500 werknemers van de luchtvaartsector verzamelden zich achter slogans voor correcte arbeidsvoorwaarden op 27 februari 2014, de dag dat lowcost-bedrijf Ryanair zijn eerste vluchten start vanuit Zaventem.

Er is al geruime tijd sociale onrust op de luchthaven. Het cateringbedrijf Gate Gourmet wordt overgenomen door LSG SkyChefs. Abby Boutkabout (ABVV): “Het getroffen personeel staakt al 11 dagen omdat de nieuwe werkgever weigert te onderhandelen over de arbeidsvoorwaarden. Het personeel wil de bestaande CAO’s behouden. Het nieuwe bedrijf wil echter dat we nog meer loon inleveren en dat we nog flexibeler gaan werken, met nog meer gesplitste ploegenuren. We hebben nu al bijna geen sociaal leven meer. Het wordt alleen maar erger en erger.”

De keuze voor 27 februari 2014 als actiedag is niet toevallig. Ryanair begint op deze dag met goedkope vluchten vanuit Zaventem. Daarmee verlaat de maatschappij voor het eerst de luchthaven van Charleroi voor een aantal van zijn bestemmingen. Het bedrijf staat bekend omwille van spotgoedkope tickets, de zogenaamde lowcost-tarieven. Dat kan Ryanair omdat het bedrijf zijn personeel niet volgens de voorwaarden van het Belgische arbeidsrecht betaalt. Het bedrijf beschouwt zijn personeel immers als ‘Ierse’ werknemers met een Iers arbeidscontract.

Jan Dereymaeker (LBC) herinnert er bij de aanvang van de actie aan dat precies 17 jaar geleden, op 27 februari 1997, Renault-Vilvoorde werd gesloten. Op 7 november 2001 volgde de nationale luchtvaartmaatschappij Sabena. Nog maar de dag voor deze actie ging de vestiging van ketchupfabrikant Heinz in Turnhout dicht. De sociale actie begon daarom met een minuut stilte uit solidariteit met de vele werkloze collega’s.

François Ballestero en Enrique Carmona drukten namens de European Transport Workers Federation (ETF)  hun solidariteit uit met de werknemers op de internationale luchthaven van Zaventem. Zij wezen er op dat de sociale afbraak in de luchtvaartsector een algemeen Europees fenomeen is.

Fair tickets in plaats van lowcost tickets

De ordewoorden van de actievoerders ‘Flexibility No, Safety Yes, Lowcost No, Decent Work Yes’zijn een antwoord op de komst van de lowcost-maatschappijen naar Zaventem. De werknemers van de sector ondervinden al jaren de sociale gevolgen van de liberalisering van de sector en vrezen nu nog meer inleveringen ten gevolge van de bikkelharde concurrentie, die bedrijven als Ryanair gaan veroorzaken.

Paul Buekenhout (LBC) ziet een parallel tussen de sociale strijd hier en sociale wantoestanden in het buitenland: “Veel mensen vinden de arbeidsvoorwaarden waaronder onze t-shirts en andere kleren worden gemaakt in Bangladesh onaanvaardbaar. Wij willen ons daar zeker niet mee vergelijken, maar vinden het wel niet meer dan redelijk dat de mensen weten wat hun goedkope tickets concreet betekenen voor de mensen die er elke dag van het jaar voor zorgen dat hun vluchten vlot verlopen. Daarom onze eis voor ‘fair tickets’ in plaats van ‘low cost tickets’.”

“Reeds jaren worden ons op de luchthaven steeds hardere CAO’s door de strot geramd. De komst van de lowcost-bedrijven is een zoveelste bedreiging voor onze arbeidsvoorwaarden. Wat hier gebeurt is valse concurrentie op de kap van de werknemers. Het wordt gewoon onhoudbaar voor de mensen”, aldus Olivier Van Camp (BBTK).

Namens de collega’s van de luchthaven Charleroi nam ook Jean-Marc Lepied (CNE) het woord. Ook hij ziet steeds maar toenemende flexibiliteit, hogere prestatiedruk, frequente ontslagen en lagere lonen. “Sociale strijd is nodig en nuttig. Ryanair is sinds twee jaar gedeeltelijk gezwicht voor onze eisen. Sindsdien moeten al hun nieuwe aanwervingen volgens het Belgisch arbeidsrecht gebeuren. De mensen die al aangeworven waren werken nog altijd volgens het oude systeem. Een kleine overwinning. De strijd moet echter doorgaan.”

Sandra Langenus (ABVV): “Mensen die in ploegenarbeid werken willen ook een sociaal leven”. Daarnaast wijst zij nog op een bijkomend probleem. “De toenemende prestatiedruk zet de veiligheid op het spel. Het wordt altijd maar gevaarlijker om op de luchthaven te werken.” Ook Thierry Vuchelen (ACLVB) verzet zich tegen de antisociale gevolgen van de liberalisering van de sector.

De actievoerders stapten vanuit het busstation aan het luchthavengebouw naar de vertrekhal, waar hun delegatie een eisenplatform overhandigde aan de directie van luchthavenbeheerder Brussels Airport. Daarin dringen de vakbonden er op aan dat Brussels Airport duidelijke sociale criteria oplegt aan kandidaat-bedrijven die zich op de luchthaven willen vestigen.

De actie werd besloten met het uitdelen van pamfletten aan reizigers in de vertrekhal, waarbij enige uitleg werd gegeven over de sociale wantoestanden op de luchthaven. Heel wat reizigers reageerden positief: “We staan daar nooit bij stil wat daar allemaal komt bij kijken. wij zien alleen maar het personeel hier bij de check-in en aan boord.” “Ik vind het maar normaal dat die mensen een redelijk loon krijgen om alle dagen onze bagage tijdig aan boord te krijgen. Ik wil zelf ook een deftig loon. Zo kan ik me permitteren op reis te gaan.”

De vakbonden van de luchtvaartsector dringen al sinds juli 2013 aan op een gesprek met federaal minister van werk Monica De Coninck (SP.A) om haar te wijzen op de sociale achteruitgang ten gevolge van de liberalisering. Vandaag vernamen de actievoerders dat de minister uiteindelijk toch een afspraak heeft gemaakt om de vertegenwoordigers van de werknemers te ontvangen op 3 april 2014.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.