Bernie Sanders behaalde in Wisconsin op 5 april een zevende overwinning op rij. Clintons voorsprong is verder gedaald tot 54,5 procent met nog 21 voorverkiezingen te gaan, waar nog iets minder dan de helft van alle verkozen delegates moeten worden verdiend. De onthulling van de Panama Papers komt haar zeer ongelegen, voor Sanders daarentegen kon het schandaal op geen beter ogenblik komen.

Bernie Sanders blijft vriend en vijand verrassen. Bij de voorverkiezing van 5 april in Wisconsin werd de hoogste opkomst van Democratische kiezers in de staat tijdens voorverkiezingen sinds 1980 opgetekend. Sanders wint hier in alle inkomensgroepen, behalve bij kiezers die meer dan 200.000 dollar per jaar verdienen (176.134 euro = 14.677 euro per maand bruto, komt voor een alleenverdiener zonder kinderen ongeveer overeen met netto 6987 euro maandloon)

Hij gaat overal vooruit waar hij mensen weet te bereiken met zijn toespraken, het internet en lokale acties van zijn supporters. Clinton-stemmers stemmen daarentegen uit gewoonte, omdat ze de naam Clinton kennen, omdat ze nauwelijks weten welke thema’s Sanders op de agenda zet of omdat ze er van uitgaan dat Clinton toch zal winnen.

Bovendien wint hij ook overtuigend bij alle kiezers onder 49 jaar. Bij onafhankelijke kiezers (mensen die zich voor het eerst registreerden als kiezer en/of als Democraat) haalt hij 71 procent. Ongeveer 20 procent van de deelnemers aan de Democratische voorverkiezingen blijken nieuwkomers te zijn. Volgens een exit-poll van CNN verkiezen 82 procent van de kiezers die voor Sanders stemmen op basis van de argumenten ‘vertrouwen’ en ‘eerlijkheid’

Een andere ’toon’ in het debat van New York?

Bernie Sanders heeft wekenlang aangedrongen op een tv-debat in New York voor de voorverkiezingen daar op 19 april. Er zijn nog maar vijf Democratische tv-debatten geweest tot nu, het laagste aantal sinds de jaren 1960. Sanders weet immers maar al te goed dat hij wint door zijn thema’s bekend te maken bij een ruimer publiek.

Dat weet Clinton natuurlijk ook. Zij zet uitsluitend in op haar naambekendheid bij de inwoners van New York en weigerde tot voor kort openlijk om terug te debatteren ‘zolang Sanders zijn toon niet zou wijzigen’. Dat is een verbazingwekkende stellingname, gezien het feit dat Sanders Clinton alleen aanvalt op haar politieke standpunten. Hij is wel de laatste die karakteraanvallen doet, iets wat Clinton voortdurend doet met klassiekers als ‘gebrek aan ervaring’, ‘irrealistisch’, ‘onbetaalbaar’.

Clinton’s probleem is echter dat zij een klassieke politica is met een klassieke winnerstrategie. Die houdt onder meer in dat je alles inzet op perceptie. Dat is haar echter al een paar maal zuur opgebroken.

Waar was Sanders toen?

Zo zei ze in een van haar toespraken: “Waar was Sanders toen ik in 1993 met mijn plan kwam voor de hervorming van de gezondheidszorg?”. Dat dat een flagrante verdraaiing van de feiten was wist Clinton natuurlijk ook. In andere tijden zou dat wel enkele weken (liefst na de voorverkiezingen of na de partijconventie) uitkomen op pagina 15 in de tiende alinea van een of ander lang artikel over andere zaken.

Nauwelijks had ze echter deze woorden uitgesproken tijdens een toespraak of de beelden circuleerden al op internet van de persconferentie van 1993 waar ze haar hervormingsplannen aankondigde. Die beelden waren vernietigend. Op de beelden staat immers niemand minder dan toenmalig lid van het Huis van Afgevaardigden Bernie Sanders pal achter haar. Bovendien is Sanders de eerste politicus die ze expliciet bij naam dankt voor zijn steun voor haar plannen.

Hillary Clinton thanks Congressman Bernie Sanders from Vermont for his support to the Health Care Reform Act (1993): 

Sanders ‘weigert’ een debat…

Zij (of haar campagneteam?) is echter hardleers. Na wekenlang te weigeren een debat te houden voorafgaand aan de voorverkiezingen in New York op 19 april stemt ze alsnog in met een debat op 14 april. Ook dat deed ze onder zware druk van internetberichtgeving. Daar circuleerden immers de beelden van haar interview tijdens de voorverkiezingen van 2008, waarin ze Obama aanviel omdat hij niet meer wilde debatteren (wat niet waar was). Daarin zegt ze letterlijk: “Wie kandidaat is voor de moeilijkste job op aarde moet bereid zijn eender wanneer eender waar een debat aan te gaan.”

