Het Griekse parlement heeft een onderzoekscommissie van experts opgericht onder leiding van de Belg Eric Toussaint, voorzitter van het Comité pour l’Annulation de la Dette du Tiers Monde. Die gaat de wettelijkheid van de schulden van de voorbije jaren toetsen

Het Comité pour l’Annulation de la Dette du Tiers Monde (CADTM-Comité voor de afschaffing van de Schuld van de Derde Wereld) heeft al deelgenomen aan een gelijkaardige onderzoekscommissie in Ecuador in 2007. Na de eerste verkiezing van president Rafael Correa in januari 2007 stelde de nieuwe regering vast dat een aanzienlijk deel van de door de vorige regeringen aangegane schulden niet wettelijk was afgesloten, onder meer met verborgen niet-onderhandelde voorwaarden of onder valse voorwendselen aan het parlement werden voorgelegd.

De regering van Ecuador was van oordeel dat dergelijke schulden niet op de bevolking kunnen verhaald worden, maar dat de leners zelf de risico’s van hun roekleoze leningen moeten dragen. Het IMF, de Wereldbank en een aantal privé financiële instellingen zagen zich verplicht toe te geven dat de analyse van deze commissie correct was. Ongeveer 70 procent van alle aangegane schulden van de vorige regeringen werden daarop heronderhandeld, wat Ecuador een aanzienlijke schuldverlichting opbracht.

Odious debt

Het idee van ‘odious debt‘ (letterlijk ‘hatelijke schuld’) dat Ecuador toepaste, bestaat al lang. Het komt erop neer dat de bevolking van een land niet verantwoordelijk kan worden gesteld voor schulden waarvan ze nooit op de hoogte waren, die onder verborgen voorwaarden werden aangegaan, waarvan de voorwaarden eenzijdig werden opgelegd of gewijzigd en dergelijke.

De VS waren het eerste land dat dit principe stelde nadat het Cuba in 1898 van de Spaanse kolonisator had overgenomen. Volgens Washington was de Cubaanse bevolking niet verplicht schulden over te nemen die door het Spaanse koloniale regime waren aangegaan en moesten de schuldeisers zelf de gevolgen van hun roekeloze leningen dragen.

Er zijn ook recentere precedenten. De bevolking van IJsland besliste door een referendum op 6 maart 2010 om een aantal leningen van de staat te verwerpen en de banken verantwoordelijk te stellen voor hun eigen roekeloos gedrag. Tunesië werkt voor het ogenblik aan een gelijkaardig initiatief om de schulden van het regime van de afgezette president Ali te herbekijken.

En nu is het overgenomen door Athene, waar Bruno Tersago bericht: “In Brussel is men niet bepaald opgetogen over dit initiatief van het Griekse parlement. Daar wil men de minder fraaie aspecten van de financiële afspraken van de trojka met de vorige Griekse regeringen liever achter gesloten deuren houden, ver van de kritische ogen van de bevolking.” Het onderzoek van deze commissie zal ongeveer zes maanden duren.

Debtocracy

Op de tv-zender van het parlement wordt ondertussen voortdurend de Griekse documentaire Debtocracy gedraaid, die tot voor kort nog door alle Griekse media werd geboycot. Daarin worden de oorzaken van de Griekse schuldenberg uitgelegd en de rol van Duitse en Franse banken in het ontstaan van die schuldenberg. Die banken worden door de recente schuldafbetalingen van Griekenland gered, zonder dat ze verantwoording moeten afleggen voor de roekeloze leningen die ze sinds de toetreding van Griekenland tot de EU aan Griekenland hadden opgedrongen.

In een interview uit februari 2012 vertellen Aris Hatzistefanou en Katerina Kitidi, regisseurs van Debtocracy, hoe ze tot het maken van hun documentaire zijn gekomen.

“Wij verdedigen het standpunt dat de huidige situatie slechts een deel is van het veel globalere probleem, namelijk dat van de euro. Omdat de euro verdeeld is tussen de kernlanden en de periferie (nvdr: de rijke eurolanden tegenover de arme eurolanden) zijn wij veroordeeld om aan competitiviteit in te boeten tegenover de wereldeconomie, omdat wij onze munt niet kunnen devalueren.”

“Ik ontken ons deel van de verantwoordelijkheid niet. Het probleem van Griekenland is dat onze fiscaliteit niet aangepast is aan de vereisten van de moderne verzorgingsstaat die we hier hebben opgericht. De bedrijven worden onvoldoende belast, het deficit is dus niet onder controle. Wij hebben ook een ernstig corruptieprobleem, maar dat blijft een detail: we kunnen dan wel alle politici achter slot en grendel zetten, maar wat zou dat veranderen?”

“Samengevat, wat voor het ogenblik aan het gebeuren is, is misschien niet helemaal de schuld van de ‘PIIGS’, zoals we worden genoemd (nvdr: PIIGS staat voor Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje, het Engelse woord ‘pigs‘ betekent ‘varkens’). Wij stellen ook dat het Duitse model geen na te volgen voorbeeld is. Zij hebben de lonen voor tien jaar bevroren. Dat is voor het geheel van Europa onhoudbaar.”

Doodgezwegen door de Griekse media

“We hadden al een half miljoen hits (op internet) in minder dan een week en we hebben nu (in februari 2012) het cijfer van één miljoen bereikt. Ondanks dat succes hebben de Griekse media er in het begin geen woord aan vuil gemaakt. Toen ze dan het succes van Debtocracy zagen, konden ze niet langer doen alsof we niet bestonden.”

“Ze zijn ons dan beginnen bekritiseren en hebben gepoogd onze geloofwaardigheid aan te tasten. Tot vandaag heeft geen enkele tv-zender over ons gesproken, zelfs niet in negatieve zin. De dag dat ze dat wel doen, hebben we gewonnen.”

Debtocracy duurt 1’14”” (met Engelse ondertitels):

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.