De toestand in Macedonië blijft gespannen na betogingen pro en contra de regering. Terwijl de oppositie poogt dit protest over te nemen, blijken de betogers een heel andere agenda te hebben. “Alle politieke partijen zijn verrot. Er moet fundamentele verandering komen. Wij willen in een gewoon land leven, meer niet”, aldus de jonge betogers in hoofdstad Skopje.

Volgens een goed ingelichte bron bij de internationale instellingen in Skopje is de herleiding van de recente rellen in Macedonië tot een zoveelste oost-west-conflict een verkeerde voorstelling van zaken.

Politieke impasse

“Dat is zonder meer absurd. De huidige oppositie van de SDSM die nu zogenaamd opkomt voor meer Europese integratie is de voormalige communistische partij van Joegoslavië. De SDSM is zelfs pro-Russicher dan de regeringspartij VMRO-DPME. Dat is in feite ook niet zo belangrijk. Wat men in Brussel en Washington maar niet wil begrijpen is dat de volledige politieke klasse in dit land – oppositie én regeringsmeerderheid – geen andere ideologische principes heeft dan het uitoefenen van macht.”

“Dit zijn politici die tegelijk van alle ruiven willen eten, de EU, de VS én Rusland. De politieke klasse van dit land is door en door corrupt. Het enige dat de oppositiepartij SDSM betreurt is dat ze niet zelf de lakens uitdeelt. Verder zouden ze exact hetzelfde doen. Dat de huidige regering corrupt is en repressief is lijdt dus geen twijfel. De oppositie van SDSM was echter geen haar beter toen ze zelf de lakens uitdeelde na de onafhankelijkheid van 1991 tot 2006.“

“Op dit ogenblik bemiddelen wij tussen oppositie en meerderheid om een gemeenschappelijke overgangsregering te vormen. Die zou dan de omstandigheden moeten creëren om vervroegde verkiezingen te organiseren op een manier die door alle betrokkenen wordt aanvaard. Anders vervallen we weer in de situatie waarbij de verliezer weigert de uitslag van de verkiezingen te erkennen.”

“We hebben wel informatie dat er contacten geweest zijn tussen de SDSM en de Oekraïense regering in Kiev, om te zien of hier een gelijkaardig scenario kan toegepast worden als daar. Dat toont nog eens aan hoe absurd dat is. De SDSM is de meest pro-Russische partij van Macedonië.”

Albanese minderheid

“De regeringspartner van de VMRO-DPRM, de etnisch Albanese partij DUI, heeft geen enkel belang bij vervroegde verkiezingen. Ze zitten nu gebeiteld in de regering voor nog drie jaar. (Het vredesakkoord van Ohrid in 2001 bepaalt dat de grootste partij van de Albanese minderheid altijd verplicht moet worden opgenomen in de regering. De tweede Albanese partij heeft nu nogiets minder aanhangers, nvdr). Stellen dat het hier om een etnisch conflict zou gaan is dus ook onwaar. De zaken zijn hier zoals altijd in de Balkan veel ingewikkelder en complexer.”

Zondag 17 mei was er een grote betoging van de oppositie in de hoofdstad Skopje waar naar schatting 25.000 tot 30.000 betogers aan deelnamen. Dat is voor Macedonië, een land met 2 miljoen inwoners, heel veel. De dag erna was er een steunbetoging voor de regering waar nog meer volk aanwezig was dan bij de betoging van zondag.

De jonge Canadees Michael James Warren werkt in Skopje voor een ngo. Hij was aanwezig op beide betogingen van 17 en 18 mei. “De coalitie van DUI en VMRO-DPRM is een opportunistische samenwerking. Daar zit geen enkele hartstocht voor een gezamenlijk project achter. Het viel me op dat bij de eerste betoging heel veel jongeren en ook heel veel Albanezen aanwezig waren.”

Jonge studenten en Albanese jongeren

“Voor de Macedonische Albanezen was het een primeur om tijdens een massabijeenkomst toespraken te horen in het Albanees. Tegelijk waren een groot deel van de betogers zeer jonge mensen, jonge twintigers, zelfs jonger, die allemaal geboren zijn na de onafhankelijkheid. Mensen voor wie Joegoslavië en het communisme slechts vage ideeën zijn die ze alleen kennen van wat hun ouders daar al dan niet over vertellen.”

“Deze betogers willen enerzijds wel de val van de huidige regering maar staan allesbehalve te springen om zich aan te sluiten bij de oppositiepartijen, zoals de SDSM. Die partij probeert een en ander nu wel over te nemen, maar dat lukt voorlopig niet. Zij vinden dat er een overgangsregering moet komen om de kieswetgeving te veranderen. In de huidige omstandigheden zijn eerlijke verkiezingen niet mogelijk volgens hen.”

“Van deze jonge mensen hoor ik vooral dat ze gewoon in een normaal land willen leven, waar je niet moet betalen voor goede punten op het examen, voor een baan of voor geneesmiddelen op de zwarte markt. Zij vertrouwen de politici niet, van alle partijen, meerderheid en oppositie.”

Academische corruptie

Een goed voorbeeld van de kanker van deze corruptie in Macedonië zijn de universiteiten. Het is al langer bekend dat diploma’s aan de universiteiten van Skopje en Tetovo gewoon gekocht kunnen worden.

Om dat tegen te gaan heeft de huidige regering een eigen examen verplicht, waarbij wordt getest in hoeverre nieuwe gediplomeerden wel degelijk een academische opleiding hebben gevolgd en volbracht. Na enige tijd bleek dat ook dit examen volledig corrupt was. Het effect is wel dat Macedonische diploma’s voor het ogenblik niet aanvaard worden in het buitenland.

“Dat zijn aanleidingen voor deze jongeren om te betogen, naast het gebrek aan toekomstperspectieven en de lamentabele toestand van de overheidsinstellingen, de schoolgebouwen, de hospitalen. Ik vond de feestelijke stemming onder de betogers vorige zondag zeer verfrissend. Ook wat de sprekers zeiden was een totale breuk met het houterige discours van de politici hier.”

“De steunbetoging voor de regering op maandag was wel groter in aantal. Maar het was een strak gedirigeerd gebeuren. De autobussen naar Skopje zaten vol ambtenaren, die een vrije dag hadden gekregen. Ze hadden vooraf de duidelijke boodschap meegekregen dat aanwezigheid ‘gewenst’ was.”

“In een land waar je baan volledig afhangt van politiek cliëntelisme heb je niet veel overtuigingskracht nodig om zo mensen mee te krijgen. Er ging ook geen enkele dynamiek van uit. De sprekers waren voorspelbaar. Het publiek was ook bijna volledig etnisch Macedonisch. Het kan echter nog alle kanten uit. Van een werkbaar compromis tot een burgeroorlog.”

Artikel oorspronkelijk verschenen in DeWereldMorgen.be.