TTIP-critici: u zit ernaast, het wordt véél erger

Er is geen enkele reden om te denken dat het TTIP-verdrag tussen de VS en de EU anders zal zijn dan het TPP-verdrag. De tot nu geheim gehouden tekst van dit verdrag (tussen de VS en landen rond de Stille Oceaan) is openbaar geworden nu het verdrag is ondertekend. De critici blijken het bij het verkeerde eind te hebben: het is veel erger dan ze voorspeld hadden.

Het TTIP-handelsakkoord (Transatlantic Trade and Investment Partnership) tussen de VS en de EU wordt nog steeds onderhandeld. Ondertussen heeft de VS aan zijn andere kustlijn aan de Stille Oceaan zopas een identiek vrijhandelsakkoord afgesloten.

TPP is de voorafspiegeling van TTIP

Het TPP-handelsakkoord (Trans Pacific Partnership) omvat 12 landen die samen goed zijn voor 40 procent van de wereldhandel: de VS, Canada, Mexico, Chili, Peru, Nieuw-Zeeland, Australië, Singapore, Brunei, Vietnam en Maleisië. Ook dit akkoord werd in de grootste geheimhouding onderhandeld, dat wil zeggen geheim voor de betrokken bevolking, niet voor de grote bedrijven die met 500 eigen consultants rechtstreeks de teksten van dit verdrag konden schrijven.

Uit het TPP-verdrag blijkt dat het ISDS-mechanisme (Investor State Dispute Settlement) de kern van alles is. Al de rest is bijzaak. Zowat alle vage beloftes die in andere hoofdstukken zijn opgenomen, kunnen (en zullen dus) door de betrokken bedrijven betwist worden in arbitragerechtbanken waarbij nationale wetten (en voor de EU ook de Europese richtlijnen) kunnen opzij geschoven worden als ‘illegale marktverstorende’ mechanismen.

Ook TTIP wordt volledig achter gesloten deuren behandeld. Zelfs de leden van het Europees Parlement krijgen de teksten niet te zien. Onder druk van de publieke opinie heeft de Europese Commissie ermee ingestemd een aangepaste versie van het ISDS-mechanisme voor te stellen (niet ‘op te eisen’) tijdens de volgende onderhandelingsronde.

Het is zo goed als zeker dat de onderhandelaars van de VS een voorstel van de Europese Commissie om ISDS af te zwakken volledig zullen verwerpen. Net als bij het TPP-verdrag is ISDS immers de essentie, de kern waar het echt om draait: de instelling van een mechanisme dat bedrijven het recht geeft om unilateraal democratische wetten naast zich neer te leggen.

Verzet groeit

Ook al merk je er in de Amerikaanse mainstream media zo goed als niets van, de civiele maatschappij in de VS is al jaren zeer actief in het verzet tegen dit TPP-verdrag. Nu zij het volledige verdrag te zien krijgen, worden hun ergste angsten meer dan bevestigd. Het wordt veel erger. Zij mobiliseren al hun krachten tegen de ratificatie van dit verdrag door het Amerikaanse Congres, ondermeer met de hashtag #farworsethanweexpected.

Er is niets dat er op wijst dat het TTIP-verdrag tussen de VS en de EU anders zal zijn dan het TPP-verdrag.

Ook in de andere landen van het TPP-verdrag wordt al jaren verzet gevoerd door de civiele maatschappij. In veel van die landen is de repressie tegen sociaal verzet keihard, ook nu dus. Dat de parlementen van brutale regimes als Brunei en Vietnam en zwakke democratieën als Maleisië het verdrag gaan ratificeren is zo goed als zeker.

Dat ligt anders in Nieuw-Zeeland en Australië waar de civiele maatschappij zeer actief is tegen het TPP-verdrag. De nieuwe eerste minister van Canada Justin Trudeau staat onder zware druk van president Obama om het verdrag snel te tekenen, omdat wordt gevreesd voor het verzet in de Canadese maatschappij. Canada heeft nog nooit een ISDS-zaak gewonnen van NAFTA en andere handelsakkoorden waarin het mechanisme nu al bestaat. De VS daarentegen hebben nog geen enkele ISDS-zaak verloren.

