Eén dag na een VN-rapport over de schendingen van mensenrechten door Israël in bezet Palestina en de financiering van illegale koloniale nederzettingen door een bank die voor 60 procent eigendom is van de Belgische bank Dexia, opent De Standaard de voorpagina van woensdag 23 oktober met een grote foto en korte begeleidende tekst onder de titel ‘Klopjacht in Hebron’.

De foto waarover het gaat kan hier niet getoond worden. Het is een foto van AFP-fotograaf Hazem Bader. AFP staat voor Agence France Presse, één van de grote westerse persbedrijven die de media van materiaal voorzien. Informatie is voor hen koopwaar, de foto kan alleen aangekocht worden. Je kan de foto hier zien (alleen abonnees van De Standaard)

Op deze foto zien we een niet al te nette straat in de Palestijnse stad Hebron. Links stappen drie jonge Palestijnse meisjes weg. Eén van hen wijst met de vinger in de richting van twee schuilende Israëlische soldaten, rechts vooraan in beeld. Net als de meisjes zien die er eerder relaxed uit, hoewel, schijn kan bedriegen. De Standaard plaatst er volgende tekst bij:

KLOPJACHT IN HEBRON

Palestijnse meisjes haasten zich weg terwijl Israëlische militairen dekking zoeken voor stenen gooiende Palestijnen nabij een controlepost in de stad Hebron, op de Westelijke Jordaanoever. Het kwam gisteren tot rellen toen het Israëlische leger jacht maakte op een Palestijnse militant die verdacht werd van betrokkenheid bij een bomaanslag op een bus in Tel Aviv, in november vorig jaar. Uiteindelijke werd de man, Mohammed Assi (28), doodgeschoten bij een vuurgevecht in de buurt van Bilin.

Alle ingrediënten van een degelijk verslag zijn aanwezig. Geen enkele partij wordt met een beschuldigende vinger aangewezen. Er waren inderdaad rellen, daarbij werd effectief met stenen gegooid en de gezochte man kwam om ‘bij een vuurgevecht’. Objectief, neutraal …

De feiten kloppen …

Enig nader onderzoek leert het volgende. De gezochte man, Mohammed Assi, was volgens de Jihad inderdaad één van haar leden. De juiste omstandigheden van zijn dood zijn niet bekend. Hij werd meer dan waarschijnlijk gedood door de bulldozer die de kelder, waarin hij zich had verschanst, vernietigde. Zeker weten we dat niet.

Er was wel degelijk een aanslag op een bus in Tel Aviv op 21 november 2012 waarbij 29 licht- en zwaargewonden vielen. Die aanval gebeurde tijdens een andere aanval, die van het Israëlisch leger op Gaza, een aanval die enkele uren later met een staakt-het-vuren werd beëindigd. Bij die aanval op Gaza werden 158 Palestijnen gedood, waarvan minstens 102 ongewapende burgers waren (waaronder 30 kinderen en 13 vrouwen). De Jihad is verantwoordelijk voor meerdere aanslagen in Israël zelf en tegen Israëlische soldaten in de bezette gebieden. De gezochte man heeft zich een uur lang gewapend verzet tegen zijn aanhouding. De kans dat de gedode man werkelijk deel heeft genomen aan die bewuste aanslag is reëel.

… min of meer.

Alleen, bewijzen zijn daar niet voor, alleen vermoedens en de beweringen van de Israëlische overheid. De man werd immers nooit aangehouden, laat staan verhoord. Echt zullen we het dus nooit weten. Er zijn daarentegen een aantal zaken die we wel met zekerheid weten. Zo zijn er de rapporten die melden dat het Israëlisch leger in de praktijk regelmatig standrechterlijke executies uitvoert in bezet gebied, dat foltering van gevangen Palestijnen routine is en dat bekentenissen die zo zijn bekomen gebruikt worden om levenslange straffen op te leggen.

Heel wat Palestijnen passeren jaren in Israëlische gevangenissen zonder vorm van proces, zonder hun aanklacht te kennen. Hoeveel onder hen onschuldige slachtoffers zijn, wiens enige misdaad is dat ze Palestijn zijn en in de buurt van een misdrijf werden aangetroffen … Het vermoeden van onschuld, één van pijlers van de rechtstaat, wordt door de bezettende troepen in Palestina permanent met de voeten getreden. Dit is niet bepaald een aansporing voor Palestijnen om zich zomaar over te geven, schuldig of onschuldig.

