De regering van het West-Afrikaanse land Burkina Faso heeft een internationaal aanhoudingsbevel uitgevaardigd tegen ex-president Blaise Compaoré, op verdenking van moord op president Thomas Sankara in 1987. Compaoré was na die staatsgreep onafgebroken aan de macht tot oktober 2014, toen hij werd afgezet door een volksopstand.
Thomas Sankara heeft 27 jaar na zijn dood nog steeds een heldenstatus in Afrika voor wat hij in de amper vier jaar dat hij president was voor zijn bevolking gedaan heeft. Hij was het ook die de koloniale naam Opper-Volta veranderde in Burkina Faso (‘eerbare mensen’).
Volgend citaat uit het artikel Thomas Sankara: de Afrikaanse Che stierf op 15 oktober 1987 geeft een idee wat deze man nog had kunnen verwezenlijken, als hij niet was vermoord tijdens een staatsgreep, georganiseerd door de Franse regering van president François Mitterand en uitgevoerd door Sankara’s medewerker Blaise Compaoré na overleg in de Franse ambassade in buurland Ivoorkust.
De Afrikaanse Che
“In nauwelijks drie jaar tijd slaagde hij erin Burkina Faso zelfvoorzienend te maken voor voedsel. Het land was tot dan volledig afhankelijk van voedselhulp om de voortdurende hongersnoden te bestrijden.”
“Hij was de eerste Afrikaanse leider die vrouwen in zijn regering tot minister benoemde (en niet zomaar voor ‘Vrouwenzaken’ of voor ‘Gezinsplanning’), hij liet polygamie verbieden en wetten tegen geweld in het gezin goedkeuren. Hij verdeelde land onder de boeren dat door de feodale tribale leiders ongebruikt werd gelaten.”
“Hij was ook de eerste Afrikaanse leider die de gesel van aids openlijk erkende, begon een grootschalig project voor betere infrastructuur (wegen, scholen, hospitalen) en weigerde daar buitenlandse leningen voor. Hij veroordeelde openlijk het IMF en de Wereldbank als de neokoloniale instrumenten die ze zijn.”
“Ook de kleine pro-Franse steenrijke elite moest er aan geloven. De salarissen van de topfuncties werden drastisch teruggeschroefd, hij verkocht de volledige Mercedesvloot van de overheid, verminderde zijn eigen salaris tot 450 dollar per maand, reed zelf met een kleine Renault R5.”
“Hij schafte de wijdverbreide Afrikaanse gewoonte af om overal grote borden met de foto van de president te plaatsen. Daarnaast maakte hij een einde aan reizen in business-class voor hoge ambtenaren en begon een campagne tegen corruptie. Niet zomaar in woorden zoals zijn collega’s in de rest van Afrika maar in daden. Bovendien aarzelde hij niet om zijn collega’s staatshoofden in Afrika openlijk te bekritiseren.”
Compaoré, rijkste president van Afrika
In amper enkele maanden maakte Blaise Compaoré een einde aan alle sociale programma’s van Sankara. Met hulp van een door het Franse leger opgeleide presidentiële macht legde hij een brutale repressie op, die de grondstoffen van het land uitverkocht aan Europese bedrijven, de bevolking tot de armste van Afrika maakte en hemzelf de rijkste president van Afrika, met villa’s en landgoederen in Frankrijk en Zwitserland. Sankara stierf volgens Compaoré op 37-jarige leeftijd aan ‘natuurlijke oorzaken’.
Protesten tegen zijn bewind werden meermaals bloedig onderdrukt door de presidentiële wacht, onder leiding van generaal Gilbert Dienderé, die net als Compaoré rechtstreeks betrokken was bij de executie van Sankara. In 2014 waren volksprotesten echter wel succesvol en moest Compaoré hals over kop het land ontvluchten. Vermoedelijk verblijft hij nog steeds in buurland Ivoorkust.
Tijdens die opstanden pleegde generaal Dienderé in september 2014 nogmaals een staatsgreep maar die mislukte. Compaoré, Dienderé en drie andere hoge officieren van het leger werden nu door het gerecht in Burkina Faso in staat van beschuldiging gesteld voor de moord op president Thomas Sankara.
Symbolische mijlpaal voor Afrika
Hoewel Compaoré niet langer welkom is in Frankrijk is het twijfelachtig of de vroegere kolonisator zal toelaten dat hij effectief wordt uitgeleverd. Allasane Ouattara, de huidige president van Ivoorkust is een trouwe bondgenoot van Frankrijk.
Desalniettemin is het arrestatiebevel van groot symbolisch belang voor heel Afrika. Bovendien, Compaoré kan Ivoorkust niet meer verlaten zonder het risico te lopen aangehouden te worden. Frankrijk en Zwitserland zullen het moeilijk krijgen om te weigeren de fortuinen van Compaoré terug te geven aan Burkina Faso.
Dit arrestatiebevel zal zonder twijfel ook de roep naar recht en democratie in meerdere Afrikaanse landen stimuleren. Zijn kompaan, generaal Dienderé zit al in de cel en heeft heel wat te vertellen over de leider van de staatsgreep van 1987.