Op 1 januari 2009, kort na middernacht, wordt een jonge zwarte Amerikaan neergeschoten door de metropolitie in Fruitvale Station in San Francisco. Een alledaags incident in een Amerikaanse grootstad? Filmregisseur Ryan Coogler blikt terug op 31 december 2008, de laatste dag van het slachtoffer.

Vrijdag 11 oktober was de tweede vertoning van de film Fruitvale Station tijdens het Film Fest Gent. De film kreeg eerder reeds de prijs voor beste drama op het Amerikaanse Sundance Festival (zie hierover dit artikel). Deze prijs is meer dan verdiend.

Alledaags nieuws

Politieagenten die buitensporig geweld gebruiken en burgers neerschieten, het is dagelijks nieuws in de VS. Af en toe doorbreekt een incident de mediastilte, wanneer omstanders de feiten hebben gefilmd bijvoorbeeld. Op 3 maart 1991 filmde een toekijkende bewoner vanop zijn balkon hoe meerdere agenten een zwarte man toetakelden met hun matrakken. De opname toont dat Rodney King nochtans geen enkel verzet pleegde. Het leidde tot zware protesten.

Gebeurde dat in 1991 nog met een camera, sinds het tijdperk van internet en smartphones is filmen nog banaler geworden. Beelden van slachtpartijen in Syrië, met gsm’s opgenomen, komen regelmatig in het nieuws.

Wat op 1 januari 2009, net na middernacht, gebeurde in de metro van San Francisco was op zichzelf niet eens uitzonderlijk. De feiten deden zich echter voor op een druk stationsperron, terwijl honderden feestvierders alles stonden op te nemen vanuit de stilstaande overvolle metrotrein.

De film begint met authentieke beelden, die worden gestopt op het ogenblik dat een schot afgaat … over naar het alledaagse leven van een een jonge African-American in een voorstad van San Fransisco. De 22-jarige Oscar Grant is zijn baantje bij een supermarkt kwijt omdat hij voor de zoveelste keer te laat op zijn werk verscheen. Dat weet zijn vast-los liefje Sophina echter nog niet. De moeder van zijn dochtertje Tatiana is verbolgen over zijn zoveelste ontrouw.

Oscar Grant, een onopvallende jongeman

Oscar is dus allesbehalve een engeltje. Tijdens de enige flashback in de film vernemen we dat hij gezeten heeft voor drugshandel. Een grote misdadiger is hij echter niet, eerder een kleine dealer die voor wat extra drinkgeld dealt. Tijdens die flashback is er even een kort incident, dat je als een fait divers weer snel vergeet. Later wordt het belang van dat feitje dramatisch duidelijk.

In de supermarkt waar hij net ontslagen is, staat hij een toevallige klant met raad en daad bij om haar te helpen een keuze te maken voor het eten van oudjaarsavond. Hij belt zijn grootmoeder op en laat haar met de dame spreken voor goede raadgevingen. Het typeert Oscar als een brave jongen die bij gebrek aan kansen verkeerde keuzes heeft gemaakt. (Herinner je, deze film is gebaseerd op feiten, op getuigenissen). Ook dit fait divers blijkt later zeer belangrijk te worden …

Als je niet beter zou weten, zou je denken naar een alledaags programma te kijken, een realityshow over mensen in de stad. Er gebeurt immers niets wereldschokkends. Het zou bijna een saai verhaal zijn als er niet voortdurend een dreiging hangt van iets onbestemds, iets wat onvermijdelijk komen gaat.

Die onbestemde sfeer verandert wanneer Oscar afscheid neemt van zijn moeder om samen met vrienden naar het nieuwjaarsvuurwerk in de stad te gaan kijken. Zijn moeder stelt hem voor met de metro te gaan, dan kunnen ze lekker uit de bol gaan en wat meer drinken. Even later wenst hij zijn dochtertje te rusten tot volgend jaar (de morgen daarop) …

Zonder ooit belerend te zijn, biedt regisseur Coogler een realistisch beeld van het leven van gewone mensen in een Amerikaanse grootstad. Nooit wordt er expliciet naar racisme, naar kansarmoede of naar politiegeweld verwezen.

De boosdoeners worden ook nooit karikaturaal slecht voorgesteld (een euvel waar vooral Amerikaanse films wel meer aan lijden). Toch is de boodschap van deze film duidelijk: er is iets fundamenteels mis in de moderne maatschappij.

Met Fruitvale Station zet regisseur Ryan Coogler een gedenkwaardige film neer. De acteurs zijn stuk voor stuk prachtig in hun rol. Een pluim ook voor coproducer Forest Whitaker die zijn status achter dit project zette.

Hoeft het nog gezegd? Fruitvale Station komt 15 januari in de filmzalen. Gaan kijken!

Trailer van de film ‘Fruitvale Station’: