Terwijl Grieks eerste minister Alexis Tsipras zijn regeringsploeg voorstelt aan het parlement wordt er druk gespeculeerd op zijn overlevingskansen. DeWereldMorgen.be besprak de politieke atmosfeer met Bruno Tersago in Athene.
De regering legt op 23 september de eed af. De voormalige dissidenten maken uiteraard geen deel uit van de ploeg. Ze zijn zelfs uit het parlement verdwenen. Daarmee heeft Tsipras alvast de voornaamste doelstelling bereikt van zijn beslissing om met zijn plotse ontslag snel nieuwe verkiezingen te forceren.
Er worden een aantal ministeries herschikt. Zo komt er een nieuw ministerie dat leefmilieu en energie verenigt, een ministerie van landbouw, ontwikkeling en voedselvoorziening, een afzonderlijk ministerie van scheepvaart en een van infrastructuur.
Minister van financiën Euclides Tsakalotos (die Yanis Varoufakis had vervangen in juli 2015) blijft op post. Volgens Bruno Tersago was dat aanvankelijk onzeker: “Hij had laten verstaan dat hij het niet meer zag zitten, maar blijkbaar gaat hij toch door. Voor een deel zijn die herschikkingen een manier om beter te kunnen voldoen aan de voorwaarden van het memorandum, voor een deel gaat het natuurlijk om het geven van posten aan zijn achterban in het parlement. Tsipras heeft ook de vice-minister van financiën op zijn post gehouden. Die lag in tegenstelling tot Varoufakis zeer goed bij de Eurogroep.”
Coalitiepartner ANEL (‘Griekse Onafhankelijken’) heeft weliswaar klappen gekregen maar haalde nipt de kiesdrempel en blijft deel uitmaken van de coalitie. De coalitie met deze uiterst rechtse partij is toch wel bevreemdend? “Dat geeft inderdaad die indruk als je dat op papier bekijkt. Dit is een rechts populistisch partijtje met een kleine beperkte aanhang. Hun leider Panos Kammenos wordt hier eigenlijk door de mensen niet au sérieux genomen”, aldus nog Tersago.
Kammenos blijft dus minister van defensie. “Ze krijgen ook nog het ministerie van toerisme. De meeste Grieken doen nogal meewarig over hun kiezers en over Kammenos en zijn medestanders. Wie voor hen stemt is het soort mensen dat in grote samenzweringen gelooft, zoals chemtrails en dergelijke. Van hem gaat Tsipras geen last hebben. Kammenos is al blij dat hij nog wat minister kan spelen, op reis gaan en dergelijke. Zijn tien parlementsleden zullen de coalitie braaf steunen.”
Ondertussen hangt een loodzwaar democratisch deficit boven deze regering. Ongeveer 45 procent van de Grieken ging niet stemmen. “In de praktijk vertegenwoordigt Syriza ongeveer 21 procent van alle Grieken. Heel wat neen-stemmers tijdens het referendum hebben afgehaakt. In plaats van voor een van de kleine partijen te stemmen zijn ze massaal thuisgebleven. Dat is ook een van de redenen waarom de Volksunie van de Syriza-dissidenten het niet goed heeft gedaan. Nog eens valse hoop stellen op verandering amper zes maand na de verkiezingen van begin dit jaar zagen die mensen blijkbaar niet meer zitten.”
“Deze linkse scheurlijst heeft ook de prijs betaald voor een te korte campagne, die bovendien alles inzette op een uitstap uit de euro. De Grieken willen echter ondanks alles niet terug naar de Griekse drachme. Hun leider Lafazanis is bovendien niet echt een charismatische persoonlijkheid. Ook de steun van Zoé Konstantopoulou en Kotsas Lapavitsas, die beiden persoonlijk wel redelijk populair zijn, heeft niet mogen baten. Het is dus niet te verbazen dat deze nieuwe partij niet aansloeg.”
De twee traditionele machtspartijen PASOK en Nieuwe Democratie vliegen nu voor de tweede maal naar de oppositie. De conservatieve Nieuwe Democratie houdt procentueel wel stand, maar dat komt vooral door de hoge absentie. In stemmenaantal hebben ze ook zwaar ingeleverd. De sociaal-democratische PASOK haalt een schamele 7 procent. Amper tien jaar terug had PASOK nog 40 procent van de stemmen. Kan je van hen wel krachtige oppositie verwachten?
“Nieuwe Democratie (ND) sleurt zijn verleden mee. Samaras, hun leider, heeft in januari al de politiek verlaten. Hem wordt verweten dat hij de partij – die in wezen altijd een centrumpartij was – naar rechts heeft doen opschuiven, door onder meer extreem-rechtse politici binnen te halen en een heel rechts discours te gaan voeren. Vangelis Meimarakis, hun huidige voorzitter, is een overgangsfiguur. Het was de bedoeling volgend jaar een opvolger te kiezen. Dat zal nu waarschijnlijk sneller gebeuren.”
“Hij is weliswaar meer naar het midden opgeschoven, maar dat sloeg niet aan. Bovendien morren de rechtse elementen in de partij nu over deze gang van zaken. Zo hebben de kiezers op de eilanden – die traditioneel altijd ND stemden – nu terug voor extreem-rechts gekozen. De ND heeft dus niet gewonnen bij de vluchtelingencrisis daar.”
Alexis Tsipras staat voor een zware taak. Hij moet dadelijk beginnen met het goedkeuren van een aantal uitvoeringswetten van het Europees schuldenakkoord (het memorandum). Hij mikt op een schuldverlichting eind 2015 wanneer een nieuwe onderhandelingsronde moet gevoerd worden over de verdere uitvoering van het memorandum.
Dat hangt echter volledig af van de exacte uitvoering van de voorwaarden van het memorandum en dat is allesbehalve zeker. Tsipras wil zwaar inzetten op corruptiebestrijding, strijd tegen fiscale fraude, hogere belastingen op de vermogens en op de scheepsrederijen. Maar het memorandum eist veel meer. Verlagen van de pensioenen, verhogen van de pensioenleeftijd, verhogen van het BTW-tarief op de eilanden, verlagen van de werkloosheidssteun en het verstrengen van de voorwaarden voor die steun. Kan hij dat wel waarmaken?
“Tsipras kan niet anders dan ook de zwakken raken. Hij heeft wel het imago mee dat hij ook de corrupte bovenlaag van de bevolking aanpakt. Dat zal echter rap moeten gaan. Er is ook nog veel onduidelijkheid over de rol die het IMF gaat spelen. Gaan ze nog de derde poot van de trojka blijven of niet?”
“Het IMF heeft gekozen voor schuldverlichting. Maar zelfs als Tsipras netjes het memorandum uitvoert is dat onzeker. Als het IMF niet meer meedoet mag hij dat helemaal vergeten.”
“Alles hangt af van de eerste twee maanden. Lukt het dan niet, dan sluit ik niet uit dat we in het komende voorjaar opnieuw naar verkiezingen gaan. Dat wordt op democratisch vlak rampzalig. De absentie zal nog toenemen. Hoeveel persoonlijk prestige Tsipras dan nog overheeft weet niemand. Dan loert extreem-rechts om de hoek. Gouden Dageraad heeft nu ‘maar’ 7 procent, maar zes jaar geleden had Syriza ook maar 4 procent. Het kan snel gaan.”