Hieronder een overzicht van de voornaamste reacties in de VS. Die klinken zeer unaniem. Het verdrag is veel erger dan werd gevreesd.

Geneesmiddelen worden onbetaalbaar

Lori Wallach, directeur van de de Amerikaanse organisatie Public Citizen’s Global Trade Watch: “Wat betreft betaalbare geneesmiddelen draaien de TPP-regels voor patenten, zowel voorontwikkelingslanden als voor onszelf (de VS), de hervormingen terug die al bekomen waren. Geneesmiddelen worden daardoor dramatisch duurder. Het ISDS-systeem blijkt nog uitgebreider te zijn dan we voorspelden: meer wetten zullen kunnen worden aangevallen, meer bedrijven zullen in staat zijn om wetten aan te vallen. Dit zal negatief zijn voor de voedselveiligheid en voor de veiligheid van geïmporteerd voedsel.”

Vrijhandel, eindelijk! God zij dank, we hebben eindelijk vrijhandel - parodie op de beroemde speech van Martin Luther King — Vrijhandel, eindelijk! God zij dank, we hebben eindelijk vrijhandel – parodie op de beroemde speech van Martin Luther King (cartoon Khalil Bendib/www.otherwords.org/CC)

“De sector van de agro-industrie is wild enthousiast over het TPP-verdrag. Zij willen nu onze ggo-voedingsproducten door de strot van andere landen jagen… Dat werkt in twee richtingen. In Vietnam worden bijvoorbeeld garnalen gekweekt in water dat zwaar besmet is met menselijke fecaliën. Daarom worden die kweekvijvers vol antibiotica gepompt. Nu mogen die de VS niet binnen. Met TPP mag Vietnam onze inspecteurs voor hun ISDS-rechtbank dagen. TPP bepaalt ook dat je dat niet op de labels van het eten mag zetten. Dit zal voor enorme problemen zorgen voor de openbare gezondheid.”

Nog meer vernietiging van het leefmilieu

In de VS heeft de grootste leefmilieuorganisatie van het land, de Natural Resources Defense Council (NRDC) zich verzet tegen het TPP-verdrag, samen met Greenpeace, Friends of the Earth en vele andere organisaties. Zelfs de conservatieve Sierra Club vervoegde hen.

“Het verdrag staat vol met mooie woorden. Die worden echter allemaal onderuit gehaald door het ISDS-systeem van hetzelfde verdrag. Dit betekent een ommekeer van zelfs de bescheiden stappen naar een duurzame niet-koolstof energie in de toekomst. Dit verdrag is erger dan de bilaterale handelsakkoorden die president George W. Bush heeft doorgedrukt – en die waren al slecht.”

“TPP komt erop neer dat het gemakkelijker zal worden om de lonen in Amerika naar omlaag te duwen door de concurrentie aan te gaan met arbeiders in Vietnam die minder dan 65 dollarcent (60 eurocent) per uur verdienen.

Artsen Zonder Grenzen en de Amerikaanse ngo Human Rights Watch zijn zeer bezorgd over de gevolgen van dit verdrag voor de prijzen van geneesmiddelen. Dat gaat enorme gevolgen hebben voor de gewone mensen in de VS – waar geneesmiddelen nu al niet bepaald goedkoop zijn – maar meer nog in de ontwikkelingslanden die lid zijn van het TPP-verdrag.

Een Amerikaanse woordvoerder van Artsen Zonder Grenzen verwoordde het zo: “Dit wordt het meest schadelijke handelsakkoord ooit voor de toegang tot geneesmiddelen. De productie van generische geneesmiddelen (witte merkloze producten) wordt 20 jaar uitgesteld omdat de monopolitepatenten verlengd worden door TPP.