De suggestie van onuitgesproken dingen

Dit kort bericht zegt veel door wat het niet expliciteert en door wat het weglaat en onuitgesproken suggereert. We zien professioneel uitgeruste soldaten die schuilen voor stenengooiers. Wat ze denken of zien, weten we niet maar de twee soldaten op de foto zien er niet bepaald bang uit. Wat de meisjes op de achtergrond denken en zien, weten we ook niet, maar in ieder geval zien ze er allesbehalve gehaast uit. Het is een momentopname, even ervoor of erna kan de situatie compleet anders zijn.

Op het eerste gezicht lijkt de commentaar bij de foto dus wat overdreven. Wat suggereert deze foto dan wel, de dag nadat er een VN-rapport verscheen over schendingen van de mensenrechten door de Israëlische bezettingstroepen in Palestina? Die soldaten zijn blijkbaar nog de kwaadste niet. Die doen blijkbaar gewoon wat hun taak is.

Waarom trouwens zouden jonge Palestijnen stenen gooien naar soldaten? Waarom is er daar een controlepost? Van wie is die? Waarom ontstaan er telkens rellen als het leger een ‘verdachte’ wil oppakken?

Selectie is geen neutraal gebeuren

De keuze voor deze foto heeft AFP gemaakt en De Standaard is die keuze door haar overname bijgetreden. Fotograaf Hazem Bader heeft ook wel andere foto’s gemaakt, onder andere van soldaten bij het lijk van de gedode Palestijn. Het zou echter unfair zijn De Standaard in deze alleen te bekritiseren. Alle Belgische media gebruiken identiek dezelfde basisinformatie die ze bij dezelfde grote persagentschappen aankopen. De verslaggeving over Israël/Palestina is daardoor opvallend éénvorming, zoals ook uit dit andere artikel blijkt.

De grote commerciële persagentschappen doen echter veel meer dan ruwe informatie verspreiden. Hun selectie is niet gebaseerd op toevallige keuzes, een beetje pro die kant nu, een beetje pro de andere kant op een ander ogenblik. Bovendien, ook de gebruikte woorden hebben een betekenis. Er zijn ‘rellen’, geen ‘verzet tegen een bezetting’. Een man wordt ‘doodgeschoten’, niet ‘omgebracht’ of ‘geëxecuteerd’. Dit alles gebeurde tijdens een ‘klopjacht’, niet een ‘vergeldingsactie’.

Selectie is een standpunt

Sommige journalisten beseffen de selectiviteit van deze primaire informatie, enkelen proberen daar zelfs tegenwerk tegen te geven. Anderen zijn het met deze selectieve weergave der dingen roerend eens. Het grote probleem zijn echter die derde groep journalisten, zij die zich niet eens bewust zijn van deze institutionele selectiviteit, nog minder van hun eigen vooroordelen en overtuigd zijn dat ze ’objectief en neutraal’ en vooral ‘goed’ bezig zijn.

Niemand zegt deze journalisten wat ze moeten schrijven of filmen. ZIj schrijven vrij wat ze zelf willen en wat ze echt denken, omdat ze uit zichzelf reeds hetzelfde denken als dat wat het bedrijf, waar ze voor werken, wil dat er verschijnt. Zou het dan ook anders kunnen? Een poging om identiek hetzelfde feitje te omschrijven:

EEN DAG IN BEZET GEBIED

Palestijnse meisjes wandelen voorbij een alledaags beeld. Bezettingstroepen rusten uit nabij hun controlepost in Hebron in bezet gebied. De bevolking verzette zich tegen de jacht op een Palestijnse verzetsstrijder, verdacht van betrokkenheid bij een bomaanslag op een bus in Tel Aviv, vorig jaar. Die aanslag was een vergelding voor de Israëlische aanvallen op Gaza. De man, Mohammed Assi (28), kwam om het leven, zonder dat werd uitgemaakt of hij terecht verdacht werd of niet.

Niet objectief, niet neutraal? Misschien, in ieder geval niet meer of minder dan wat nu op de voorpagina van De Standaard staat. Het probleem is dat deze krant en de andere grote media zichzelf verkopen als objectief en neutraal terwijl ze dat niet zijn. Zo leeft de mythe voort, onterecht.