Nobelprijswinnaar economie Joseph Stiglitz noemt nieuwe BRICS-bank “fundamentele verschuiving in de machtsverhoudingen sinds 1944”. De nieuwe vrijhandelsakkoorden willen voor de bedrijven bijna alles dereguleren: leefmilieu, consumentenrechten, werknemersrechten, gezondheidszorg …

“Er gaat nu terug meer geld gaan naar investeringen in de derde wereld, die goed zijn voor de derde wereld zelf. Dit is een fundamentele verschuiving in de wereldwijde economische en politieke machtsverhoudingen. De vijf BRICS-landen zijn veel rijker dan de westerse landen op het ogenblik dat zij de Wereldbank en het IMF oprichtten in 1944. De VS betalen nu de prijs voor hun halsstarrige weigering om deze instellingen te hervormen.”

Structurele ongelijkheid, gebrek aan democratie

“Deze nieuwe BRICS-bank is een gevolg van de structurele ongelijkheid en het gebrek aan democratie van de Bretton-Woods-instellingen (IMF en Wereldbank). Dit zal de oude instellingen eindelijk dwingen om zich aan te passen. China zal zijn enorme geldreserves nu inzetten voor betere doeleinden dan het aankopen van Amerikaanse schatkistcertificaten.”

“De BRICS-bank is overigens niet het allereerste initiatief dat bedoeld is als tegengewicht tegen het IMF en de Wereldbank. Brazilië toont al enkele jaren aan dat een land veel kan als het maar wil. De BNDES (Banco nacional do desevolvimento – Nationale bank voor ontwikkeling) heeft meer middelen dan de Wereldbank.”

“We weten nog niet wat het gaat worden, maar het feit dat het bestaat, dat de derde wereld nu een keuze kan maken, dat het IMF en de Wereldbank hun quasi-monopolie kwijt zijn maakt het verschil.”

Rusland niet geïsoleerd

“Voor de Russisch president Poetin is het een welgekomen beslissing, omdat het aan de wereld toont dat zijn land buiten het westen allesbehalve geïsoleerd staat. Hij is nu een nog groter fan van de nieuwe BRICS-bank dan voorheen. Maar ook zonder de economische sancties van het westen tegen Rusland, omwille van de crisis in Oekraïne, zou deze bank er gekomen zijn.”

“De westerse banken hebben dit volledig aan zichzelf te danken. In plaats van al hun financiële reserves in te zetten voor nuttige zaken, zoals investeringen in infrastructuur in Afrika, werd er gespeculeerd tegen de sterren op. In deze BRICS-bank zullen de vijf leden gelijk stemrecht hebben. Geen toestanden dus zoals in het IMF en de Wereldbank waar alleen de VS een vetorecht heeft.”

Nefaste vrijhandelsakkoorden

“Dit is trouwens ook een antwoord op die nieuwe vrijhandelsakkoorden, TPP en TTIP en dergelijke. Die hebben de bedoeling om voor de bedrijven zowat alles te dereguleren: het leefmilieu, consumentenrechten, werknemersrechten, gezondheidszorg.”

“Om maar één voorbeeld te noemen: generische medicijnen (merkloze ‘witte’ geneesmiddelen), kankergeneesmiddelen, allemaal levensreddende medicijnen. Dat wil men met die vrijhandelsverdragen ontoegankelijk duur maken. Die vrijhandelsverdragen staan vol regels die niets met ‘handel’ te maken hebben. Dit gaat over de bescherming van investeringen. Wat dat zal betekenen, kan je al merken aan de toepassing van bestaande vrijhandelsakkoorden.”

Vrijheid om dodelijke producten te verkopen

“Uruguay wil zeer strenge regels voor het gebruik van sigaretten. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft Uruguay al gefeliciteerd voor hun beleid. Tabaksgigant Philip Morris¹ daagt Uruguay voor de rechter in toepassing van een bestaand vrijhandelsakkoord. In feite zegt dat bedrijf: “Dit beleid komt tussen in ons basisrecht om producten te verkopen die mensen doden.”

“Dit is te vergelijken met de Opiumoorlogen 150 jaar geleden², toen Groot-Brittannië China tweemaal binnenviel. De Chinezen wilden van het Britse opium niet weten maar de Britten verdienden veel aan de uit India afkomstige opium. Dat vonden ze dus een inbreuk op de vrijhandel.”

“Er zijn heel goede redenen waarom de onderhandelaars de teksten van die vrijhandelsakkoorden geheim willen houden, de redenen die ik hierboven al genoemd heb.”

Joseph Stiglitz

Stiglitz is Nobelprijswinnaar economie in 2001. Hij was hoofdeconoom van de Wereldbank van 1997 tot 2000 en voor het ogenblik professor economie aan de Columbia University in New York.

Dit is de samenvatting van een uitgebreid interview van Democracy Now! met Stiglitz. Het volledige interview kan je hier bekijken (in twee delen):

• Nobel Economist Joseph Stiglitz Hails New BRICS Bank Challenging U.S.-Dominated World Bank & IMF
• Web Special: Joseph Stiglitz on TPP, Cracking Down on Corporate Tax Dodgers & New BRICS Bank

1 Philip Morris is goed voor 15,6 procent van de wereldmarkt in sigaretten (VS niet meegerekend). Bekendste merken zijn L&M, Marlboro, Chesterfield, Benson&Hedges, Peter Stuyvesant …

2 De opiumoorlogen van 1839-1842 en 1856-1860. China verkocht zijde, kruiden en thee aan het westen maar voerde zelf niets in, omdat het grotendeels zelfvoorzienend was (en wilde blijven). De Britten hadden echter één product dat de Chinezen wel bleken te smaken: opium, dat in hun kolonie India werd geproduceerd. De Chinese keizer verbood de invoer, maar de smokkel ging door. Toen de Chinese autoriteiten de invoer massaal confisqueerden en meerdere Britse handelaars aanhielden, viel Groot-Brittannië China binnen. Uiteindelijk werd China verplicht een ‘vrijhandelsakkoord’ te ondertekenen, dat de vrije invoer van opium toeliet.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.