Op de jaarlijkse Algemene Vergadering van de VN worden heel wat relevante analyses gemaakt die het neoliberale discours van Europese en Amerikaanse leiders doorprikken. Zo is de toespraak van Argentijns president Cristina Fernandez de Kirchner op 24 september om meer redenen de moeite waard om volledig beluisterd te worden. Een samenvatting.

Cristina Fernandez de Kirchner herinnerde er de wereld aan dat het wel degelijk mogelijk is voor een land om zijn schulden af te bouwen, ondertussen te investeren in gezondheidszorg, onderwijs, scholen, hospitalen én te zorgen voor nieuwe economische groei. Bovendien riep zij op om Palestina te erkennen en vroeg aandacht voor de oorzaken van de wanhoop van zovele jongeren, die zich nu aangetrokken voelen tot ‘krankzinnige kruistochten’.

Een voorstel van resolutie van Argentinië voor de herstructurering van de regels voor internationale schuldherschikking werd op 9 september 2014 reeds aanvaard door de Algemene Vergadering van de VN met 124 stemmen voor en 20 tegenstemmen (zie tekst van de Resolutie onder aan dit artikel).

De  Argentijnse president trad in de voetsporen van haar Braziliaanse collega Dilma Rousseff, die in 2013 geschiedenis schreef met haar toespraak. Cristina Fernandez de Kirchner werd meermaals door applaus onderbroken. De volledige toespraak (Spaans met Engelse ondertitels) kan onder aan dit artikel beluisterd worden.

Neoliberaal experiment

“Mijn land heeft de wereldwijde crisis sinds 2008, die nog steeds aanhoudt, al aan de lijve ondervonden sinds 2001, toen de belangrijkste financiële ingebrekestelling ooit van een soeverein land plaatsgreep. De Argentijnse Republiek heeft echter met de instemming van de betrokken multilaterale instellingen een schuldaflossing onderhandeld en gekregen. Wanneer een land een schuld heeft van 160 procent van het bnp, dan is dat immers niet alleen de schuld van de schuldenaar maar ook van de kredietverleners.”

“Argentinië ging door een periode van neoliberalisme sinds de dictatuur van 24 maart 1976 en werd toen voorgesteld als een modelleerling van het IMF. Uiteindelijk stapelde het land zo een schuld op dat geen precedent had in de geschiedenis, niet alleen in economische termen maar ook op politiek vlak. Uiteindelijk hadden wij vijf presidenten in één week tijd [in 2001, nvdr]. Niemand in de rest van de wereld voelde zich verantwoordelijk en mijn land moest zich helemaal alleen door deze crisis trekken.”

“In 2003 kwam de nog maar pas aangetreden Argentijnse president Nestor Kirchner hier verklaren dat wij deze schulden hadden opgebouwd door beleidskeuzes die ons van buitenaf waren opgelegd. Wij namen echter onze verantwoordelijkheid maar eisten dat de kredietverleners en het IMF, die ons hun excessieve rentevoeten opdrongen van 14 procent per dollar, ook hun verantwoordelijkheid zouden nemen.”

“President Kirchner stond voor 25 procent werkloosheid, 54 procent armoede, in een land zonder onderwijs, zonder gezondheidszorg, zonder veiligheid. Toch slaagde hij erin miljoenen terug werk te verschaffen, miljoenen sociale zekerheid te geven, gepensioneerden. Wij konden 6 procent van ons bnp wijden aan onderwijs en investeren in wegen, scholen, elektriciteitscentrales, watervoorziening, gas.”

“Dit gebeurde in een sociaal proces zonder precedent, waarin we armoede wisten te herleiden tot minder dan 10 procent. Zelfs het IMF erkent ondertussen dat de economische groei van Argentinië tussen 2004 en 2011 de derde hoogste ter wereld was.”

“Dat hebben wij allemaal bereikt door onze schulden af te lossen, schulden die niet wij zelf waren aangegaan, maar die we desondanks sinds 2003 hebben terugbetaald, meer dan 190 miljard dollar, omdat wij onze schulden met 92,4 procent van onze schuldeisers herschikten in 2005 en 2010.”

Heronderhandelen

“We betaalden ook de volledige schuld aan het IMF terug. Enkele maanden geleden hebben wij nog uitstaande schulden sinds 1956 heronderhandeld, met de 19 ministers van Economie van de EU. Daarvan hebben wij reeds de eerste fase van 642 miljoen dollar terugbetaald. Wij hebben ook een akkoord bereikt om onze energievoorzieningen terug te kopen van [de Spaanse energiereus] Repsol.”

“Dat hebben wij allemaal gedaan met onze eigen middelen, zonder toegang tot de internationale kapitaalmarkt. Argentinië was daar immers sinds 2001 van afgesloten. Wij hebben dus een proces van sociale inclusie verwezenlijkt vanuit een positie van absoluut bankroet.”

“Vandaag wordt Argentinië met de medeplichtigheid van het rechtssysteem van dit land [de VS, de Algemene Vergadering van de VN gaat door in New York] door zogeheten aasgierfondsen aangevallen. Zij zijn de één procent die weigeren hun betalingsvoorwaarden te heronderhandelen. Dit zijn fondsen die zich specialiseren in het opkopen van titels en aandelen van landen die hun schulden niet meer konden afbetalen.”

“Zij gingen met hun overgekochte schuldpapieren niet naar de betrokken landen om daar hun geld op te eisen maar maakten er hier [in New York] een rechtszaak van om zo exorbitante winsten op te strijken. Wat de rechtbank hier in New York heeft erkend is een intrestvoet van 1608 procent over vijf jaar. Noem mij één bedrijf of onderneming die een dergelijke winst kan boeken.”

