NMBS-baas Jo Cornu kan er niet om lachen. “Bij ons hebben werknemers 53 verlofdagen, iets boven het gemiddelde van een Belgisch bedrijf.” Die kan het personeel niet opnemen, dus gaan ze staken. Ditmaal is Jean-Pierre Goossens, algemeen secretaris van ABVV-Spoor, kop van Jut. Zijn vakbond staakt immers als enige.
Vanaf zondag 22 uur is het spoorstaking. De eerste onder het bewind van spoorbaas Jo Cornu, die de aanleiding betwist. De 53 verlofdagen – volgens Radio 1 zijn het er 60 – bij de NMBS gaan al lang mee en worden bij elk sociaal conflict weer aangehaald. Voormalig spoorbaas Marc Descheemaecker had het er ook over in zijn boek Dwarsligger. Achter de schermen van de NMBS.
Hoe zat het weer?
Elke werknemer van de NMBS en Infrabel heeft naargelang zijn leeftijd 24 tot 26 wettelijke verlofdagen. Feestdagen die op een zaterdag of zondag vallen, komen daarbij. Daarnaast zijn er compensatiedagen voor elke feestdag die wordt gewerkt tijdens een weekdag. Personeel dat in ploegendienst werkt – niet bediendes met een negen-tot-vijfrooster – krijgt bovendien om de vier weken een compensatiedag.
Die compensatie is er omdat het NMBS-personeel dat in ploegendienst zit, in feite 40 uur per week werkt. Ploegendiensten moeten immers op elkaar aansluiten. De ochtendploeg kan niet zomaar vertrekken een uur voor de avondploeg begint. De treinen rijden de hele dag zonder onderbreking. Dat maakt dat wie in ploegendienst werkt, acht werkuren per dag maal vijf werkdagen per week 40-urenweken draait.
In België geldt echter als algemene norm de 38-urenweek. Personeel dat in ploegendienst zit, krijgt daarom compensatiedagen om die extra gewerkte uren op te vangen. Dit geldt voor alle bedrijven en overheidsdiensten met ploegendiensten en is geen exclusief voorrecht van het NMBS-personeel.
Het gemiddeld aantal verlofdagen van het NMBS-personeel komt volledig overeen met het gemiddelde van de Belgische bedrijven
36-urenweek
Het personeel van de NMBS heeft eind jaren 1990 ingestemd met een loonsinlevering van 1,65 procent in ruil voor een 36-urenweek. Dat was een compromis om een nog grotere inkrimping van het personeel te voorkomen.
De spoorvakbonden hebben de voorbije dertig jaar ingestemd met een halvering van het personeelsbestand
De 36-urenweek werd in 2008 voor een deel tenietgedaan, in overleg met de vakbonden, voor de hoogste categorie bedienden. “In de ons omringende landen werken onze collega’s echter evenveel of minder, in Frankrijk bij de SNCF geldt een 32-urenweek”, aldus Jean-Pierre Goossens van ABVV-Spoor.
Op 27 juni werkten er nog 34.101 personen bij de NMBS, ongeveer 300 minder dan op 1 januari 2014. Dat is te weinig. “De overeenkomst met het bestuur bepaalt dat er 37.500 personeelsleden moeten zijn om de volledige dienstverlening te verzekeren”, aldus Goossens.
Volgens Michel Bovy, algemeen directeur van de personeelsdienst HR Rail, worden er wel aanwervingen gedaan. Goossens vindt dat echter onvoldoende: “Die aanwervingen zijn er inderdaad. Wat nu wordt gedaan, is echter slechts een één per één oefening. Het structureel tekort wordt zo niet weggewerkt. Als je elk persoonslid dat vertrekt vanuit een te klein personeelsbestand vervangt door één ander, dan blijf je nog altijd met een te klein personeelsbestand achter. Er moeten méér mensen aangeworven worden dan het aantal dat op pensioen gaat (of om andere redenen vertrekt), daar gaat het om.”
Dezelfde vakbondseisen
“Het klopt niet dat wij om de haverklap staken voor de eerste de beste pruts. De voorbije maanden heb ik meerdere malen werkonderbrekingen voorkomen en heb ik onderhandeld voor tijdelijke tussenoplossingen. Deze stakingsaanzegging is niet de allereerste sociale actie van het jaar. De voorbije vier maanden heb ik meermaals aan de alarmbel getrokken en heb ik bij mijn achterban gepleit om door te werken en de onderhandelingen een kans te geven.”
“Het is niet verwonderlijk dat de mensen gefrusteerd raken nu de vakantie nadert. Ze kunnen geen verlof nemen zoals iedereen. Dat stapelt zich op. Het bestuur weet dat. Het klopt ook niet dat deze sociale actie een verrassing zou zijn, integendeel. Dit is een dossier dat al bijna een volledig jaar aansleept.”
De andere grote spoorvakbond ACV-Transcom Spoor neemt niet deel aan de staking. Hun eisen zijn echter identiek. Zij willen nog wachten tot september alvorens tot actie over te gaan. Luc Piens, algemeen verantwoordelijke ACV-Transcom Spoor, eist wel dat het sociaal overleg alle kansen krijgt om tot snelle resultaatsgerichte oplossingen te komen, die zowel de veiligheid als het welzijn van de werknemers als de veiligheid van de reizigers bevorderen.
NMBS-baas Jo Cornu heeft gezegd de schade van de staking te laten berekenen en te verhalen op de vakbonden. Vooralsnog is dat dreigement derhalve gericht tot de socialistische vakbond ACOD Spoor.
Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.