Mo Yan vertelt in zijn autobiografie ‘Veranderingen’ met veel zelfspot en zelfrelativering over zijn evolutie van jonge militair naar gevierd schrijver en doorloopt daarbij de ‘veranderingen’ in de Chinese maatschappij. Geen grote ego in dit kleine boekje van 115 pagina’s, maar een aangename kennismaking met de schrijver en met China.

Mo Yan werd geboren in 1955. In een korte autobiografie van nauwelijks acht hoofstukken en 115 pagina’s vertelt hij over zijn leven in zijn geboortedorp in de jaren ’60. Op school doet hij het allesbehalve schitterend, hij maakt zijn middelbare school niet af. Een dappere schelm is hij niet maar hij mispeutert wel genoeg om van de school gegooid te worden.

Zijn ouders hebben niet de juiste contacten bij ‘de partij’ om hem naar de universiteit te laten gaan met een beurs. Daarom kiest hij het andere alternatief om hogerop te geraken, het leger. Dat leger blijkt een aantal opvallend ‘Belgische’ kenmerken te hebben. Het Chinese leger moet zijn macht blijkbaar vooral uit zijn aantallen halen. Voor het overige is het al favoritisme, politiek dienstbetoon, vervalste promotietesten, verspilling, foutieve beslissingen dat de klok slaat.

Voor zover er een rode draad is in zijn autobiografie, kan je dat de ‘GAZ51’ noemen. Dat is een enorme Russiche vrachtwagen, die nog dateert van de Tweede Wereldoorlog en die hij vol bewondering in zijn dorp ziet rondrijden. Die vrachtwagen blijft het dankzij de zorgen van zijn enthousiaste bestuurders nog jarenlang doen. Deze GAZ51 speelt ondermeer een rol in een aantal mislukkingen in de liefde, maar is tevens een authentiek onderdeel van de film ‘Het Rode Korenveld’.

Zijn grote frustratie is dat hij niet ‘slaagt’ – of beter gezegd, niet de goede connecties heeft – voor het examen van vrachtwagenchauffeur bij het leger. Daarmee verliest hij zijn enige kans om uit zijn dorp weg te geraken en te reizen in de ‘wereld’ – waarmee hij China bedoelt. Ook zijn eerste grote treinreis naar Peking maakt een grote indruk.

Mo Yan is echter een vlijtig autodidact. Hoewel hij geen jota kent van filosofie en politieke economie slaagt hij er in leraar te worden in die vakken. Tussendoor begint hij verhalen te schrijven, omdat hij hoopt daar wat mee bij te verdienen. Hij geeft het bijna op, want geen enkele overheidsuitgeverij vindt ze goed genoeg, tot er uiteindelijk één wel een verhaal van hem wil publiceren. Enkele jaren later is Mo Yan in China ‘wereldberoemd’. De rest van de echte wereld moet nog een twintigtal jaren wachten tot de Nobelprijs 2012.

Tussendoor, zonder ooit belerend of kritisch te zijn, passeert Mo Yan de fundamentele ‘veranderingen’ die China doorlopen. De ommezwaai van een oude schoolvriend van onopvallende meeloper tot gehaaid en succesrijk zakenman, staat daarbij model voor het nieuwe China.

Dat Mo Yan zijn autobiografie in een klein boekje krijgt verpakt, typeert de man voluit. Het gaat hem niet om de verteller maar om de vertelling, niet om de schrijver maar om wat er geschreven staat. Dit is een aangename kennismaking met een bescheiden man, die zonder het zelf goed te beseffen, een succesrijk schrijver is geworden en nu kan leven van zijn hobby. Het is hem gegund.