Obama gaat de instemming vragen van het Amerikaanse Congres voor een luchtaanval op Syrië. Hij doet dat omdat het een ‘meer effectieve boodschap’ zal zenden, niet omdat hij vindt dat hij dat moet vragen. Werkelijk?

Een meer effectieve boodschap

Voor de media is er maar één vraag die moet beantwoord worden. Wanneer zal de VS Syrië aanvallen, hoe en met welke uitleg? Wachten op de rapporten van de VN-onderzoekscommissie is geen element van die vraagstelling. Zeer bevreemdend, want in feite kan deze vraag ook anders gesteld worden. Zal de VS het internationaal recht schenden, zoals dit vastligt in het VN-Handvest en eenzijdig overgaan tot een militaire actie? Dat het hier dus gaat om de voorbereiding van een onwettelijke aanvalsdaad, is blijkbaar geen probleem.

Obama wijkt enigszins af van de modus operandi van zijn voorgangers George Bush senior, Bill Clinton en George W. Bush. Hij gaat voorafgaandelijk de toestemming vragen aan het Amerikaanse Congres om tot actie over te gaan. Dat is inderdaad een precedent. Het blijft altijd gissen naar de beweegredenen van de Amerikaanse president, maar enige deductie kan een richting aangeven naar de motivaties die achter deze stap zitten.

De formulering die de president gebruikte in de toespraak, waarin hij deze stap aankondigde, is zeer merkwaardig. In feite zegt hij dat hij de aanval sowieso gaat goedkeuren, maar dat hij toch ook toestemming gaat vragen aan het Congres. Dat doet hij, volgens eigen zeggen, omdat zo zijn beslissing om aan te vallen “een meer effectieve boodschap zal zenden naar Syrië”. Hij doet dit niet omdat hij zou denken dat hij dat moet doen. Hij is er van overtuigd dat dat niet nodig is, alleen, het zou meer gewicht geven aan zijn beslissing …

Zijn beslissing is ook onverwacht omdat hij helemaal niet zeker is dat hij wel een meerderheid zal halen (hij heeft op zondag 1 september een resolutie bij het Congres ingediend). Bovendien, het Congres zal hoogstens op 9 september over zijn vraag stemmen. Bedoeld of niet, gewenst of niet, hij wint dus een week tijd.

De VS geraakt geïsoleerd

Daar zou het wel eens om te doen kunnen zijn. Bovendien zou een negatieve stemming in het Congres hem verlossen van zijn zogenaamd ultimatum van de ‘rode lijn in het zand’ van 20 augustus 2012.

Er is echter meer. De afkeuring door het Britse parlement van de vraag van eerste minister David Cameron was ook voor Washington een zeer onaangename verrassing (zie dit artikel). Ondertussen hebben ook nog tien NAVO-lidstaten (waaronder België) zich uitgesproken tegen een aanval. Daarmee blijft de VS geïsoleerd achter, in het gezelschap van Saoedi-Arabië en Israël.

Een essentiële vraag die logischerwijze zou moeten volgen op Obama’s beslissing is: “Geeft een eventuele goedkeuring door het Congres wel een wettelijke en morele basis om unilateraal op te treden tegen Syrië?” Het antwoord is neen. Met of zonder die goedkeuring blijft een unilateraal initiatief van de VS een schending van het internationaal recht.

Luister naar mijn woorden, kijk niet naar mijn daden

De Amerikaanse bevolking mag dan grotendeels onwetend zijn over het verleden van de VS, maar in het Midden-Oosten en Azië kennen ze de geschiedenis van de VS wel.

Daar weet men zeer goed, dat er vanuit de VS en het westen geen enkele veroordeling, laat staan strafactie, is gekomen nadat Israël 200 fosforbommen neergooide op Gaza tijdens de oorlog van 2008-2009. De bewijzen om de daders van deze chemische aanvallen te identificeren waren nochtans voldoende aanwezig.

De VS is het land dat jarenlang dioxine, onder de naam Agent Orange, over Viëtnam sproeide^[1], waarvan de Viëtnamese bevolking de gevolgen tot vandaag draagt.  Dit is ook het land dat Afghanistan en Irak heeft vergiftigd met verarmd uranium, eveneens met jarenlange gevolgen voor de bevolking.

