Frank Barat van het Russell Tribunal on Palestine bundelde gesprekken met Ilan Pappé en Noam Chomsky in “On Palestine”. Zij bespreken waarom de internationale gemeenschap de VS en Israël moet en kan dwingen hun wreedheden tegen het Palestijnse volk te stoppen.

Frank Barat, redacteur van het boek On Palestine, werd zelf activist door boeken. “Lezen en inzicht krijgen door boeken speelde een zeer belangrijke rol in de verandering van mijn visie op het leven en op wat dat leven verondersteld wordt te betekenen… Boeken hebben mij veranderd en ik denk dat ze – meer dan eender welke andere dingen – de beste gereedschappen zijn om te leren, om na te denken en om echt de wereld te begrijpen… Het geschreven woord is meer effectief en duurzaam dan het gesproken woord als instrument van verandering.”

Barat is inmiddels coördinator van het Russell Tribunal On Palestine en voorzitter van het Palestina Legal Action Network. Door dit werk leerde hij twee van de auteurs die hij regelmatig las persoonlijk kennen. Talloze gesprekken met Ilan Pappé en Noam Chomsky leidden in 2010 tot Gaza in Crisis: Reflections on Israel’s War Against The Palestinians. Het succes van dat boek leidde tot verdere gedachtewisselingen. Die heeft Frank Barat nu gebundeld onder de zakelijke titel On Palestine. Wat nu met Palestina, na de recentste gebeurtenissen? Dat is in een notendop de vraag die dit boek stelt.

Inhoudelijke geloofwaardigheid

“Dit boek zal helpen het verhaal uit te dagen van de machtigen der aarde, van de pr van de regeringen, dat in een permanente ‘loop’ door de media wordt gerecycleerd. Dit verhaal helpt hen deze misdaden te rechtvaardigen… De Palestijnse kwestie is emblematisch voor wat er mis gaat in deze wereld…” Die verwachting maakt dit boek volledig waar.

In een eerste hoofdstuk legt Ilan Pappé vier paradoxen uit waarmee elke pro-Palestijnse activist wordt geconfronteerd en hoe daar best mee wordt omgegaan:

• een gapende kloof tussen de publieke opinie over de hele wereld over Palestina en de aanhoudende steun van de politieke en economische elites in de EU en de VS voor de Joodse staat;
• een gapende kloof tussen het wereldwijde negatieve imago van Israël en het zeer positieve zelfbeeld dat de Joodse gemeenschap in Israël over zijn eigen staat heeft;
• harde kritiek op en veroordeling van het Israëlische beleid door de internationale solidariteitsbeweging maar weinig aandacht voor de aard van het regime en de ideologie die achter dat beleid schuilgaat;
• de wereldleiders blijven dit conflict als een veelzijdig, complex verhaal behandelen, terwijl dit een gewoon verhaal is van kolonialisme en onteigening. De Zionisten hebben nochtans niets nieuws uitgevonden, maar passen slechts een traditioneel Europees systeem van settler-kolonialisme toe, het aloude Zuid-Afrikaanse, Amerikaanse, Canadese, Australische en Nieuw-Zeelandse concept.

Woorden hebben in dit conflict al lang een andere betekenis dan hun letterlijke definitie in het woordenboek. ‘Vredesproces’, ‘het conflict’, ‘het geweld aan beide zijden’, ‘onderhandelingen’, ‘de tweestatenoplossing’: ze hebben elke inhoudelijke geloofwaardigheid verloren, maar blijven gebruikt worden door activisten, die ondertussen beter zouden moeten weten.

Apartheid in Zuid-Afrika en in Israël

Chomsky en Pappé bespreken met elkaar de voor- en nadelen van de vergelijking met de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika. Onmiskenbaar zijn er analogieën: een racistische ideologie als basis voor de organisatie van de staat, etnische zuivering van de interessante delen van het land. De BDS-boycot moet echter ook rekening houden met een aantal niet te verwaarlozen verschillen.

De Zuid-Afrikaanse blanken waren slechts 15 procent van de bevolking en hadden de zwarten nodig voor het zware werk in hun grondstoffeneconomie. Israël is de voorbije jaren omgevormd van een sociaaldemocratische welvaartstaat (weliswaar exclusief voor zijn Joodse burgers) tot een neoliberale tweeklassenmaatschappij, waarin Joden met niet-Europese roots de nieuwe onderklasse zijn geworden. Israël heeft met andere woorden de Palestijnse bevolking niet meer nodig om zijn economie draaiende te houden.

De economische elite in Israël zal ook nooit genoegen nemen met de afschaffing van de politieke apartheid en behoud van de economische apartheid zoals in Zuid-Afrika is gebeurd. Daarvoor is hun ideologisch streven naar een zuiver Joodse staat te groot. Etnische zuiverheid zit met andere woorden veel dieper in het DNA van de Israëlitische staat dan in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid. De bezetting gaat niet over controle maar over langzame zuivering. Om dat snel te kunnen komt Israël een à twee eeuwen te laat. Nu kan snelle etnische zuivering niet meer, dus werd voor de langzame wurging gekozen, met goedkeuring van de VS en meeloper EU.

