Sanders behaalde zoals voorspeld in ernstige peilingen een nipte overwinning in Michigan, de industriële staat aan de Grote Meren. Mediacommentatoren en andere ‘peilingen’ hadden nochtans Clinton 99 procent kans gegeven op een overwinning met een verschil van 13 à 27 procent. Wat loopt er mis met de berichtgeving in de VS?

Na de volgens de media onverwachte overwinning van Sanders in Michigan is de stand qua verkozen gewone delegates Clinton/Sanders 759/546. Clinton heeft op 8 maart dus reeds 58,16 procent van alle tot nu te behalen delegates veroverd. Daarmee blijft ze nog steeds de grootste kanshebber op de nominatie van de Democratische Partij.

759/546 wordt 1220/571

Dat is voor de Amerikaanse media blijkbaar niet voldoende. Daarom gaan ze er mee door om – voor het eerst sinds de superdelegates¹ bestaan – bij de resultaten steeds de reeds toegezegde superdelegates op te tellen. Alleen de New York Times wijst er in een voetnoot telkens op dat deze ‘superdelegates’ niet verworven zijn en ten allen tijde hun keuze kunnen veranderen tot op de dag van de stemming van de partijconventie. Andere media zoals de Washington Post laten deze opmerking achterwege.

Dat is geen neutrale berichtgeving. Tot nu hebben iets meer dan de helft van deze superdelegates een keuze gemaakt. 461 kiezen voor Clinton, slechts 25 voor Sanders. Dat geeft dan een totaal voor Clinton/Sanders van 1220/571. Dit cijfer wordt constant herhaald. Je ziet het voortdurend voorbijschuiven op de banner onder de nieuwslezers.

Ook zowat alle mediacommentatoren blijven er mee doorgaan te stellen dat de overwinning van Clinton een evidentie zou zijn. Met het ‘resultaat’ 1220/571 lijkt het inderdaad of Clinton nu reeds een voorsprong heeft van 63,67 procent. Ook al is de beïnvloeding van de Democratische kiezer door deze weergave relatief gering, dan nog is dat uiterst belangrijk, omdat beide kandidaten op het einde van de race slechts enkele stemmen van elkaar zullen verschillen, qua verkozen delegates (zie prognoses hieronder).

Zo plaatste bijvoorbeeld op zondag 6 maart de krant Washington Post 16 uur lang 16 artikels met negatieve berichtgeving over Sanders (zie de volledige lijst hier: Washington Post Ran 16 Negative Stories on Bernie Sanders in 16 Hours). Dat is niet onschuldig. Ongeveer 40 procent van website bezoekers, leest niet verder dan titels en de eerste lijnen. De meeste van deze artikels nuanceren een en ander wel dieper in de tekst, maar de titels zijn allen negatief, met als hoofdtoon ‘deze man zal het nooit halen’.

Peilingen bevestigen grotendeels, weinig verrassingen

Tot nu toe waren de ernstige Democratische peilingen per deelstaat echter zeer accuraat. Alleen in één geval draaide het tot nu toe anders uit, zij het door een relatief kleine verschuiving. In Massachusetts werd een nipte overwinning van Sanders voorspeld. Het werd een overwinning voor Clinton.

Er kan nog veel veranderen, onder meer de dynamiek van de voorverkiezingen zelf heeft een zekere impact op het verdere kiesgedrag. De prognoses van de progressieve website In These Times blijken tot nu zeer betrouwbaar te zijn. Die voorspellen allesbehalve een zekere overwinning voor Clinton. Ze voorspellen echter evenmin zekerheid voor Sanders.

Is de achterstand van Sanders qua verkozen delegates nog steeds aanzienlijk – hij heeft tot nu 41,84 procent van die delegates behaald – dan geven de komende dagen een veel genuanceerder beeld. Van nu tot 15 maart worden nog vier overwinningen voor Clinton voorspeld en één voor Sanders.

Daarna volgen echter 8 overwinningen op rij voor Sanders van 22 maart tot 9 april. De voorsprong van Clinton zal dan geslonken zijn tot een aantal kleiner dan 10. In totaal worden voor de Democratische strijd nog tien overwinningen voor Clinton voorspeld, waarvan 8 nipte en 2 grote, met ondermeer de belangrijke staten New York en Florida. In California worden in één klap 475 verkozen delegates aangeduid. Ook daar voorspellen de peilingen een kleine overwinning van Clinton met 250 tegen 225.

Volgens de prognose van In These Times op basis van verzamelde peilingen per deelstaat afzonderlijk wordt het uiteindelijk resultaat zeer nipt, met een verschil kleiner dan 10 verkozen delegates tussen beide kandidaten. Vandaar dat een beïnvloeding van de kiezer door een gecreëerde perceptie van onverkiesbaarheid voor de ene kandidaat en evidentie voor de andere niet onschuldig is, ook al laat slechts een klein gedeelte van de Democratische kiezers zich daardoor beïnvloeden.

Clinton scoort in zekere ‘Republikeinse’ staten

Clinton blijft winnen in de zuidelijke en zuid-centrale staten (de Midwest). Dat zijn echter staten die bij de presidentsverkiezingen voornamelijk Republikeins kiezen. Een kandidaat kan dan wel de interne voorverkiezingen van zijn eigen partij winnen in een staat. Dat garandeert echter geen overwinning in diezelfde staat bij de presidentsverkiezingen zelf. Clinton scoort met andere woorden goed in staten waar Democratische kiezers een minderheid van de bevolking zijn.

Het aantal delegates per staat is gebaseerd op de totale bevolking van die staat. Voor de Democraten betekent dit dat zuidelijke delegates minder kiezers vertegenwoordigen dan delegates in noordelijke staten. Waar Clinton wint is bovendien de opkomst van de Democratische kiezers laag, waar Sanders (meestal nipt tot zeer nipt) wint komt daarentegen heel veel volk opdagen. Sanders wint dus in grote noordelijke staten, die meestal zeer stabiel voor de Democratische presidentskandidaat kiezen.

Sanders scoort in noordelijke industriële staten 50/50 tegenover Clinton bij zwarte stedelijke kiezers. Zijn Afrikaans-Amerikaans probleem is dus in hoofdzaak een zuidelijk agrarisch probleem. In Zuidelijke staten wonen procentueel wel meer zwarten dan in noordelijke, maar dat zijn tegelijk ook staten waar de witte meerderheid van de bevolking grotendeels Republikeins stemt bij de presidentsverkiezingen.

Twee aan twee vergelijkingen

Ondertussen blijft Sanders in de twee-aan-twee peilingen tegenover de Republikeinse tegenkandidaten veel beter scoren dan Clinton. Sanders wint in die vergelijkende peilingen nog steeds met groot verschil van Trump, terwijl Clinton tegen Trump een nipte overwinning wordt voorspeld. Sanders wint echter ook overtuigend tegen Cruz en Rubio, terwijl Clinton tegen deze twee zelfs verliest. Ondertussen blijven de pundits² de ‘onverkiesbaarheid’ van Sanders promoten als een evidentie.

Bernie Sanders kan met andere woorden wel degelijk nog steeds winnen. Zijn kansen zijn echter nog steeds kleiner dan die van Clinton. Sanders heeft immers alle grote media en de partij-elite tegen. De financiële en economische elite van Wall Street en de grote bedrijven haten hem. De mediahetze tegen zijn persoon (zoals hierboven in de Washington Post) heeft zijn maximale potentieel nog lang niet bereikt.

Daar staat tegenover dat de mediabedrijven er minder en minder in slagen de publieke opinie naar hun hand te zetten. Meer en meer mensen aanvaarden hun kader, hun framing, niet langer. Ze blijven nog steeds zeer dominant, maar deze evolutie is onmiskenbaar.

Voor de Republikeinen is Trump niet meer te stoppen

Bij de Republikeinen wordt het spel in feite eerlijker gespeeld. Superdelegates spreken zich daar pas op de partijconventie uit. Bovendien, die superdelegates van het Republikeinse partijapparaat zien Trump, Cruz noch Rubio zitten. Over de Republikeinse campagne kan dus al één positief ding worden gezegd. De partij telt alleen zijn verkozen delegates.

Voor het overige doemt voor de elite van de Republikeinse partij en hun steungevers in de bedrijfswereld een doemscenario op. Ze verafschuwen de drie huidige kandidaten voor de nominatie (de vierde, Kasich, mag reeds als irrelevant worden aanzien). Marco Rubio zal waarschijnlijk blijven aanklampen tot de voorverkiezing in zijn thuisstaat Florida op 15 maart, maar hij is ondertussen reeds kansloos geworden.

‘Winner takes all’ zal Trump bevestigen

Daarna zal het tussen Trump en Cruz gaan. Ook al scoort Cruz steeds meer als sterke tweede, dat zal niet voldoende zijn. Een nu bijna zekere overwinning van Trump heeft de partij immers aan zijn eigen verkiezingssysteem te wijten.

Er zijn nog 29 Republikeinse voorverkiezingen te gaan. 14 daarvan wijzen de delegates proportioneel toe. In 9 andere staten daarentegen gaan alle delegates naar de kandidaat met het hoogste resultaat (‘winner takes all’). Dat betekent onder meer dat Trump met een voorspelde 40 procent van de stemmen in Florida alle 99 delegates van die staat achter zich zal krijgen. Bovendien zijn er ook nog 6 staten waar de kandidaat met het grootst aantal stemmen de meeste delegates krijgt (‘winner takes most’).

Trump of Clinton/Sanders

Of Trump inderdaad president wordt zal uiteindelijk afhangen van de Democratische tegenkandidaat. Het partijapparaat, de economische en financiële elite, de mediabedrijven doen er echter alles aan om die Democratische kandidaat de nominatie te geven, die het minst kans heeft om te winnen tegen Trump.

In peilingen stelt een meerderheid van 51 procent van de Amerikaanse bevolking weliswaar dat Trump de meest onbetrouwbare kandidaat is van alle en Sanders de meest betrouwbare. Dat zijn echter peilingen onder de volledige bevolking. Bij de echte verkiezingen tellen alleen de stemmen van de kiezers die effectief gaan kiezen.

Gemiddeld gaan voor de presidentsverkiezingen tussen 50-55 procent van de kiezers effectief stemmen. Een iets lagere opkomst dan gewoonlijk – hoe gering ook – van Democratische kiezers voor kandidaat Clinton zou dus wel degelijk kunnen uitdraaien op een overwinning voor Trump.

Een goede graadmeter voor de atmosfeer bij de Democratische kiezers zijn de meetings. Na haar ‘spectaculaire’ resultaten van Super Tuesday gaf overwinnaar Clinton een toespraak voor een toegestroomde menigte van 1500 supporters, in een te ruime zaal, afgezet met grote spandoeken van sponsors. De verliezer sprak op het zelfde ogenbik een menigte van 15.000 supporters toe, met wachtenden buiten… Ondanks alle middelen die Clinton ter beschikking heeft slaagt zij er niet in enthousiaste menigtes te verzamelen.

Publiek trekken is echter allesbehalve een garantie op een overwinning. Dat heeft de electorale geschiedenis van de VS al voldoende bewezen. Eerlijke observatoren zullen tegelijk bevestigen dat de Democratische strijd verre van gestreden is. De kansen van Clinton zijn nog steeds groter, maar allesbehalve zeker. Wordt vervolgd.

Bronnen:

• Bernie Sanders Wins Michigan Primary in Historic Upset
• Bernie Sanders Still Has a Path to Victory. Here It Is.
• Washington Post Ran 16 Negative Stories on Bernie Sanders in 16 Hours
• 2016 Primary Results and Calendar
• Sanders Takes Michigan, But Mainstream Media Keeps Discounting His Campaign

1   Voor meer uitleg over het systeem van de ‘superdelegates’ zie Democratische strijd ver van over na South Carolina.

2   De term ‘pundit’ stamt uit het Sanskriet, ‘iemand die kennis overbrengt’. Over het algemeen bedoelt men er personen mee die met kennis van zaken over een specifiek onderwerp kunnen spreken in het openbaar. De term is de laatste jaren echter eerder pejoratief-sarcastisch geworden: iemand die goed kan doen alsof hij – meestal ‘hij’ – ergens iets over weet.