Na de benoeming van een burgerlijk interim-president en een militaire eerste minister, blijft de toestand in Burkina Faso onstabiel. De burgermaatschappij werd volledig buiten het transitieproces na de val van president Compaoré gehouden.
Een betoger houdt een bordje omhoog tijdens recente betogingen in de hoofdstad Ouagadougou 'Zida, maak plaats!' (foto umuseke.rw)
Interim-president Michel Kafando (foto burkinainfo.net)
Luitenant-kolonel Isaac Zida (foto burkina24.com)
Thomas Sankara (foto thomassankara.net)
Hoewel de opstanden tegen het regime van president Blaise Compaoré al jaren duurden en reeds in 2011 bijna tot de val van Compaoré hadden geleid, was de omvang en het succes van de opstand van 2014 voor de buitenwereld toch een verrassing. De opstanden in Burkina Faso bleven tot dan grotendeels onder de radar van de tumultueuze gebeurtenissen in buurlanden Mali, Niger en Ivoorkust (Burkina Faso grenst ook nog aan Togo, Benin en Ghana).
Met de ervaring van Tunesië in december 2010 in het achterhoofd besloot Parijs om de jarenlange bondgenoot Compaoré te laten vallen, in de hoop de grote lijnen van het regime zonder hem in stand te houden. President Hollande zorgde er persoonlijk voor dat Compaoré kon vluchten naar buurland Ivoorkust, het land dat hem in 1987 mee aan de macht had geholpen (voor achtergrond bij de staatsgreep van Compaoré in 1987, zie Thomas Sankara: de Afrikaanse Che stierf op 15 oktober 1987).
Isaac Zida neemt over
Achter de schermen werd na zijn vertrek druk onderhandeld om de essentiële bestanddelen van het vorige regime te vrijwaren. Een eerste poging van het leger, dat in de VS en Frankrijk is opgeleid, mislukte om zelf de touwtjes in handen te nemen.
Zelfs in Parijs had men begrepen dat het risico op een complete omverwerping van het regime door massale protesten dan te groot zou worden. Bovendien zat de legerleiding zelf niet op één lijn. Uiteindelijk haalde niet een van de topgeneraals het, maar een hoger officier van het middenkader.
Luitenant-kolonel Isaac Zida benoemde zichzelf tot interim-president maar moest onder zware internationale druk na enkele dagen bakzeil halen. Alleen een overgang onder een burgerlijk president zou de gemoederen kunnen bedaren. Na enig zoekwerk werd op 17 november 2014 een geschikte overgangsfiguur gevonden.
Politiek kleurloze Michel Kafando
Michel Kafando is een carrièrediplomaat die onder meer ambassadeur was in de VS en in Cuba en vertegenwoordiger van zijn land bij de VN. Hij heeft geen openlijk politiek profiel, wordt niet gezien als een handlanger van het regime van Compaoré en heeft nooit blijk gegeven van enige persoonlijke politieke ambitie.
Interim-president Kofanda heeft als enig mandaat het voorbereiden van parlementaire verkiezingen binnen twaalf maanden en het opstellen van een voorstel voor een nieuwe grondwet. Twee dagen na zijn aanstelling verraste hij echter door de nieuwe sterke man van het leger Isaac Zida de opdracht te geven als eerste minister een regeringsploeg te vormen.
Daarmee gaat de interim-president lijnrecht in tegen de uitdrukkelijke wensen van de buitenwereld.
De bevolking
De burgermaatschappij in Burkina Faso zelf wordt ondertussen volledig buiten dit overgangsproces gehouden. Het wordt uitkijken in hoeverre politici van het Congrès pour la Démocratie et le Progrès (CDP), de partij van Compaoré, al dan niet worden opgenomen in de nieuwe regering.
De andere partijen die samen met de CDP in de regering van Compaoré zaten, hebben de voorbije dagen verklaringen afgelegd waarin ze ‘vergiffenis aan het volk’ (‘le pardon du peuple‘) vroegen, een amper omfloerste poging om alsnog verder te kunnen regeren, al dan niet zonder de CDP.
27 jaar Blaise Compaoré
Terugblikkend op 27 jaar Compaoré blijft het verbazend hoe zwak dit regime al die jaren in feite geweest is. Compaoré liet na de moord op president Sanakra in 1987 slechts een klein aantal verworvenheden van zijn voorganger ongemoeid.
Het toen zeer vooruitstrevende verbod op vrouwelijke genitale verminking liet hij overeind, hoewel het afdwingen van die wet zeer laks bleef. Hij was ook zo verstandig om de onder Sankara door de overheid georganiseerde toegang tot drinkbaar water te laten doorgaan, net als de toegang tot elektriciteit en tot gezondheidscentra, de beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen en de overheidssteun voor de kleine boeren.
Die diensten bleven echter niet lang gratis (voor de bevolking). Dat was na de staatsgreep in 1987 een onmiddellijke eis van het IMF en de Wereldbank voor leningen aan het land.
Voor het overige stelde hij zijn land na de staatsgreep van 1987 terug volledig ter beschikking van de buitenlandse belangen in Frankrijk en buurland Ivoorkust. Zelf verging het hem ondertussen uitstekend. Hij werd een van de rijkste staatshoofden van Afrika, met huizen en domeinen in Frankrijk en Zwitserland.
Animo
Burkina Faso is vandaag ean de armste landen ter wereld. Het is tevens een zeer jong land. De mediaanleeftijd is zeventien jaar. De overgrote meerderheid van de betogers tegen Compaoré werd geboren na de moord op Sankara in 1987.
Ondanks 27 jaar Compaoré is de mythe van Thomas Sankara ongeschonden gebleven. Tijdens de vele betogingen werd meermaals opgeroepen om Compaoré, de moordernaar van Sankara, voor het gerecht te dagen. Of dat voldoende zal zijn om het animo van de voorbije straatprotesten te behouden, zal moeten blijken.
Bronnen:
Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.