Groot nieuws in de Schotse en Britse pers. Noam Chomsky zou een voorstander zijn van Schots nationalisme. Een en ander is echter uit zijn context gerukt en opgeblazen tot iets wat Chomsky nooit gezegd heeft.

Voor de Schotse media was het groot nieuws. Niemand minder dan Noam Chomsky sprak zich uit ten gunste van de YES-stem in het referendum, dat de regerende Scottish National Party (SNP) wil organiseren op donderdag 18 september 2014. Buiten een kort artikel in Doorbraak.be heeft de Belgische pers dit nog niet opgemerkt.

Interview door RIA Novosti

Een en ander blijkt terug te gaan op een interview dat Chomsky op 24 april 2014 gaf aan het Russisch persagentschap RIA Novosti. Chomsky is niet verwonderd dat ook nu weer een en ander uit zijn context werd gerukt en verkeerd werd geïnterpreteerd. DeWereldMorgen.be vroeg hem wat er van aan is:

“Afraid all of this is based on media misinterpretation of some simple remarks of mine. When asked about Scottish independence, I said that I have not investigated the matter with enough care to express an opinion, but my intuition would be in favor of independence. Elsewhere, I’ve said that national borders are typically the result of force and violence and there is good reason to hope that they will erode in time in favor of greater popular democracy. I have nothing much to say about these topics, except in very special circumstances in which I have discussed them, like the Levant.”(e-mail, woensdag 7 mei)

“Ben bang dat dit allemaal gebaseerd is op een verkeerde interpretatie door de media van enkele eenvoudige opmerkingen van mij. Toen ze mij over de Schotse onafhankelijkheid vragen stelden, zei ik dat ik de zaak niet voldoende had onderzocht om er een opinie over te ventileren, maar dat ik intuïtief eerder voor onafhankelijkheid ben. Op andere plaatsen heb ik al gezegd dat nationale grenzen typisch het resultaat zijn van geweld en macht en dat er goede redenen zijn om te hopen dat ze zullen verdwijnen ten gunste van grotere populaire democratie. Ik heb niet zo veel te vertellen over deze zaken, behalve in de zeer specifieke omstandigheden waarin ik ze besproken heb, zoals in het Midden-Oosten.” (mijn vertaling)

Het is dus helemaal niet zo dat Chomsky de kwestie ‘op de voet (zou) volgen’. In het interview met RIA Novosti zegt hij enkel ‘het debat met belangstelling te volgen’. Kunnen alle nationalistische bewegingen in Europa nu victorie kraaien? Niet bepaald. De intuïtie van Chomsky is immers gebaseerd op een aantal elementen die de kwestie van het Schots initiatief voor een referendum op 18 september 2014 in een totaal ander daglicht plaatsen.

Scottish National Party

De SNP is een sociaaldemocratische partij die zich links van Labour positioneert. Het Britse verkiezingssysteem was voor de partij lang een grote hinderpaal om op parlementair niveau door te breken. De partij werd reeds opgericht in 1934 maar wist pas in 1967 een eerste zetel in het Britse parlement te veroveren.

In 1999 won de partij een referendum voor een Schots parlement met eigen bevoegdheden. In 2007 werd de partij in dat parlement de grootste, maar behaalde nog geen meerderheid. Toen vormde de partij een minderheidsregering die, tegen alle voorspellingen in, de hele rit uitzat en met een sociaal en openlijk antineoliberaal programma wist te bevestigen. In 2011 behaalde de SNP de meerderheid van de zetels, en kon zo voor het eerst het perverse Britse kiessysteem in zijn voordeel gebruiken. De Schotse SNP-regering heeft nu beslist het referendum te houden op 18 september.

De vraag op de kiesbrief luidt: “Het Schots parlement zou met de Britse regering een nieuwe regeling moeten onderhandelen, op basis van de voorstellen in (het document genaamd) The White Paper, zodat Schotland een soevereine en onafhankelijke staat wordt.” De kiezer kan stemmen “Yes, I agree” of “No, I disagree”.

