Angela Davis is op 72-jarige leeftijd nog even actief als in haar jonge jaren. Ze geeft lezingen, interviews, schrijft artikels, reist de wereld rond. Boeken schrijven doet ze niet zo veel. Het boek ‘Freedom is a constant struggle’ is daarom een ideale kennismaking voor wie deze essentiële stem voor vrijheid en rechtvaardigheid nog niet kent.

Angela Davis (1944) werd wereldberoemd in 1970. Als bekend mensenrechtenactiviste werd zij toen beschuldigd van medeplichtigheid aan moord op een aantal politieagenten. Zij riskeerde daarvoor in de staat California de doodstraf.

Waar talloze andere activisten van de bewegingen voor gelijke rechten van de Afrikaans-Amerikaanse bevolking in die periode via allerlei operaties van de FBI werden beschuldigd van meerdere misdaden en levenslange straffen kregen, slaagde zij er echter in vrijgesproken te worden. Dat kon onder meer dankzij massale internationale druk, waardoor de rechtbank werd verplicht de bewijzen van haar onschuld te aanvaarden.

COINTELPRO

Voor menig blanke Amerikaan was het een culturele schok om op tv geconfronteerd te worden met haar zelfbewuste verschijning en de vlotte manier waarop zij haar zaak verdedigde met onweerlegbare argumenten. Desalniettemin liep zij een groot risico tijdens haar proces. De rechtbanken van de VS stonden in de jaren 1960 niet bepaald bekend voor hun onpartijdig karakter. Weerhouden of vervalsen van getuigenissen en van bewijsmateriaal waren schering en inslag.

De zwarte emancipatiebewegingen van die periode werden bikkelhard aangepakt door de FBI, die voor de onderdrukking van alle vormen van sociale emancipatie van zwarten, latino’s, autochtone Amerikanen en van linkse organisaties een speciaal infiltratieprogramma creëerde.

COINTELPRO (Counter Intelligence Program) specialiseerde zich in het planten van valse bewijzen en het organiseren van gewelddadige acties, waar vervolgens leiders van deze bewegingen werden van beschuldigd. In 2016 bevinden zich nog steeds meer dan 40 slachtoffers van deze campagne in Amerikaanse gevangenissen, mensen zoals Mumia Abu-Jamal (die sinds 1981 in de gevangenis zit) en ‘oorspronkelijke Amerikaan’ Leonard Peltier (sinds 1977).

10 most wanted

Angela Davis stond tijdens haar proces op de lijst van tien gevaarlijkste ‘misdadigers’ van het land (de term ’terrorist’ kwam er pas in de jaren 1980). Zij keek aan tegen een mogelijke doodstraf tijdens de drie jaar gevangenschap voor haar proces. Haar medebeschuldigde Ruchell Magee zit nog steeds in de gevangenis. Haar kalme vastberadenheid tijdens het proces was dus meer dan bewonderenswaardig.

Deze dame heeft drie jaar van haar leven in de gevangenis met de mogelijkheid geleefd dat ze zou worden terechtgesteld of levenslang zou krijgen. Toenmalig gouverneur van Californië was Ronald Reagan, de latere president. Die zette zijn politieke invloed maximaal in om haar veroordeeld te krijgen. Eenmaal de rechter het gebruik van de bewijzen van haar volledige onschuld door de verdediging niet langer kon weigeren kwam zij echter snel vrij. Vele anderen hadden dat geluk niet en lijden nog steeds onder de gevolgen.

Levenslange activiste voor mensenrechten

Angela Davis werd na haar vrijspraak professor aan de staatsuniversiteit van California in Santa Cruz, waar zij de faculteit Feministische Studies leidde. Sindsdien is zij blijven ageren voor gelijke burgerrechten voor zwarten en andere minderheden, voor vrouwen, voor andersseksuelen. Sinds haar persoonlijke ervaring pleit zij ook voor een grondige hervorming van het gevangenissysteem in de VS en verzet zij zich bovendien tegen de privatisering van het gevangeniswezen in haar land.

Angela Davis heeft al die jaren ook aandacht gehad voor rechtvaardigheid in de rest van de wereld. Zij werkt onder andere actief mee aan pro-Palestijnse organisaties en sprak in september 2014 nog in Brussel op het Russell Tribunal on Palestine. Na haar pensionering als academicus blijft zij actief met lezingen, interviews, artikels.

Waar zijn gevangenissen goed voor?

Davis was nooit een zeer productief schrijver. Haar schaarse boeken zijn meestal bundelingen van lezingen en artikels over haar bekende thema’s. Over haar strijd en die van andere politieke gevangenen werd de documentaire Free Angela and All Political Prisoners gemaakt in 2013 (u kan de trailer bekijken onderaan dit artikel).

De Belgische mensenrechtenactivist Frank Barat interviewde haar, bundelde een aantal recente lezingen en artikels in het nieuwe boek Freedom is a Constant Struggle. De gemene deler van al de hoofdstukken van dit boekje (145 pagina’s) is de innige verbondenheid van de emancipatiestrijd waar ook ter wereld. Zo spreekt ze over het verband tussen de rellen in Ferguson en de strijd van de Palestijnse Intifada. In de stad Ferguson in de staat Missouri werd op 9 augustus 2014 de zwarte 18-jarige jongen Michael Brown in de rug doodgeschoten door een blanke politieagent, terwijl hij met zijn handen omhoog stond.

