Donald Trump is alomtegenwoordig in de Amerikaanse en internationale media. Grotendeels onder de mediaradar haalt een ander Republikeins kandidaat ondertussen bijna even hoge cijfers in de peilingen. Federaal senator Ted Cruz van Texas krijgt veel minder aandacht, maar is daarom niet minder gevaarlijk.

Ted Cruz (1970) is een van de twee federale senatoren van de staat Texas sinds 2013. Hoewel hij een nieuwkomer is op parlementair niveau is hij – in tegenstelling tot complete outsider Donald Trump – gepokt en gemazeld in het apparaat van de Republikeinse partij, eerst in de staat Texas en vanaf 1999 op federaal niveau.

Cruz is de zoon van een Cubaanse vader en een Amerikaanse moeder, geboren in Canada.  Zijn ouders werkten daar en leerden elkaar kennen. Hij heeft daarom de dubbele Canadese-Amerikaanse nationaliteit. Hij verhuisde met zijn ouders definitief naar de VS op vierjarige leeftijd.

In 2013 werd hij de eerste Hispanic-American federale senator van de staat Texas. Volgens de meest recente peilingen haalt hij tot 23 procent van de stemmen bij Republikeinse kiezers, en blijft gestaag stijgen, ten nadele van alle andere kandidaten. Donald Trump behoudt weliswaar zijn achterban, maar blijft al maanden hangen op ongeveer 27 procent (van de Republikeinse kiezers).

Republikeins establishment zit in zak en as

De traditionele elite van de Republikeinse Partij zit met het succes van Donald Trump in zak en as. Trump mag dan al zeer hoog scoren bij blanke mannen uit de arbeidersklasse en de middenklasse. Hij haalt echter zo goed als geen stemmen bij vrouwelijke kiezers en is al helemaal ongeschikt als kandidaat voor de hele bevolking. In een tot twee kandidaten beperkte keuze zou een meerderheid van Amerikanen zelfs voor ‘socialist’ Bernie Sanders kiezen.

De in positie gebrachte kandidaat van het Republikeinse establishment was Jeb Bush, voormalig gouverneur van Florida, broer van president George W. en zoon van president George senior. Die is ondertussen zo goed als kansloos met slechts 6 procent in de peilingen (bij Republikeinse kiezers).

Een kandidaat als Ted Cruz zou alsnog de oplossing kunnen zijn om Donald Trump te vermijden. Cruz is academicus met een stevige kennis van het juridisch kluwen van de Amerikaanse wetgeving en komt veel redelijker over dan Donald Trump. Hij lijkt dus iemand die geschikt is om de confrontatie met de gedoodverfde kandidaat van de Democraten, Hillary Clinton, aan te gaan.

Vijf redenen waarom Cruz gevaarlijker is

Robert Reich denkt er echter anders over. Hij is voormalig minister van arbeid (1993-1997) onder Democratisch president Bill Clinton en had daarvoor hoge overheidsfuncties onder Republikeins president Ford (1974-1977) en Democratisch president Jimmy Carter (1977-1981). Hij is een veel gevraagd politiek commentator in de Amerikaanse media, waar hij een gematigde centrumpositie inneemt over sociale aangelegenheden.

Reich is voorstander van een sociaal gecorrigeerd kapitalisme, een voortzetting van het huidige systeem met een betere sociale herverdeling van een deel van de inkomsten naar de werkende bevolking en de middenklasse.

Is Cruz werkelijk gematigder en meer aanvaardbaar dan Donald Trump? Robert Reich meent van niet, volgens hem is Cruz zelf nog erger. In een recente Facebookpost geeft hij daar vijf redenen voor:

1. Cruz is nog radicaler

Waar Trump zomaar wat in het wilde weg rondslaat, alle richtingen uit, volgt Cruz een zeer strakke ideologische lijn, die hij met een veel kalmer discours verdedigt. Cruz ontkent de rol van de mens in de klimaatverandering, verwerpt het homohuwelijk en wil de federale belastingdienst Internal Revenue Service (IRS) afschaffen.

