De Amerikaanse massamedia gaven tot de eerste voorverkiezingen in Iowa nauwelijks aandacht aan de presidentiële campagne van Bernie Sanders. Zeldzame commentaren kwamen steeds op hetzelfde terug. Bernie Sanders gaat ‘big government’ terugbrengen en ‘uw’ belastingen gaan fors omhoog. Een overzicht van vooringenomen berichtgeving.

Sinds de onverwacht hoge score van Bernie Sanders bij de voorverkiezingen van 1 februari 2016 in Iowa en zijn verwachte overwinning in New Hampshire op 9 februari komt de mediacampagne tegen zijn kandidatuur in een stroomversnelling. Die spitste zich tot voor kort toe op twee thema’s: belastingen en het feit dat Sanders een ‘man’ is. Sinds Iowa is Sanders bovendien een kandidaat zonder buitenlandse ervaring. Een overzicht.

“Amerikanen kiezen nog altijd voor een vent”

Supporters van Sanders zouden voor hem kiezen omdat ze nog altijd geen vrouwelijke president zouden willen voor hun land. Commentatoren spreken hun ongeloof uit dat Sanders bijna even goed scoorde bij vrouwelijke kiezers van Iowa als Clinton (53 procent voor Clinton, 42 procent voor Sanders).

Opgedeeld naar leeftijd is de situatie zo nodig nog catastrofaler voor gedoodverfd winnaar Hillary Clinton: bij jongeren tussen 17 en 29 jaar haalde Sanders 84 procent van de stemmen tegen Clinton 14, bij de groep 30-44 had Sanders een meerderheid van 58 procent.

Dat is volgens deze mediacommentatoren niet te wijten aan de inhoud van zijn politieke boodschap, maar alleen aan het feit dat Sanders een man is. Daarbij vergeten ze wel te kijken naar Clinton’s stemgedrag over immigratie, over openbare gezondheidszorg, steun voor de oorlogen in Lybië en Irak, haar openlijke verdediging van de apartheid in Israël, haar verzet tegen het instellen van een federaal minimumloon (als senator en lid van de raad van bestuur van WalMart, de grootste warenhuisketen ter wereld, die vakbonden verbiedt in haar vestingen) allemaal zaken die een grote impact hebben op vrouwen. Ze negeren tevens de campagnesteun die ze ontvangt van de privé-gevangenisindustrie, die bekend staat voor zijn misbruiken van gedetineerde vrouwen.

“Wat zij promoten is een bepaald soort feminisme, waarvoor de bedrijven ruimte willen laten voor de Amerikanen op een manier die geen enkele bedreiging vormt voor de macht van de bedrijven en van de politieke elites in Washington”, aldus een kritisch commentator op de alternatieve website FAIR (Fairness and Accuracy in Reporting). “Deze commentatoren zouden ook de kandidatuur van Gloria La Riva van de Partij voor Socialisme en Bevrijding kunnen promoten, of Jill Stein van de Groenen. Dat doen ze niet”.

Media zijn ook grote bedrijven met een agenda

Een en ander hoeft niet te verbazen. De massamedia is de VS zijn zo goed als volledig in handen van grote bedrijven. De kleine openbare omroep PBS is zwaar ondergefinancierd en overleeft enkel met reclame-inkomsten. Dat maakt van deze zender een kleine kopie maakt van de grote commerciële reuzen.

Het politiek aanvaardbare spectrum is beperkt tot twee versies van het geldende economische model. De ‘linkerzijde’ van dat model staat voor een neoliberale agenda met minieme sociale correcties (Clinton en de Democraten), de rechterzijde voor dezelfde neoliberale agenda, maar dan zonder enige sociale correctie (Republikeinen).

Al wat daarbuiten valt, wordt door de Amerikaanse pers steevast weggezet als ‘fringe politics’ (moeilijk vertaalbaar, betekent zoiets als ‘politiek over de rand, niet respectabel). Sanders werd tot voor kort grotendeels gedenigreerd als een van de vele ‘fringe candidates’. Clinton wordt daarentegen openlijk ondersteund door de meeste media.