Aanleiding was dat hij de straat overstak buiten de zebrapaden. Het was niet eens een uitzonderlijk incident in de VS, waar brutaal politiegeweld tegen etnische minderheden en arme blanken dagelijkse kost zijn. De reactie van de lokale gemeenschap was ditmaal zeer sterk. De hele wereld keek toe hoe de militair uitgeruste politie van Ferguson op de betogers inhakte.

Het verbaasde Angela Davis dus niet dat de betogers in Ferguson hun allereerste steunbetuigingen kregen vanuit Palestina. Daar kennen ze de repressie door militaire politie al tientallen jaren. Die ‘intersectionality’ tussen strijders voor rechtvaardigheid in de wereld is volgens haar een essentieel onderdeel van die strijd. Alles is met elkaar verbonden.

G4S

“Grote multinationals erkennen die verbondenheid al. Wij moeten dat ook doen.” Als voorbeeld geeft ze het bedrijf G4S, het grootste bedrijf ter wereld op vlak van ‘veiligheid’. G4S baat privé-gevangenissen uit, werkt mee aan grenscontroles, doorlichting van de papieren van vluchtelingen, levert privé-personeel voor ordehandhaving aan bedrijven en commercialiseert nog een aantal andere aspecten van ‘veiligheid’. Het bedrijf is de grootste werkgever van Afrika en maakt enorme winsten, onder meer door de uitbuiting van haar eigen personeel.

Davis gelooft in de kracht van massabewegingen, niet in die van politieke leiders. Bestrijden van racisme is voor haar veel maar dan het vervolgen van politieagenten die moorden begaan. Zij wil structuren veranderen, mentaliteitsproblemen bespreken en vooral, het inherent structureel racisme van het kapitalistisch systeem aanpakken. Kapitalisme kan immers niet bestaan zonder uitbuiting. G4S is slechts een onderdeel van dat systeem.

Steun BDS, boycot G4S

Dit boek is meer dan een analyse van wat er misloopt in de VS. Het is een oproep tot steun aan de BDS-boycot van Israël voor de bezetting van Palestina en de apartheid in Israël zelf en zoveel meer. Ze legt niet alleen het verband met de strijd in andere landen, ze ziet ook een duidelijke link met de strijd van het verleden.

In een van de toespraken in dit boek bespreekt ze het politieke programma van de Black Panther Party (BPP). Die organisatie werd door het COINTELPRO-programma van de FBI met zoveel succes gedemoniseerd, dat tot vandaag de BPP in de mainstream media wordt geportretteerd als een criminele organisatie.

Zij becommentarieert het Tienpuntenprogramma van de BPP. Vrijheid, tewerkstelling, sociale woningbouw, degelijk onderwijs, openbare gezondheidszorg, een einde aan het systemische racistische politiegeweld, een einde aan Amerikaanse agressie-oorlogen in het buitenland, nieuwe eerlijke processen voor gevangen politieke leiders… Nog steeds actueel.

Assata Shakur

Zoals al vermeld, ooit stond Angela Davis op de Amerikaanse top-tien van gevaarlijkste misdadigers. In dit boek pleit zij daarom consequent voor de vrijspraak van activiste Assata Shakur. In 1977 werd zij tot levenslang veroordeeld voor de moord op een politieagent. Twee jaar later wist zij te ontsnappen. Sindsdien leeft ze in ballingschap in Cuba. Ook zij houdt nog steeds haar volledige onschuld staande (op 2 mei 2013 voegde de FBI haar toe aan de lijst van tien meest gezochte terroristen in de VS, met een beloning van 2 miljoen dollar).

Angela Davis blijft een uiterst belangrijke stem, die na veertig jaar activisme nog niets van haar relevantie heeft verloren. Zij legt de link tussen de strijd van de jaren 1970 met vandaag. Wie haar nog niet kende vindt in het boek Freedom is a constant struggle een zeer degelijke inleiding tot haar werk.

Angela Y. Davis (ed. Frank Barat). Freedom is a constant struggle – Ferguson, Palestine and the Foundations of a Movement (foreword by Cornell West). Haymarket Books, Chicago, 2016 145 pp. ISBN 978-1-60846-564-4

Frank Barat is eveneens redacteur van het boek On Palestine, een serie gesprekken met Noam Chomsky en Ilan Pappé. Zie Chomsky en Pappé over de strijd voor Palestina).

Trailer van de documentaire (met er onder een lijst van boeken en CDs van Angela Davis.

Boeken van Angela Davis zijn altijd de moeite waard:

• If they come in the morning : voices of resistance (1971)
• Lectures on liberation (1971)
• Angela Davis–an autobiography (1974)
• Women, race, & class (1981)
• Violence against women and the ongoing challenge to racism (1985)
• The black family : the ties that bind (1987) (met Fania Davis en Charles White)
• Women, culture & politics (1989)
• The Angela Y. Davis reader (1998)
• Blues legacies and Black feminism : Gertrude “Ma” Rainey, Bessie Smith, and Billie Holiday (1998)
• Are prisons obsolete? (2003)
• Abolition democracy : beyond empire, prisons, and torture (2005)
• The meaning of freedom (2012)
• Freedom is a constant struggle – Ferguson, Palestine, and the Foundations of a Movement (2016)

CDs van haar lezingen:

• Prison Industrial Complex (1999)
• Angela Davis Speaks (2007)
• The Meaning of Freedom (2011)
• Angela Davis Speaks! (2012)