Bovendien zal TPP leiden tot onbepaald uitstel van de productie van generische geneesmiddelen, omdat een patent ook zal gelden als het bedrijf het oorspronkelijk product wijzigt, zodat generische geneesmiddelen de facto nooit meer beschikbaar worden. Zelfs chirurgische methodes zouden gepatenteerd worden (dat betekent dat een chirurg een nieuwe operatiemethode niet mag toepassen als hij geen dure patentrechten betaalt).

Lori Wallach: “Er zal een enorme druk ontstaan van de bedrijven om meer monopolies op te leggen (onder meer voor kankerbestrijdende middelen). Wat er echt in de tekst van het verdrag staat is dat de druk van generische middelen om de prijzen te doen dalen volledig zal wegvallen.”

President Obama heeft het verdrag ingediend bij het Congres volgens de fast track procedure, wat betekent dat het Congres 90 dagen heeft om het verdrag als geheel goed of af te keuren zonder amenderingen.

“Door de lekken wisten we reeds iets over dit akkoord. Nu we hoofdstuk na hoofdstuk lezen weten we dat het erger is dan verwacht. Er werd in dit verdrag voldaan aan de eisen van de 500 adviseurs van de Amerikaanse bedrijven ten koste van het algemeen belang.”

Lage lonen en werkloosheid

Charles Chamberlain, directeur van de ngo Democracy for America: “Dit akkoord gaat de lonen de diepte in jagen, ons land overspoelen met onveilig voedsel, de prijs van levensreddende geneesmiddelen doen stijgen, terwijl wij de handel opdrijven met landen waar homoseksuelen en alleenstaande moeders hun leven riskeren (een referentie naar TPP-lidstaten Brunei en Maleisië).”

Vakbondsverzet tegen TPP in de VS (teamsternation.blogspot.com)

Jason Kowalski van de koepelorganisatie 350.org: “Dit geeft exploitanten van fossiele brandstoffen een buitengewone macht om lokale overheden voor de rechtbanken te dagen als zij pogen om fossiele brandstoffen in de grond te houden. Als een (Amerikaanse) deelstaat of (Canadese) provincie een moratorium oplegt aan fracking, dan kunnen bedrijven het voor de ISDS dagen; als een lokale gemeenschap een steenkoolmijn wil verhinderen, dan kunnen bedrijven dat naast zich neerleggen. Samengevat, deze verdragsregels ondermijnen de mogelijkheid voor landen om te doen wat volgens de wetenschap de meest dringende zaak is die ze kunnen doen om de klimaatcrisis te bestrijden: de fossiele brandstoffen in de bodem houden.”

Democratie wordt ‘illegale handelsbelemmering’

“Het TPP is een weggevertje aan de grote agrobedrijven en biotechnologiebedrijven”, volgens Wenonah Hauter, directeur van de ngo Food & Water Watch, “bedrijven zullen TPP gebruiken om regels voor voedselveiligheid aan te vallen en de voedselinspectie uit te hollen. Ze zullen toekomstige inspanningen blokkeren om de normen voor voedselveiligheid nog te verbeteren…”

“Alle bestaande Amerikaanse regels om pesticiden of additieven te vermelden die hoger zijn dan die van andere TPP-lidstaten zullen worden aangevallen als ‘illegale handelsbelemmeringen’. De landbouwindustrie zal landen aanvallen die ggo-import verhinderen, zal proeven tegen besmetting met ggo-organismen verhinderen en zal de onmiddellijke goedkeuring van nieuwe ggo-gewassen afdwingen en vermelding op de etiketten verbieden.”

Internetcensuur zonder mogelijkheid tot tegenspraak

TPP is eveneens vernietigend voor de vrijheid van het internet. “Dit wordt een doodvonnis voor het open internet en brengt de toekomst van de vrijheid van meningsuiting in gevaar”, aldus Evan Greer, campagnedirecteur van de ngo Fight for the Future. Sectie J van het verdrag gaat over de rechten en plichten van internetproviders (ISP).

