Tristan, Adrián en Marta hopen op verandering in Spanje, een einde aan de sociale afbraak

Jesus Aguirre wou ook bij zijn Spaanse vrienden in Brussel zijn

Araceli (links) en Eduardo (rechts) hebben de armoede in hun land spectaculair zien toenemen door het Europese besparingsbeleid waarbij de banken en de grote bedrijven gespaard bleven

José Luis: "Ik voel me na jaren terug betrokken bij wat in mijn land van oorsprong gebeurt."

Imma verwacht vooral een einde aan de corruptie van het politieke tweepartijensysteem

De Spanjaarden gingen op 24 mei naar de stembus in 13 van de 17 regio’s en in 8000 steden en gemeenten. De twee traditionele partijen PSOE (sociaaldemocraten) en PP (conservatieven) verliezen overal waar nieuwe progressieve lijsten hen uitdagen.

Na het onverwachte electorale succes van de amper enkele maanden eerder opgerichte partij Podemos (‘Wij kunnen’) bij de Europese verkiezingen van 28 mei 2014 (acht procent), werd nu vooral uitgekeken naar hun resultaat.

Podemos nam echter niet overal deel aan deze verkiezingen en waar de lijst wel deelnam was dat meestal in een samenwerkingsverband met andere linkse partijen en organisaties. Het ziet er naar uit dat overal waar de partij opkomt de prognoses worden bevestigd.

De partij onder leiding van charismatisch leider Pablo Iglesias heeft nog een lange weg te gaan om in het hele land voet aan de grond te krijgen. Deze regionale en gemeentelijke verkiezingen waren wel een belangrijke test voor de komende Spaanse parlementsverkiezingen. De exacte datum is nog niet vastgelegd, maar volgens de grondwet is de uiterste datum 20 december 2015. In de aanloop naar de verkiezingen werd Podemos zwaar aangevallen met een lastercampagne over vermeende corruptie, interne ruzies en ‘banden met het regime in Venezuela’.

De kieswetgeving in Spanje laat Spanjaarden, ook die met dubbele nationaliteit, toe om deel te nemen aan alle verkiezingen (mits aan een aantal registratievoorwaarden wordt voldaan). Podemos heeft in meerdere landen een campagne op touw gezet om Spanjaarden aan te zetten zich alsnog te registreren op de Spaanse ambassade van hun land, met succes. Ook in België. Podemos Bélgica organiseerde samen met Izquierda Unida (‘verenigd links’) een verkiezingsavond in het Cultureel Centrum Garcia Lorca ¹ in Brussel.

“Heel wat jongeren hebben besloten zich te registreren en zijn gaan stemmen op het consulaat in Brussel, vorige woensdag, donderdag en vrijdag. Maar ook heel wat oudere Spanjaarden zijn terug gaan stemmen. Het gaat vaak over mensen die vroeger nooit politiek actief waren,” aldus José Luis, 63 en Podemos-sympathisant van het eerste uur. Hij is zelfstandig ondernemer in Brussel. Ooit vluchtten zijn ouders hierheen voor de dictatuur.

De meeste aanwezigen op de verkiezingsavond drukken hun hoop ui op verandering. Vooral het systeem van de twee traditionele partijen, die sinds de afschaffing van de dictatuur in 1975 met elkaar de macht wisselen, de sociaaldemocratische PSOE en de conservatieve partij PP, krijgen zware kritiek.

“PP en PSOE staan op een paar accentverschillen voor hetzelfde anti-sociale beleid. De mensen willen de huidige regering van de PP niet, maar willen evenmin een terugkeer van de huidige oppositie van de PSOE. Die staan voor hetzelfde inleveringsbeleid ten voordele van de elite, van de banken, en voor de afbraak van de sociale welvaartsstaat.” aldus Jesus, een 43-jarige ambtenaar bij de Europese Commissie. “Ik ben contractueel, niet vast benoemd,” benadrukt hij.

“Ik wil vooral een einde aan de corruptie van het hele politieke apparaat”, zegt Imma. Zij is 62 en vervroegd met pensioen wegens een opgelopen handicap. “Ik ben al jaren Belg maar voel me nog steeds betrokken met wat in mijn vaderland gebeurt. Ik hoop echt dat er nu verandering komt.”

José Luis: “De huidige en de vorige regeringen hebben een sociaal bloedbad aangericht in Spanje. Ik dacht tot voor kort nog dat ik me nooit meer betrokken zou voelen bij wat in Spanje gebeurt. Podemos is een nieuw verschijnsel in het vastgeroeste tweepartijensysteem. Het zijn de jongeren die het verschil zullen maken. Ook ik ben nu voor het eerst gaan stemmen.”

Ook Adrián, een 27-jarig medewerker van een ngo-netwerk in Brussel voor Centraal-Amerika, en Marta, 28, die op bezoek is uit haar stad Burgos, hopen op die verandering: “In veel gemeentes zal voor het eerst in tientallen jaren geen van beide grote partijen alleen kunnen regeren. Dat is nieuw en biedt kansen op verandering.”

De meeste toehoorders zijn realistisch over de verwachte resultaten. Araceli, een 48-jarige professor Frans in Brussel, en de 52-jarige technicus Eduardo uit Bergen, vonden het belangrijk om samen te komen om de verkiezingsresultaten op te volgen: “Wij blijven betrokken bij Spanje. Vooral in Galicia is het heel erg. De armoede is overal. Mensen verliezen daar al hun sociale rechten. De zelfmoordcijfers in Spanje zijn fenomenaal, duizenden meer dan andere jaren. Mensen stellen de aankoop van geneesmiddelen uit tot ze op de spoed belanden en het vaak te laat is.”

Zullen de leugens die de voorbije weken massaal werden verspreid geen impact hebben op de kiezers? José Luis denkt dat het twee kanten op kan: “Geïnformeerde mensen hebben de gedetailleerde weerleggingen van Podemos zelf wel gevonden op internet. Veel mensen hebben echter alleen de geruchten gehoord of gelezen en niet de rechtzetting op de achterpagina’s van de kranten. Zullen zij hun stem uitbrengen? Tot 60 procent van de kiezers gaat vaak niet stemmen. Het zijn net de armsten die zo gedesillusioneerd zijn dat ze de moeite niet doen. Ze weten vaak alleen wat de grote commerciële zenders en kranten beweren.”

Marc, 35, Fatima, 30 en Borja, 35, hopen vooral op goede resultaten in de gemeentelijke verkiezingen van de hoofdstad Madrid en in Barelona. “Daar hebben sterke alternatieve kandidaten samen met Podemos en andere linkse bewegingen stevig campagne gevoerd. Het ziet er naar uit dat de bestaande meerderheden in beide steden zullen gebroken worden.”

Rond 21 uur beginnen de eerste voorlopige resultaten binnen te sijpelen op twee grote schermen. De eerste prognoses zijn veelbelovend. De alternatieve lijsten doen het overal goed. Later op de avond worden die eerste prognoses bevestigd. De nieuwe lijst Ahora Madrid (‘Madrid nu’) onder leiding van Manuela Carmena kan samen met de PSOE een meerderheid vormen in de gemeenteraad van de hoofdstad en de PP naar de oppositie verwijzen. De PP verliest maar liefst de helft van zijn kiezers.

Adau Colau haalt met haar nieuwe lijst Barcelona En Comú (Barcelona Samen, in het Catalaans) 25 procent van de stemmen. In Valencia, de tweede grootste stad van Spanje, verliezen de conservatieven van de PP voor het eerst in 24 jaar hun meerderheid. De nieuwe lijst Compromis behaalt 9 zetels, slechts één minder dan de PP. Ook in andere grote steden, zoals Sevilla en Zaragoza, betreden nieuwe progressieve lijsten voor het eerst de gemeenteraden.

Pablo Iglesias, leider van Podemos, noemt het de slechtste uitslag van de twee traditionele partijen PSOE en PP “in hun volledige geschiedenis”. “Niets zal voortaan nog hetzelfde zijn”, meldt hij in een interview met de Latijns-Amerikaanse zender TeleSur.

Heel wat toehoorders op de verkiezingsmeeting in Brussel bekritiseren ook de Spaanse media. Die hebben de voorbije weken openlijk kant gekozen voor de twee grote partijen. Eduardo en Araceli bevestigen: “Het was een zeer negatieve moddercampagne. Datt bewijst dat er paniek heerst in de rangen van de gevestigde machten. Die willen doorgaan met het neoliberale inleveringsbeleid. Deze electorale verschuiving is een reactie op dat beleid.”

Artikel oorspronkelijk verschenen in dewereldmorgen.be.