Hillary Clinton: Debate Anytime, Anywhere (2008):

Niet gestoord daar wat voorafging stelde Clinton’s campagneleider het vervolgens voor alsof Sanders ‘na lang weigeren eindelijk instemde met ons voorstel van 14 april’. Die datum stelde Clinton niet zomaar voor. Clinton gokte dat Sanders die datum zou weigeren. Op die dag had hij een grote meeting gepland, waar zeer veel volk verwacht wordt.

Sanders’ campagneteam ging echter onmiddellijk op zoek naar een andere datum en plaats voor die meeting en antwoordde twee dagen later positief. Die twee dagen werden vervolgens ‘de aanvankelijke weigering van Sanders om te debatteren’.

Niets nieuws, het zijn kunstgrepen die in een traditionele campagne schering en inslag zijn. Sanders past echter niet in dat plaatje. Het campagneteam van Clinton weet niet hoe daar mee om te gaan (of beseft niet wat er gaande is).

Niet het debat zelf maar de thema’s die aan bod komen

Clinton is een ervaren debater die zich als geen ander uit moeilijke situaties weet te praten. Sanders is eerder een trage en onhandige tegenstander op dat vlak. Het probleem voor Clinton is echter dat Sanders net die thema’s op tafel legt waar Clinton helemaal niet wil over praten, thema’s die in een debat tussen traditionele kandidaten van het partij-establishment gewoon niet ter sprake zouden komen.

Partijfinanciering, financiering van de verkiezingen, fracking, openbare gezondheidszorg, gratis onderwijs, openbare investeringen in infrastructuur, vrijhandelsakkoorden van heden (TPP) en verleden (NAFTA), klimaatverandering…

Het verklaart waarom de grote Amerikaanse media Clinton telkens weer de overwinnaar verklaren na elk debat dat Sanders en Clinton met elkaar al hadden, terwijl diezelfde debatten telkens tot een stijging van Sanders in de peilingen leiden. Dat is niet eens moedwillige verdraaiing door de media. Die zijn volledig bevolkt door journalisten, die oprecht niet kunnen geloven dat een dergelijk politicus als Sanders het kan halen, die zelf ‘insiders’ zijn in Washington en er deel uitmaken van de welmenende elite.

Panama Papers

De recente revelatie van de Panama Papers komt Clinton eveneens zeer ongelegen. Nauwelijks werd het schandaal bekend of er circuleerden (weeral op het internet en niet op de grote media) beelden van een debat in de federale Senaat van 2011. Daarin spreekt Sanders over het grote risico dat Panama betekent voor massale fiscale ontduiking door de rijken.

Bernie Sanders Makes Another Pragmatic Prediction in 2011 about Panama:

Dat debat ging specifiek over een vrijhandelsakkoord met Panama. In zijn toenmalige toespraak voorspelde Sanders dat dit de status van Panama als fiscaal paradijs voor welvarende Amerikanen nog zou vergroten. In een persverklaring na de publicatie van de Panama Papers, zegt hij daar over: “Ik wou dat ik fout was gebleken, maar nu komt uit dat het fiscale bedrog via Panama nog erger is dan ik vreesde.”

Tijdens de presidentiële campagne van 2008 was kandidaat Hillary Clinton tegen dat verdrag, kandidaat Barack Obama was voor. Toen ze vervolgens minister van buitenlandse zaken werd onder president Obama zette ze zich voluit in om het akkoord goedgekeurd te krijgen. “Het resultaat is een ramp”, volgens Sanders, “de Amerikaanse bevolking is ziek en moe van politici van het establishment die een ding zeggen tijdens de campagne en een ander ding doen eenmaal ze verkozen zijn.” De Panama Papers zullen dus zonder twijfel onderwerp van discussie zijn van het debat zijn op 15 april. (Het land Panama is in feite een creatie van de VS, zie onderaan dit artikel een korte historische toelichting over het land).

Ondertussen in het verre Nevada

Ondertussen zit Clinton met nog wat meer kopzorgen opgezadeld. In Nevada ging op 20 februari de derde voorverkiezing door, die toen nipt werd gewonnen door Clinton. De lokale autoriteiten hebben na meerder klachten een hertelling geëist en het blijkt nu dat niet zij maar Sanders de zeer nipte overwinnaar is. Het leidt niet direct tot een grote verschuiving van stemmen, waarschijnlijk niet meer dan 2 à 3 zetels.