Dit hoofdstuk verplicht de ISPs om zelf copyright-politie te spelen, maar landen hebben geen mogelijkheid om dat te betwisten of tegen in te gaan. Een Amerikaans bedrijf kan dan bijvoorbeeld een website laten sluiten in een ander land. Niemand bij de betrokken website zou de mogelijkheid krijgen om de argumentatie voor de sluiting te weerleggen. Een website met politieke kritiek die inhoud met copyright citeert om die inhoud te bekritiseren zou dat dan niet meer mogen doen.

Wanneer ISPs dergelijke beslissingen nemen kunnen ze niet voor het gerecht worden gedaagd voor het tegenhouden van websites, wat hen zal verleiden om zich liever te vergissen in de richting van de houders van copyright, eerder dan in de richting van vrijheid van meningsuiting.

Brutale machtsovername door de bedrijven

Nick Dearden, directeur van Global Justice Now: “TPP is een ramp voor banen, voor het leefmilieu en voor onze democratie. Dit is de laatste faze in de overname van onze maatschappij door de grote bedrijven. Net als het North American Free Trade Agreement (NAFTA – tussen Canada, de VS en Mexico) 20 jaar geleden zal dit zeer goed zijn voor de allerrijksten en een ramp voor alle anderen.”

Democratisch presidentskandidaat Bernie Sanders was (als enige kandidaat) reeds lang radicaal tegen TPP voor de volledige tekst bekend werd. Ralph Nader noemt dit verdrag in een interview met journalist Chris Hedges “samen met NAFTA en de WTO (de Wereldhandelsorganisatie) de meest ongegeneerd brutale machtsgreep van de grote bedrijven in de Amerikaanse geschiedenis.”

Ralph Nader: “Het TPP stelt een transnationaal autocratisch systeem in van afdwingbaar bestuur die de eigen wetgeving naast zich neerlegt.”

Volgens Chris Hedges is het TPP samen met het komende TTIP-verdrag tussen de VS en de EU en het Trade in Services Agreement (TISA) een dodelijke bedreiging voor de US Postal Service, voor het openbaar onderwijs en voor andere overheidsbedrijven en nutsvoorzieningen. Samen zijn die nog altijd goed voor 80 procent van de Amerikaanse binnenlandse economie.

“Wij worden slaven van de grote bedrijven”

“Deze drie akkoorden betonneren een sluipende staatsgreep door de grote bedrijven met als doel de finale afslachting van de nationale soevereiniteit. Burgers zullen worden gedwongen de controle over hun eigen leven op te geven en zullen beroofd worden van de mogelijkheid om zich te beschermen tegen deze bedrijfsroofdieren (‘corporate predators’), om het ecosysteem te vrijwaren en om recht te vinden in disfunctionele democratische instellingen.

Deze akkoorden – vol jargon, omslachtige en verdoezelende technische, handels- en financiële termen, onverstaanbaar wettelijk gebrabbel, kleine druk en omzeilende zinsbouw – kunnen in twee woorden samengevat worden: bedrijfsslavernij (‘corporate enslavement’).

“Arbeidsvoorwaarden zullen ontaarden. Werkloosheid zal stijgen. Onze zeldzame overblijvende rechten zullen worden afgebroken. De aanval op het leefmilieu zal versnellen. De banken en de wereldwijde financiële speculatie zal compleet aan toezicht en controle ontsnappen. Alle sociale programma’s zullen in elkaar storten onder de aanval van de bedrijven. Bedrijven zullen patenten krijgen over onze planten en dieren en alle basisbehoeften en de natuur omzetten in vermarktbare producten.”

“Handelsakkoorden zijn de werktuigen waarmee onze onderwerping wordt bereikt. Het enige antwoord dat nog overblijft is openlijk en aanhoudend volksverzet.”

Bronnen: