, komt op voor ‘democratie’ in landen die zich tegen haar hegemonie verzetten en kijkt netjes de andere kant op in dictaturen die aan zijn kant staan.

De media zetten de koerswijziging en kritische standpunten van Obama netjes in de verf. Enige kritische analyse laat echter een heel ander beeld zien. Obama trekt consequent de lijn door van zijn voorgangers W. Bush en Clinton (en al hun voorgangers sinds 1945). De VS blijft honderden militaire basissen behouden in heel de wereld, zet regeringen af, bombardeert andere landen, valt er binnen, komt op voor ‘democratie’ in landen die zich tegen haar hegemonie verzetten en kijkt netjes de andere kant op in dictaturen die aan zijn kant staan.

De EU is geen haar beter

De EU moet qua schijnheiligheid echter nauwelijks onderdoen voor de VS. Zolang de economische, politieke en militaire macht van het westen zijn wil blijft opleggen aan de rest van de wereld zal de dreiging van ‘terrorisme’ (wanneer de tegenstrevers het doen) en van ‘represailles, verdediging of humanitaire interventie’ (wanneer wij of onze bondgenoten het doen) blijven bestaan.

Dat is niet de conclusie van DeWereldMorgen.be maar van de veiligheidsdiensten van de VS en van Groot-Brittannië zelf, die reeds voor het begin van de invasie van Irak in 2003 heel duidelijk was. Deze invasie en het westers militair optreden in het Midden-Oosten zou volgens hen de dreiging van terroristisch verzet aanzienlijk vergroten – wat is uitgekomen.

Een misdrijf blijft een misdrijf

Volgens analyses van gerenommeerde Amerikaanse universiteiten zijn zowel de inzet van drones als de gevangenis van Guantánamo ernstige inbreuken op het internationaal recht, de Conventies van Genève en het VN-Handvest. De Amerikaanse regering en zijn bondgenoten plegen voortdurend feiten waarvoor tegenstrevers van het westen voor het Internationaal Strafhof worden gedaagd.

Een onbeschofte oproerkraaier

Vredesactiviste Medea Benjamin kreeg van een aantal vertegenwoordigers van de media tijdens de toespraak van Obama heet verwijt dat ze een onbeschofte oproerkraaier was (‘a rude heckler’). Medea deed nochtans gewoon wat elk journalist – die naam waardig – zouden moeten doen, namelijk echt kritische vragen stellen aan de president van het machtigste land ter wereld. Hierbij vind je een interview met haar over haar beweegredenen.