Opportunistische Europeanen

Chomsky en Pappé hebben geen goed woord over voor de lakse, opportunistische houding van de EU. De maskerade van Israël als democratie wordt er nog steeds onbeschaamd gepropageerd. Het nooit eindigende ‘vredesproces’ is wat Israël nodig heeft om niet openlijk als pariastaat te worden gebrandmerkt.

In een reeks dialogen gaan beide auteurs dieper in op heel wat aspecten van de Palestijnse bezetting en de apartheid in Israël zelf. Wat is zionisme vandaag? Hoe is het zover kunnen komen? Waarom waren rabiate antisemieten in Groot-Brittannië de grootste bondgenoten van de zionisten? Waarom is dat vandaag in de VS het geval? Welke rol kan activisme voor Palestina vandaag spelen?

De VS houdt de sleutel

Uiteindelijk zal verandering afhangen van één cruciale factor: alleen de steun van de VS houdt het huidige regime in Israël in stand. De EU is slechts een volger in dat scenario. Reeds in de jaren 1950 waren de leiders van Israël zich daarvan bewust. Tegelijk is het hun grootste zwakte. Volgens zowel Chomsky als Pappé is de Amerikaanse steun echter niet “in de rotsen gekerfd”.

“De VS (en Groot-Brittannië) waren de laatsten om Zuid-Afrika te steunen, tegen de rest van de wereld in. Uiteindelijk zijn ook zij gezwicht voor de druk van de publieke opinie. Er is niets dat uitsluit dat dit ook nu niet zou kunnen.” De verandering zal echter niet van binnenuit Israël zelf komen. “Er komt geen ‘Israëlische lente’”, stelt Chomsky.

Pappé en Chomsky praten met elkaar over nog veel meer, zoals over zin en onzin van academische boycot van universiteiten, over de mogelijkheid van één staat voor alle bewoners van het historische Palestina, over de reële betekenis van een tweestatenoplossing.

De huidige Palestijnse leiders ontsnappen niet aan hun kritiek. De corrupte Palestijnse Autoriteit is niet meer of niet minder dan een klassieke koloniale collaboratie van een kleine elite, naar Brits-Indiaas model. Dat Hamas zich niet in dat model inschakelt, is hun grootste zonde (naast hun overtreding van de ongeschreven koloniale regels door de verkiezingen van 2006 te winnen en de poging tot staatsgreep van 2007 te verijdelen).

Pappé en Chomsky bekijken de cruciale rol van de media, die het ‘conflict’ blijven voorstellen als een strijd tussen ‘min of meer gelijkwaardige opponenten’, waarbij elke nieuwe aanval op Gaza systematisch wordt voorgesteld als een uit de hand gelopen, overdreven ‘reactie van Israël op Palestijns geweld’. Dat wordt steeds weer verkocht als ‘kritische, neutrale’ berichtgeving. (Chomsky en Pappé hebben het hoofdzakelijk over de Angelsaksische media, maar hun analyse klopt met enige nuancering ook grotendeels voor media in de EU)

Een zionist wordt historicus van Palestina

Boeiend om lezen is hoe Ilan Pappé – opgegroeid in de zionistische evidenties van het grote gelijk – langzaam tot inzicht is gekomen over de ware aard van de maatschappij waarin hij leefde en werkte en over de evolutie die hem tot het schrijven van zijn boeken heeft gebracht (en hem uiteindelijk zijn baan in Israël heeft gekost: hij is tegenwoordig professor aan een Britse universiteit). Dit jaar zal Mega Prison of Palestine verschijnen, over de bezetting van de Westelijke Jordaanoever.

Er staat nog veel meer in de vlot leesbare gespreksbundel On Palestine. Voor wie nog niet helemaal vertrouwd is met de visie van Chomsky en Pappé, voor wie nog enig geloof hecht aan het verhaal van de grote media over Palestina, zal een en ander soms vreemd overkomen.

Wat Chomsky en Pappé vertellen, is immers fundamenteel verschillend van het verhaal van de politieke en economische elites in de VS en in de EU. Chomsky en Pappé kennen de kracht van de overtuiging op basis van argumenten en historisch en politiek inzicht, dat ze als geen ander weten te verwoorden. Geen wazige verhalen over grootse idealen, maar een confrontatie van de feiten met elementaire principes van menselijke waardigheid.

Wie Chomsky en Pappé leest over Palestina, wordt een geïnformeerd activist voor de Palestijnse strijd voor rechtvaardigheid, waardigheid en zelfbeschikking.

Noam Chomsky, Ilan Pappé en Frank Barat (red.): On Palestine. Haymarket Books, 220 pag., ISBN 8-1608464708.

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.