Economisch en financieel terrorisme

“Deze aasgierfondsen blokkeren nu onze verdere afbetalingen aan de andere schuldeisers, die 92,4 procent. Ik ben dus verheugd dat deze Algemene Vergadering dit probleem gaat aanpakken en ik hoop dat we dit jaar of volgend jaar voor de volgende Algemene Vergadering van 2015 een voorbeeld stellen van multilaterale samenwerking, zodat geen land nog moet ondergaan wat Argentinië op dit ogenblik meemaakt.”

“Deze aasgierfondsen lanceren bovendien in mijn land geruchten, beledigingen en laster zowel over specifieke personen als over onze financiën en onze economie om ze zo te destabiliseren. Dit is economisch en financieel terrorisme.”

“Niet alleen zij die bommen gooien zijn terroristen. Personen die de economie van een land destabiliseren en armoede, honger en miserie creëren met hun zondige speculatie zijn economische terroristen.”

“Daarom vragen wij met klem dat een multilateraal akkoord [over de schuldenlast] zo snel mogelijk wordt afgesloten. Wij geloven immers dat een economisch en financieel evenwicht dat economische en sociale ongelijkheid aanpakt zowel tussen landen onderling als binnen de landen zelf het grootste tegengif is tegen hen die nu overal jonge mensen rekruteren.”

“Deze jonge mensen hebben alle hoop verloren, zij hebben geen toekomst meer en sluiten zich daarom aan bij krankzinnige kruistochten. Wij mogen ons niet beperken tot de uiterlijke aspecten van dit fenomeen, maar moeten zoeken naar de diepe oorzaken die hen daartoe inspireren.”

Vrijheidsstrijders

“Wij vernemen dat deze week hier in de Waldorf Astoria, het emblematische hotel in deze stad, het hoofd van het [Amerikaanse] ministerie van Buitenlandse Zaken samenkomt met zijn Iraanse collega. Wij hebben daar geen kritiek op, integendeel. Elke dialoog, elk wederzijds begrip is goed voor ons.”

“Ik vraag alleen aan hen die Iran vorig jaar nog beschuldigden van terrorisme, wat ze vandaag zeggen over hen die ISIS hebben gevormd. Velen onder hen werden nog maar pas beschouwd als ‘vrijheidsstrijders’ toen ze nog in Syrië vochten.”

“De grootmachten verwisselen al te gemakkelijk de concepten van vriend en vijand, van terrorist of niet-terrorist.“

“Ik vraag deze Algemene Vergadering om Palestina definitief te erkennen als een volwaardige lidstaat. Alleen zo kunnen we een aantal problemen van het Midden-Oosten aanpakken, ook door de erkenning van de staat Palestina, van het recht van Israël om te bestaan binnen zijn grenzen, maar eveneens van het recht van Palestina om zich te beschermen tegen het gebruik van disproportioneel geweld. Dit geweld heeft immers geleid tot de dood van honderden kinderen en vrouwen, geweld dat wij veroordelen.”

“Wat we nodig hebben is meer respect voor het internationaal recht, meer gelijkheid van behandeling tegenover al degenen die hier samen zitten. Zolang echter in de Veiligheidsraad de stem van de vijf permanente leden meer blijft tellen dan de stemmen van Ivoorkust, Ghana, Kenya, Egypte, Oeganda, Argentinië, Bahrain of de Verenigde Arabische Emiraten [de huidige tijdelijke leden van de Veiligheidsraad] zal niets opgelost raken.”

“Zolang zullen wij hier elk jaar toespraken komen houden zonder tot een oplossing te komen. Ik beweer niet dat eenmaal deze Algemene Vergadering, waar elk lidstaat één stem heeft, de echte globale democratie, deze macht heeft, dat alles opgelost zal raken. Ik geloof echter wel dat we dan een begin van een oplossing kunnen vinden.”

“Nu vraagt zelfs het IMF een hervorming van de regelgeving voor de herstructurering van de schuldenlast. Zolang er daarvoor geen internationaal verdrag bestaat, zal er altijd ergens een rechter zijn zoals Griesa [de Amerikaanse rechter die het vonnis ten voordele van de aasgierfondsen geveld heeft] die arme landen uitbuitingsinteresten zal opleggen die hen wil laten doodbloeden. Wat deze fondsen echt willen bereiken is dat ons volledig akkoord van schuldherschikking wordt vernietigd, dat het Argentijnse volk met zoveel inspanningen heeft verwezenlijkt.”

Boosdoeners

“Als deze Algemene Vergadering zijn ware mandaat opneemt tegenover de vele landen die het internationale recht overtreden maar het wel aan andere landen opleggen, dan weet ik zeker dat wij een belangrijke bijdrage kunnen leveren tot vrede. Vandaag hebben deze landen trouwens hun toon veranderd. Zij die voor hen vorig jaar de boosdoeners waren, lijken dit jaar nog zo slecht niet. Zij die vorig jaar nog moesten aangevallen worden en weggevaagd, werken nu met hen samen om ISIS te bestrijden.”

“Alles begon met Al Qaïda. Ik vraag u, waar kwamen Al Qaïda en de Taliban vandaan, waar haalden ze hun wapens, hun geld? Wie verkocht hun deze wapens? Nu is het ISIS, dit nieuwe monster dat mensen de keel oversnijdt op tv in scenario’s waar ik me vragen bij stel. Sta me immers toe om wantrouwig te zijn nadat ik al deze dingen heb gezien.”

Resolution 68/304 on Sovereign Debt Restructuring 

De volledige toespraak van Argentijns president Cristina Fernandez de Kirchner (34’55”, Spaans met Engelse ondertitels):

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.