Op 22 maart won Clinton met een groter verschil in Arizona. Ook daar waren veel klachten van Democratische kiezers, die vaststelden dat het aantal stemlokalen ontoereikend was – er stonden 60 procent minder kieshokjes dan bij de vroegere voorverkiezingen – zodat duizenden kiezers zonder te stemmen naar huis moesten. Daar zijn nu hoorzittingen bezig om nieuwe voorverkiezingen te eisen.

In de grote media hoor je er zo goed als niets over. De kans dat de voorverkiezingen van Arizona worden overgedaan is zo goed als nihil¹, maar het beschadigt Clinton nog meer als kandidaat van het establishment.

Wat is er aan de hand? Clinton wint overtuigend bij die kleine groep van kiezers die op voorhand hun stem uitbrengen per brief, maar verliest overal zwaar bij kiezers die pas laat op de hoogte raken van het alternatief van Sanders en massaal op de dag van de voorverkiezingen zelf gaan stemmen.

Zij is dus gebaat bij een lage opkomst op de dag van de voorverkiezingen zelf. Arizona is de eerste staat waar klacht werd ingediend tegen de gebrekkige voorzieningen voor de massale opkomst van kiezers. Het resultaat van de zetelverdeling 44/30 in Arizona ten voordele van Clinton zal niet meer gewijzigd worden. Het sterkt echter de verkozen delegates van Sanders in hun afkeer om ooit voor Clinton te zullen stemmen.

Nog steeds geen definitieve resultaten in Washington

Er is ook nog altijd wat aan de hand met de eindresultaten van de staat Washington. De krant New York Times vermeldt op haar website nog steeds 25/9 ten voordele van Sanders. Er moeten echter nog steeds 67 delegates toegewezen worden.

Het blijkt nu dat de Democratische partij van de staat Washington nog altijd geen definitieve verdeling van de delegates per kiesdistrict heeft gedaan. Sanders behaalde in totaal 72,7 procent van de stemmen in de staat, wat betekent dat hij nog ongeveer nog zeker een 48 delegates gaat krijgen en Clinton 9 (een tiental zetels blijft onzeker, dit zijn geen exacte cijfers, maar eigen schattingen).

Volgens de telling van de New York Times heeft Sanders nu 1025 verkozen delegates op zijn naam staan en Clinton 1274, een verschil van 249 delegates. In werkelijkheid is het verschil dus  al ongeveer verkleind tot ongeveer 205, en waarscijnlijk nog iets lager. Het ‘eindresultaat’ omvat volgens de NYT nog steeds de superdelegates en geeft Clinton 1743 tegen 1056 voor Sanders, een verschil van 687. Dat laatste cijfer is volgens de ‘pundits’ (mediacommentatoren) ‘onoverbrugbaar’.

California dreamin’ op 7 juni

In werkelijkheid is het voordeel van Clinton geslonken tot 54,50 procent. Er moeten nog 21 voorverkiezingen worden gehouden en iets minder dan de helft van alle verkozen delegates moet nog worden toegewezen. De reeds eerder op deze nieuwssite vermelde vaststelling blijft daarom gelden dat de definitieve uitslag waarschijnlijk pas zal vaststaan op de voorlaatste voorverkiezingen van 7 juni.

Op die dag worden zes voorverkiezingen gehouden, maar in één staat alleen, Californië, worden 546 delegates aangeduid, in één klap 11 procent van alle verkozen verkozen delegates samen. De peilingen geven Clinton daar nog steeds een voordeel van ongeveer 55 procent. Sanders haalde daar tien maand geleden niet eens 3 procent, minder dan Martin O’Malley, die na drie voorverkiezingen roemloos al uit de race stapte.

Clinton heeft bijgevolg nog steeds de meeste kansen. Haar voorsprong op Sanders is sinds het begin van de campagne gezakt van 80 procent naar nu nog ongeveer 55 procent. Sanders moet gemiddeld nog ongeveer 58-60 procent halen om te winnen. In Wisconsin haalde hij op 5 april 56,5 procent, iets te weinig. Hij haalde in de voorbije acht voorverkiezingen echter hogere percentages tot 72 procent. De laatste peiling in Wisconsin van tien dagen voor de voorverkiezing gaf hem maar 46 procent, maar toch won hij uiteindelijk met tien procent meer dan voorspeld.

Zaterdag 9 april volgt de kleine staat Wyoming waar 14 delegates worden aangeduid, ook daar wordt een overwinning van Sanders verwacht, de negende op rij.

Dinsdag 19 april volgt dan de grote staat New York² met 291 te verdelen delegates. Het is de staat waar Clinton tweemaal federaal senator voor was. Daar staat ze nog steeds voor in de peilingen, maar ook die blijven dalen. Bovendien, Sanders is zelf een geboren New Yorker van Brooklyn. Na 35 jaren in het noordelijke Vermont spreekt hij nog steeds met een zwaar New York’s accent (‘Noejauk’, ‘here’ and ’there’ wordt als ‘hieje’ en ’theije’…). Zijn eerste meeting hield hij in de stadswijk Bronx van de stad New York City, een stadsdeel dat door de meeste kandidaten zo goed als nooit bezocht wordt. Er kwamen 16.000 mensen op af.

De peilingen geven Sanders in de 21 overblijvende staten (vanaf 9 april) gemiddeld iets meer dan de helft, net nog niet genoeg, maar ook hier blijft hij zeer geleidelijk stijgen in de peilingen. Het wordt zéér spannend.

Bijlage: Historische noot over Panama

Panama is niet zomaar een van de vele kleine Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landjes dat zich leent tot fiscale achterpoortjes. Het huidige Panama is een creatie van de VS en is er de facto nog steeds een feitelijke kolonie van. Panama heeft niet eens een eigen munt.

Toen Colombia niet zomaar wilde instemmen met een akkoord over de bouw van een kanaal in de toenmalige Colombiaanse provincie, steunde de VS een afscheidingsbeweging en sloot vervolgens een verdrag met het nieuwe land over het kanaal. Dat gaf de VS exclusief gezag gaf over het te bouwen kanaal en een zone errond over de hele lengte van het kanaal. Amerikaanse banken waren de eerste ‘bedrijven’ die er hun filialen openden. Die profiteren voluit van het dubbelzinnige statuut van de kanaalzone. Fiscale wetten van de VS gelden er immers niet, tegelijk is het wel de VS die er de feitelijke macht uitoefent.

In 1977 kwam in Panama Omar Torrijos aan de macht na eens staatsgreep tegen de pro-VS-regering. Hij wilde een meer onafhankelijke economische koers gaan varen. Torrijos dwong een nieuw kanaalverdrag af dat de kanaalzone definitief aan Panama zou overdragen in 1999. Nadat hij in een dubieuze vliegtuigcrash stierf in 1981, kwam na twee turbulente jaren Manuel Noriega aan de macht. Die volgde aanvankelijk netjes de lijn van de VS.

Hij liet aanvankelijk ook toe dat drugsmokkel vanuit Colombia via Panama passeerde om de rechtse contrarebellen in Nicaragua te financieren, een operatie die door de CIA werd gecoördineerd. Die lieten toe dat Noriega daar een aardig graantje van meepikte. President Bush senior was er volledig van op de hoogte maar liet begaan.

In de loop van 1988 besliste Noriega echter eveneens een meer onafhankelijke koers te gaan varen. Hij weigerde om nog langer de rechtse contra’s tegen de regering van Nicaragua te steunen. Nauwelijks een jaar later onderging hij het lot dat andere ooit bevriende dictators als Saddam Hoessein en Moammar Khaddafi nog te wachten stond.

Hij werd in de Amerikaanse media plots een ‘gevaarlijk dictator en drugssmokkelaar’. Dat was hij inderdaad, de media vergaten er wel bij te zeggen ‘met onze ruime steun’. Na een Amerikaanse invasie werd hij gevangen gezet in de VS (nu in Panama zelf). Er kwam opnieuw een pro-VS-regering aan de macht, die in gewijzigde vorm nog steeds het land overheerst. De kanaalzone is de facto nog steeds VS-territorium.

Panama is niet zomaar ‘een’ fiscaal paradijs. Het is een door de VS gecreëerd en bestuurd fiscaal paradijs.

Bronnen:

2016 Delegate Count and Primary Results (New York Times)

Bernie Sanders Overcomes Massive Deficit to Win Wisconsin

Did Bernie Sanders Predict the Panama Papers When He Opposed Clinton-Backed U.S.-Panama Trade Deal?

1   Het is niet de eerste maal dat rechtbanken voorverkiezingen ongeldig hebben verklaard. Die vonnissen vielen echter pas als de partijconventies al voorbij waren.

2   De grootste stad van de staat New York is de gelijknamige New York City. De hoofdstad van de staat is echter het centraal gelegen landelijke stadje Albany, waar het parlement en de zetel van de gouverneur gevestigd zijn.