De Republikeinen hebben een ander probleem. De grootste publiekstrekkers zijn ook ‘fringe candidates’ volgens de media: Donald Trump en Ted Cruz. De geplande Republikeinse kandidaat Jeb Bush doet het echter onverwacht slecht. Marco Rubio wordt na zijn onverwacht goede score in Iowa misschien de aanvaardbare kandidaat. Dat is echter nog allesbehalve zeker.

New Hampshire is nog maar het begin

Dat Sanders een klinkende overwinning gaat behalen voor de Democratische voorverkiezingen in New Hampshire op 9 februari 2016 ligt zo goed als vast (hoewel verrassingen niet uit te sluiten blijven). Hij heeft een zeer grote voorsprong in de peilingen op de enige andere Democratische kandidaat Hillary Clinton (de derde Democratische kandidaat Martin O’Malley behaalde 0,3 procent in Iowa en heeft afgehaakt).

Aan Republikeinse zijde verwacht men een overwinning van Donald Trump, maar het verschil met Ted Cruz in de peilingen is net als in Iowa klein. Voor Trump wordt een tweede plaats na Iowa echter het einde. Daarmee ligt immer definitief vast dat hij naast een zeer stabiele aanhang van ongeveer een kwart van de Republikeinse kiezers geen enkel groeipotentieel heeft.

Marco Rubio was zoals net vermeld verrassend derde met een gering verschil na Trump in Iowa, maar in het progressieve New Hampshire maakt hij minder kansen. Die zijn nog kleiner nadat hij in een recent interview heeft gepleit om abortus ook te verbieden na verkrachting.

“Dat is een verschrikkelijke situatie maar ik raad haar (het slachtoffer) toch aan het kindje van de verkrachter te houden… een ongeboren kind heeft recht op leven, ongeacht de omstandigheden van zijn conceptie.” Dat zou hem duur te staan kunnen komen, want zelfs bij de Republikeinse kiezers is een meerderheid voor abortus in geval van verkrachting, nog meer in een progressieve staat als New Hampshire.

Sanders zal ondanks de anti-campagne in de media dus de tweede voorverkiezing op rij winnen. Daarmee is de nominatie nog verre van beslist. In de Amerikaanse geschiedenis zijn er wel meer kandidaten geweest die deze twee voorverkiezingen wonnen en toch vrij snel weer werden uitgeschakeld.

Selectieve mediacampagne

De mediacampagne tegen zijn kandidatuur – zowel in de door de kandidaten geplaatste advertenties als in de eigen redactionele lijn – zal na 9 februari zonder twijfel in heftigheid toenemen. Deels zal die doorgaan op de toon die reeds de voorbije weken werd gevoerd. Sinds Iowa komt daar een nieuw thema bij: Sanders zou geen buitenlandse ervaring hebben, Clinton daarentegen.

Madeleine Albright, voormalig minister van buitenlandse zaken onder president Bill Clinton liet zich op 7 februari 2015 verleiden tot een straffe uitspraak, tijdens een meeting van Hillary Clinton in New Hampshire : “Er is een plaats in de hel voor vrouwen die andere vrouwen niet helpen.” Dat was een herhaling van een eerdere uitspraak van haar in 2006. Of dat jongere kiezers gaat overhalen is maar de vraag. Sanders heeft immers op zowat elke feministische eis een beter palmares dan Clinton.

Het ene interview is het andere niet

In een interview op het programma Town Hall van CNN interviewde sterjournalist Chris Cuomo beide kandidaten en konden geselecteerde personen uit het publiek eigen vragen stellen. Zowel de kadering, de stijl, de selectie van ‘spontane’ vragen en het onderwerp van de vragen verschilden fundamenteel tussen beide kandidaten.

De eerste vraag die Sanders kreeg van Cuomo ging over twee zaken: “U gaat de mensen straffen door hen te belasten en brengt een sterke overheid terug.” Alle vragen gingen op diezelfde thematiek door. De eerste vraag aan Clinton was heel anders: “U hebt de steun van zowat alle grote media en van de publieke opinie. Iedereen dacht dat u de evidente kandidaat was. Ze noemen u allen verstandig en ervaren. Nu krijgt u onterechte kritiek (undue criticism) van een opponent die zich socialist noemt: Bernie. Hoe is dat kunnen gebeuren.” (Voor een kritische doorlichting van die interviews door journalist Cenk Uygur van het programma Young Turks, zie het filmpje onder dit artikel)

Na de debatten vatten de grote zenders CNN en MSNBC en het persagentschap deze debatten als volgt samen:

• CNN: “Sanders: we will raise taxes”
• MSNBC: “Sanders: we will raise taxes, yes, we will”
• AP: Bernie Sanders defends call to raise taxes to fund health care

Sterjournalist Nicholas Kristof van de New York Times had na het debat twee vragen voor Sanders: “Kan u wel verkozen geraken? Of zal uw nominatie een president Cruz meer waarschijnlijk maken?”

Steun van grote bedrijven

Nooit is in de Amerikaanse geschiedenis een president verkozen geraakt zonder de steun van de grote bedrijven (waarvan de media een onderdeel zijn). Daar staat tegenover dat nooit in de Amerikaanse geschiedenis een kandidaat het zonder die steun zo ver heeft gebracht en zo een spectaculair resultaat heeft behaald. Bovendien, nooit heeft een kandidaat zoveel geld weten op te halen van gewone burgers, zonder steun van bedrijven en zogenaamde PACs (Political Action Committee die in tegenstelling tot de suggestieve naam louter constructies van kapitaalkrachtige groepen zijn, en als voornaamst doel hebben de echte sponsors in het ongewisse te laten).

Hoe verschillend Sanders en de Amerikaanse politieke context ook is, verkiezingen winnen tegen de media en de gevestigde machten is recent ook gebeurd in Griekenland, Portugal en Spanje (en bij de partijverkiezingen voor een nieuwe voorzitter van Labour in Groot-Brittannië). De grote media krijgen het overal moeilijker om hun referentiekader nog door te drukken.

Commentatoren in de buitenlandse en Belgische media gaan er ondertussen nog steeds van uit dat Hillary Clinton de Democratische nominatie wel gaat halen en daarna de verkiezingen gaat winnen. Gevraagd naar hun intentie blijkt echter dat de Amerikaanse kiezers bij een keuze tussen twee kandidaten Sanders meer kansen maakt tegen Trump en Cruz dan Clinton.

Het worden nog spannende tijden.

Amerikaanse media over Bernie Sanders:

• One Weird Trick to Bernie Sanders’ Success
• Democrats would be insane to nominate Bernie Sanders
• 2 Questions for Bernie Sanders
• The Absurd Identity Politics of Establishment Pundits Critiquing Bernie Sanders
• The sexist double standard behind why millennials love Bernie Sanders
• In Iowa, Hillary Shows She’s Learned Something About Running While Female
• Bernie Sanders’s fiction-filled campaign
• Chicago Tribune Warns Voters Away From ‘Socialism’ Cliff
• Hillary Clinton’s Speaking Circuit Payday: $5 Million (and Counting)
• In Iowa, Voters on the Edges May Set Tone for Primaries
• Even Praising His Political Skills, Washington Post Still Side-Eyes Sanders
• How Sanders caught fire in Iowa and turned the Clinton coronation into a real race
• Should Millennials Get Over Bernie Sanders?
• New Yorker Shooting Blindly at Bernie Sanders
• Marco Rubio: I would tell rape victim ‘it’s a terrible situation’ but have the rapist’s baby anyway
• Albright: ‘special place in hell’ for women who don’t support Clinton
• Rebuke Swift After Albright Declares: ‘Special Place in Hell’ for Women Who Don’t Vote Clinton