Daarenboven meent hij dat het Tweede Amendement van de Amerikaanse grondwet het recht inhoudt voor elke Amerikaan om een wapen te dragen en verwerpt hij de scheiding van kerk en staat. Cruz wil de lijst misdrijven waarop de doodstraf staat opdrijven, is een tegenstander van internationale akkoorden, verwerpt elke versoepeling van de immigratiewetgeving en wil een nog hardere militaire confrontatie met buitenlandse vijanden.

2. Cruz haat Obamacare

Trump’s retoriek berust op geen enkele principiële basis anders dan het vergaren van geld, aandacht en macht. Cruz daarentegen haat alles wat ‘federaal’ is en heeft zeer radicale sociaal regressieve economische ideeën.

Wanneer hij het heeft over de ‘epische strijd van onze generatie’ heeft hij het niet over terrorisme maar over zijn grote vijand Obamacare, de – naar Europese normen uiterst beperkte – hervorming van de gezondheidszorg in de VS.

3. Cruz is veel intelligenter

Trump is geen dommerik, maar ook niet bepaald intelligent. Cruz daarentegen is zéér intelligent en vooral geslepen. Hij heeft diploma’s van Princeton en Harvard behaald op eigen krachten, heeft een academische loopbaan achter de rug in Harvard.

Als advocaat heeft hij reeds meerdere zaken gewonnen tegen het federale Hooggerechtshof¹. Hij kan dankzij een levenslange ervaring zeer logisch en aannemelijk argumenteren tijdens debatten, wat Trump totaal niet kan.

4. Cruz is gedisciplineerd en strategisch

Trump slaat wild om zich heen en zegt het eerste het beste wat bij hem opkomt. Cruz daarentegen volgt een duidelijk op voorhand vastgelegd scenario en weet precies wat en hoe hij iets wil zeggen en wanneer. Hij volgt een trage maar consistente langetermijnstrategie. Dat heeft hij geleerd door jarenlang zaken te pleiten voor het gerecht om zijn conservatieve doeleinden te bewerkstelligen.

5. Cruz is onafhankelijk

Ondanks zijn loopbaan in het partijapparaat is hij een einzelgänger die altijd zijn eigen weg heeft gevolgd en aan niemand iets verschuldigd is. Trump heeft heel zijn leven geprofiteerd van lobbying voor federale contracten bij Republikeinen én Democraten en is met zowat het hele economische en politiek elite bevriend (en er schatplichtig aan).

Niets van dat alles bij Cruz. Ondanks zijn jaren van dienst in het partijapparaat heeft hij er geen vrienden. Zelfs in de Republikeinse senaatsfractie staat hij alleen. Zijn Republikeinse collega’s verachten hem bijna openlijk. Wanneer het hem uitkwam stemde hij regelmatig tegen de partijlijn.

In het najaar van 2013, toen hij amper senator was, wist hij 21 uur lang het woord te voeren tijdens de besprekingen van de begroting, waarmee hij de deadline voor de regering om een begroting in te dienen wist te doorbreken. Dat leidde toen tot de tijdelijke sluiting van alle federale overheidsdiensten in het hele land. Cruz is met andere woorden niet bang om instellingen te blokkeren en te vernietigen.

Robert Reich’s besluit is dat Trump weliswaar een ramp zou zijn voor de VS maar zo goed als geen kans maakt, noch in de nominatiestrijd, noch in een confrontatie met de kiezers. Cruz daarentegen maakt die kans wel en hij zou een ergere catastrofe zijn voor de VS.

Canada

Tot nu hebben de media er nauwelijks aandacht aan besteed, omdat de Republikeinse kandidaten ondergesneeuwd zijn onder de woordenvloed van Donald Trump, maar er is wel één aspect aan de kandidatuur van Ted Cruz die hem nog in problemen zou kunnen brengen. Het is boven in dit artikel al heel even aangehaald: Cruz is niet op Amerikaanse bodem geboren.

De plaats van geboorte is in geen enkel ander land ter wereld een voorwaarde om kandidaat staatsleider te zijn. Alleen staatsburgerschap is vereist. In de VS staat echter in de grondwet dat de Amerikaanse president een ‘natural born citizen’ moet zijn. Dat is een ver historisch overblijfsel van de onstaansgeschiedenis van de Amerikaanse federatie. De voormalige Britse kolonies van de jonge federatie wilden absoluut vermijden dat een Britsgezind president terug aanknoping zou zoeken met de Britse regering.