Alle inwoners van Schotland met de Britse nationaliteit mogen deelnemen, dus ook de 366.755 inwoners die in Engeland zijn geboren, de 32.049 inwoners die in Noord-Ierland zijn geboren en de 15.120 Britten uit Wales. De 753.286 geboren Schotten die nu in Engeland wonen, mogen net als de 22.533 geboren Schotten in Wales, en de 14.195 geboren Schotten in Noord-Ierland niet deelnemen. Militairen buiten Schotland die in Schotland geregistreerd zijn mogen wel deelnemen. (bron: BBC)

Engelsman Billy Bragg ook pro

Het sociaal-economisch beleid van de SNP is fundamenteel verschillend van dat van de andere Europese nationalistische partijen. Waar deze partijen uitgaan van de nationale identiteit als centraal element van hun onafhankelijkheidsstreven, is ‘Scottishness’ geen onderdeel van het debat in Schotland. Een en ander werd reeds uitvoerig besproken in het artikel Vlaanderen en Schotland op weg naar onafhankelijkheid? van 10 april 2014, dat eerder gepubliceerd werd in het maandblad Internationale Spectator van april 2014.

Muzikant en links activist Billy Bragg, zelf een Engelsman, wijst er in zijn blog People of Scotland – vote yes, and set us English free in The Guardian van 23 april op dat Labour meerdere malen in zijn geschiedenis meerderheden heeft behaald in Londen omdat de Schotse kiezers toen massaal voor Labour kozen. Na een eventuele onafhankelijkheid zal Labour in Engeland verplicht worden terug te keren naar zijn traditionele basis om nog ooit verkiezingen te kunnen winnen, wat betekent dat de partij het neoliberalisme zal moeten opgeven.

Bovendien zijn heel wat Engelsen voorstander van ‘devolution’ (het overdragen van bevoegdheden naar een lager niveau). In Engeland meent 65 procent dat ’te veel van Engeland vanuit Londen wordt bestuurd’, onder Labour-kiezers is dat zelfs 78 procent. Heel wat Engelsen kijken ook met afgunst naar de progressieve sociale beleidskeuzes van de SNP.

Studenten in Engeland die alle moeite hebben om hun studieleningen af te betalen, vragen zich af waarom hun Schotse medestudenten helemaal niets moeten betalen. Engelsen die hun huis moeten verkopen om voor hun oude ouders te kunnen zorgen, vragen zich af waarom die diensten in Schotland gratis zijn. Patiënten en verplegend personeel in Engeland vragen zich af waarom de National Health Service in Schotland niet wordt geprivatiseerd, waarom de diensten daar niet peperduur worden, waarom het personeel daar niet moet inleveren.

Intuïtie met inhoud

Bovendien pleit de SNP voor de hernationalisering van de spoorwegen, voor de sluiting van alle militaire havens met Britse en Amerikaanse duikboten met kernwapens, voor een uitstap uit de NAVO, voor een massale inzet op hernieuwbare energiebronnen, tegen privatiseringen, tegen deregulering, voor een ander migratiebeleid – allemaal zaken die deze partij een natuurlijke tegenpool maken van de neoliberale/nationalistische partijen in Vlaanderen en elders in Europa.

De SNP heeft daarenboven plannen om het Brits kiessysteem af te schaffen en naar een proportioneel systeem over te stappen. Het Schots nationalisme zet met andere woorden ook het traditionele tweepartijensysteem – de historische basis van de permanente machtsuitoefeningen door Labour of Conservatieven – onder druk.

Het is op deze elementen dat de intuïtie van Chomsky is gebaseerd. Niet op een voorkeur voor nationalisme, maar op het zelfbeschikkingsrecht, op het herstel van de sociaaldemocratie, op democratie van, voor en door de gewone mens, niet voor de spreekwoordelijke één procent. Bovendien ziet Chomsky Groot-Brittannië als een onderdeel van het Amerikaans imperialisme.

Chomsky heeft zich meermaals ingezet voor onderdrukte volkeren, zoals de Koerden, de Palestijnen. Hij was eveneens één van de eerste voorstanders van onafhankelijkheid voor Oost-Timor, in 1975. Dat deed hij vanuit principieel verzet tegen onderdrukking en voor sociaal-democratie.

Overigens is het lang niet zeker dat de YES-stem het zal halen. Er is volgens de opiniepeilingen in Schotland geen meerderheid voor onafhankelijkheid. Er is daarentegen – net als in Engeland, Wales en Noord-Ierland – wel een meerderheid voor meer bevoegdheden voor de regio’s. (Dat is trouwens ook in Vlaanderen zo. Er is ook hier slechts een minderheid voorstander van een onafhankelijk Vlaanderen.)

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.