Bondgenoot Saddam Hoessein

Daarenboven, de VS, goed op de hoogte van wat er gebeurde, heeft jarenlang toegestaan dat Saddam Hoessein gifgas inzette in de oorlog tegen Iran en tegen zijn eigen Koerdische bevolking in Halabja. In de jaren ’80, toen Saddam Hoessein een Westers bondgenoot was én wel degelijk massavernietigingswapens bezat en gebruikte, werd evenmin van interventie gesproken. Ook toen waren er voldoende bewijzen, die zelfs jaren later verzameld werden. (Nu zou dat ineens niet meer kunnen, een paar dagen later zouden de bewijzen al verdwenen zijn.)

Dat jaren later Saddam Hoessein net voor deze misdaden tegen de mensheid werd geëxecuteerd is dus meer dan ironisch voor de wereldbevolking buiten het ‘vrije westen’. De zinsnede die toen steeds ontbrak was deze: de gifgasaanvallen die Saddam Hoessein uitvoerde ‘met ons medeweten’ …

Selectief geheugen

De westerse media mogen dan zo beleefd zijn om dit soort vervelende opmerkingen niet te maken,  zeker niet om er vragen over te stellen, maar de bevolking van de landen in het Midden-Oosten weten wel beter. Die herinneren zich dat wél.

Op dit ogenblik gaat alle media-aandacht naar het wachten op de bewijzen die blijkbaar toch niet meer zo essentieel zijn. Nochtans is ook hier het international recht zeer duidelijk. Als er geen imminente bedreiging is van het eigen land, mag een lidstaat van de VN met eventuele bewijzen van oorlogsmisdaden maar één ding doen: namelijk met deze bewijzen naar de VN-Veiligheidsraad stappen.

Met andere woorden, zelfs als er bewijzen zijn dat het regime van Assad de dader is van de recente gifgasaanvallen, dan nog is een unilaterale actie uitgesloten. Alleen de VN-Veiligheidsraad kan beslissen.

Waar gaat het dan echt over?

De VS is niet tevreden over de recente evolutie op het Syrische slagveld. Het regime van Assad was terrein aan het winnen. De rebellen verloren steeds meer terrein, bevechten elkaar en terroriseren de lokale bevolking. Binnenkort zouden de onderhandelingen in Genève terug starten. Met het huidig machtsevenwicht zou Assad in een veel te sterke positie staan.

Of er een effectieve interventie komt of niet, de dreiging met interventie heeft nu reeds een aantal tactische voordelen (overgenomen van Le Grand Guignol in reactie op dit artikel) :

1. Bij het dreigen met een interventie verplaatst de vijand zijn troepen; door die mobilisatie op de voet te volgen kan men de zwakke plekken van de vijand blootleggen;
2. 
het verplaatsen van troepen kan ervoor zorgen dat de machtsverhoudingen op het terrein gewijzigd worden omdat rebellen bepaalde posities, zonder al te veel tegenstand, (opnieuw) kunnen innemen;
3. het dreigen met een interventie verhoogt de interne druk op het Syrische leger waardoor de mogelijkheid tot dissidentie toeneemt, wat resulteert in een verzwakking op zowel fysisch als mentaal, en dus strategisch, vlak.

De interventie is al bezig

Last but not least mag men niet uit het oog verliezen dat de mogelijke interventie van de VS geen éérste stap is maar een verdere faze in een interventie die al 30 maanden bezig is. De VS, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben nu al militaire experten ter plaatse om de rebellen te adviseren. De wapens die de rebellen vanuit Saoedi-Arabië en Qatar verkrijgen, zijn in het westen gemaakte wapens die beide landen uit hun enorme voorraden doorsluizen.

In de media wordt ook volop gespeculeerd dat het hier zou gaan om een poging gezichtsverlies voor de president te vermijden. Obama zou na zijn ‘rode lijn’ niet anders meer kunnen. Misschien dat dergelijke overwegingen mee in de balans worden gegooid, maar een militaire actie beginnen, die het risico in zich draagt van een oorlog in heel het Midden-Oosten (en verder), enkel en alleen daarvoor? Zo werkt een grootmacht niet.

Voetnoten

• [1]De oorlog in Viëtnam duurde van 1955 tot 1975. AAnvankelijk bestreed de vroegere kolonisator Frankrijk de onafhankelijkheidsstrijd. Na de terugtrekking van Frankrijk nam de VS de oorlog over in 1961. Het besproeien van bossen en landbouwgronden was bedoeld om de guerrilla de beschutting van de bladeren te ontzeggen. De juiste cijfers zijn nooit berekend (o.a. omdat de VS tot vandaag weigert haar logistieke gegevens over de sproeioperaties vrij te geven) maar de schattingen gaan er van uit dat meer dan 1 miljoen mensen omkwamen door het gif of door de genetische afwijkingen die er het gevolg van waren.