Cruz is in Calgary, Canada geboren in 1970. Op dat ogenblik was alleen zijn moeder Amerikaans staatsburger. Omwille van de speciale vlotte emigratieregels voor Cubaanse vluchtelingen was het geen probleem voor zijn ouders om voor hem onmiddellijk de Amerikaanse nationaliteit te verkrijgen. De Canadese wetgeving kent de nationaliteit toe aan elk kind dat in Canada geboren wordt. Daarmee heeft Cruz dus de dubbele nationaliteit.

Het lijdt geen twijfel dat als Cruz’ vader een Mexicaan (of bijvoorbeeld een Rus) was geweest, dat zijn geschiktheid om president te worden dan nu al een thema zou zijn geworden, tenminste, als hij een Democratisch politicus was geweest.

(Er zijn uitzonderingen of liever ‘interpretaties’ van deze grondwettelijke regel. Kinderen van twee Amerikaanse ouders die ‘in overheidsdienst’ in het buitenland verblijven, worden als ‘natural born citizen’ beschouwd. Zo is Republikein John McCain in de kanaalzone in Panama geboren, toen zijn beide ouders daar dienden in het Amerikaans leger.)

Obama, remember?

De Republikeinen daarentegen gaan van Cruz’ status niet bepaald een punt maken. Zij hebben zelf jarenlang strijd gevoerd om de kandidatuur en verkiezing van Barack Obama ongrondwettelijk te laten verklaren. Obama is in 1961 op Hawaii geboren als zoon van een Amerikaanse moeder en een Keniaanse vader (die hen beiden kort na zijn geboorte achterliet).

Hawaii was amper twee jaar eerder erkend als deel van de Amerikaanse federatie. Tot dan werd het internationaalrechtelijk gezien als een ‘niet zelf regerend territorium onder bestuur van een andere staat’ (de legalistische omschrijving van een kolonie).

Daar hebben de Republikeinen jarenlang energie in gestoken, niet zozeer met het idee dat het zou lukken om Obama echt af te kunnen zetten, maar met de intentie de Democraten bezig te houden en zijn geloofwaardigheid bij hun rechts Republikeins publiek te ondermijnen.

Volgens hen was ofwel Obama’s geboortecertificaat vervalst omdat hij drie jaar eerder zou geboren zijn ofwel stelden de Republikeinen dat Hawaii in 1961 nog geen volwaardige staat was, omdat Hawaii dan nog geen leden in het federale Congres had verkozen.

Alles kan nog veranderen

Als Cruz effectief de Republikeinse nominatie haalt zou zijn geboortestatus hem wel eens parten kunnen spelen, nog voor de echte verkiezingen beginnen. De Democraten zijn immers niet vergeten wat met Obama is gebeurd nauwelijks enkele jaren geleden.

Na de eerste voorverkiezingen zal allicht een groot deel van de meer dan negen Republikeinse kandidaten afhaken. Wie overblijft is nog zeer onzeker. Aan Democratische zijde is de keuze daarentegen beperkt. Hillary Clinton is nog steeds de grootste kanshebber, met het hele partijapparaat, alle media en vooral massa’s campagnegeld van de grote bedrijven achter zich.

Bernie Sanders blijft echter verbazen. Nooit eerder deed een outsider – dan nog een die zich openlijk ‘socialist’ noemt – het zo goed in de peilingen. De derde Democratische kandidaat, voormalig gouverneur van Maryland Martin O’Malley, is met minder dan 2 procent in de peilingen volledig kansloos. Zijn enige vluchtige bekendheid geniet hij als toenmalig burgemeester van Baltimore tijdens de uitzendingen van de serie Wired die zich daar afspeelt.

Bronnen:

• 5 reasons Ted Cruz is even more dangerous than Donald Trump
• Here’s Why Ted Cruz Isn’t Eligible to Run for President

1 In de VS kan men tegelijk academische functies in een universiteit en een positie als advocaat uitvoeren in combinatie met functies in politieke partijen.