Er was nauwelijks aandacht voor de Algemene Vergadering van de VN. Toch werd daar een en ander gezegd dat verdient nader bekeken te worden. Onder anderen de Braziliaanse en de Amerikaanse presidenten zeiden er enkele zeer merkwaardige dingen.
Dilma Rousseff, president van Brazilië, spreekt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe (foto: UN).
Barack Obama, president van de Verenigde Staten, spreekt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe (foto: UN).
De Braziliaanse president had in de weken voor de Algemene Vergadering van de VN duidelijk gemaakt dat er een aantal dingen waren gebeurd die zij ten strengste veroordeelde. Zo bleek uit de onthullingen van Edward Snowden dat de NSA zowat alle communicatie van het Braziliaanse petroleumbedrijf Petrobras bespioneerde, enkele dagen later bleek de Britse inlichtingendienst GCHQ hetzelfde te hebben gedaan.
Petrobras is niet bepaald een terroristische organisatie. Het is echter wel een geduchte concurrent van Amerikaanse en Britse petroleumbedrijven. Met andere woorden, de NSA deed hier aan economische spionage. Alsof dat nog niet erg genoeg was, bleek dat de NSA ook alle interne e-mails van de Braziliaanse president met haar staf al jarenlang afluisterde.
Rousseff zegde een gepland staatsbezoek aan de VS af. Een aantal grote handelsovereenkomsten, waaronder de aankoop van militair materiaal, die tijdens dat bezoek plechtig zouden worden ondertekend, werden uitgesteld. Zelfs na een persoonlijk gesprek van 20 minuten met president Obama kwam Rousseff niet op haar beslissing terug.
Dilma Rousseff houdt voet bij stuk
Wie dacht dat zij op de Algemene Vergadering een en ander met omfloerste bewoordingen zou omschrijven, vergiste zich. In haar toespraak nam de president geen blad voor de mond. De volledige toespraak vind je in de YouTube-link hieronder. Een uittreksel:
“Wat we hier voor ons hebben is een ernstig geval van schending van de mensenrechten en burgerrechten, een geval van een invasie en beroving van vertrouwelijke geheime informatie, die commerciële activiteiten betreft. Bovenal is dit een geval van minachting voor de nationale soevereiniteit van mijn land. Wij hebben de Amerikaanse regering ons protest laten weten en eisen verklaringen, excuses en garanties dat dergelijke daden of procedures niet meer zullen voorkomen. Vriendschappelijke regeringen en maatschappijen die oprechte strategische partnerschappen willen opbouwen, zoals in ons geval, kunnen onmogelijk toelaten dat aan de gang zijnde illegale acties doorgaan alsof dat de gewone gang van zaken is. Deze acties zijn totaal onaanvaardbaar.”
Even later kwam ze in haar toespraak met een voorstel om het internet op internationaal niveau te reguleren op basis van vijf principes:
“Brazilië zal een aantal voorstellen op tafel leggen om een multilateraal civiel kader te creëren voor internetbestuur en –gebruik, evenals beheersstructuren die effectieve bescherming van data en informatie garanderen, die over het internet circuleren. We moeten een aantal multilaterale mechanismen opstellen voor het World Wide Web, mechanismen die in staat zijn een aantal principes concreet te realizeren.”
- Het eerste principe is dat van vrijheid van meningsuiting, de privacy van personen en het respect voor de mensenrechten.
- Principe twee is democratisch bestuur, multilateraal en transparant, uitgeoefend met een gevoel voor openheid, dat tevens collectieve creativiteit stimuleert en participatie van de maatschappij, de overheid en de privésector.
- Ten derde geldt het principe van universaliteit dat zowel sociale als menselijke ontwikkeling verzekert, evenals de totstandkoming van inclusieve, niet discriminerende maatschappijen.
- Het vierde principe is dat van culturele verscheidenheid, zonder enige dwangmatige oplegging van geloof, gewoontes of waarden.
- Principe nummer vijf is dat van de neutraliteit van het internet door middel van het afspreken van technische en ethische criteria, die het onaanvaardbaar maken dat politieke, commerciële of religieuze argumenten, voor welke reden dan ook, daar een beperking op leggen.
Historisch precedent
De president van één van de grootste nieuwe economieën ter wereld zegt openlijk in de Algemene Vergadering van de VN dat de VS de soevereiniteit van andere landen schendt – de staatssoevereinitieit is één van de basisprincipes van het VN-Handvest. Bovendien is zij de president van het machtigste land van Latijns-Amerika, de traditionele achtertuin van de VS. Dit is met andere woorden ongezien in de geschiedenis van de VN.
Toevallig of niet, na haar toespraak volgde die van president Obama. Die wijdde geen woord aan de beschuldigingen van zijn Braziliaanse collega. Wat hij wel zei was daarom niet minder verbijsterend. Een uittreksel:
“De Verenigde Staten van Amerika staan klaar om alle bestanddelen van hun macht in te zetten, waaronder militaire kracht, om onze kernbelangen in de regio veilig te stellen. We zullen externe agressie tegen onze bondgenoten en partners beantwoorden, zoals we dat in de Golfoorlog deden. Wij zullen de vrije toegankelijkheid voor de wereld van energie uit de regio verzekeren.”
Kort samengevat komt dit er op neer dat hij verklaart dat de VS eender wat zal doen om de natuurlijke hulpbronnen waar ook ter wereld als zijn eigendom te beschouwen. Dat de VS militair zijn wil zal blijven opleggen wordt bevestgd door de laatste drone-aanvallen in Jemen en Pakistan, die onverminderd doorgaan.
Hij bevestigt bovendien wat toentertijd door zowat alle tegenstanders werd gezegd maar door de VS werd ontkend, namelijk dat de Golfoorlog wel degelijk om olie ging. Over het grootste spionageschandaal van de laatste vijftig jaar zegt hij verder bijna niets. Hij weerlegt niet eens de beschuldigingen van de Braziliaanse president.
Dreigen met geweld als enige optie
Het concrete buitenlandse beleid van zijn voorgangers verschilt amper van het zijne, maar geen van hen heeft ooit zo openlijk geformuleerd als deze Amerikaans president dat de VS zich het recht toeëigent om unilateraal waar ook ter wereld zijn wil hardhandig op te leggen.
Dat is enerzijds zeer verontrustend, anderzijds betekent dit dat de VS er niet meer in slaagt de wereld zijn wil op te leggen op een manier die toespraken als die van Brazilië voorkomt. De tijd dat de VS met geld, chantage of militaire bedreiging landen in het rijtje kon houden is voorbij.
De toespraak van de Braziliaanse president wordt in de westerse massamedia nauwelijks besproken. In de rest van de wereld weet men ondertussen beter. Dit voorbeeld zal navolging krijgen.
Een multipolaire economische wereldorde kondigt zich aan. De cruciale vraag is hoe de VS daar zal mee omgaan. De VS mag dan zijn politieke en economische overmacht kwijt zijn, het blijft het land met het machtigste militaire apparaat ter wereld. Dat apparaat kan nog lelijk huishouden, zeker als het zich in een hoek gedrumd voelt.
De toespraak van de Braziliaanse president wordt in de westerse massamedia nauwelijks besproken. In de rest van de wereld weet men ondertussen beter. Dit voorbeeld zal navolging krijgen.
Toespraak van Dilma Rousseff, president van Brazilië:
De toespraak van Barack Obama, president van de VS, is nu ook beschikbaar: