Bernie Sanders won op 10 mei de Democratische voorverkiezing in de staat West Virginia. Daarmee behoudt hij 45,50 procent van alle tot nu toe te verkiezen delegates. Sanders zal minstens naar de partijconventie gaan met het kleinste verschil ooit tussen twee Democratische presidentskandidaten.

Sanders’ overwinning in de centraal-oostelijke bergstaat West-Virginia verkleint zijn achterstand op Clinton met slechts 5 zetels. Hij staat daarmee op een totaal van 1430 tegenover 1716 voor Clinton, een verhouding van 45,50 tegenover 54,50 procent. In schril contrast daarmee staan de superdelegates (Congresleden en senatoren, gouverneurs, ex-presidenten en partijbonzen). Daar zijn er bij de Democraten in totaal 714 van.

Reeds 562 van die onverkozen superdelegates hebben hun steun voor een van de kandidaten uitgesproken, 523 voor Clinton en 39 voor Sanders, een verhouding van 93,06 tegenover 6,94 procent. Sanders zal er met 11 voorverkiezingen te gaan niet meer in slagen meer verkozen delegates te halen dan Clinton. Hij heeft echter gegronde redenen om desondanks door te gaan tot op de partijconventie.

Nog elf voorverkiezingen te gaan

Zijn overwinning in West-Virginia was voorspeld. In deze bergachtige staat, tweemaal zo groot als België, wonen ongeveer 1,8 miljoen mensen, 94 procent zijn wit maar allesbehalve welvarend. De grootste werkgever van de staat is de supermarktketen Walmart, bekend voor zijn lage lonen, slechte werkomstandigheden en een verbod op vakbonden. De staat heeft de hoogste werkloosheidsgraad, de laagste gemiddelde lonen en de slechtste gezondheidsstatistieken van de VS.

Sanders blijft ondertussen keihard campagne voeren. Hij concentreert zich daarbij zo goed als volledig op de staten New Jersey en California, waar op 7 juni in totaal 688 delegates worden verkozen. Alleen een grote overwinning van meer dan 60 procent kan hem daar nog aan de overwinning helpen. De peilingen voorspellen echter een andere uitkomst.

Clinton gaat waarschijnlijk nipt winnen in Kentucky, Puerto Rico maar vooral California en New Jersey. In die laatste twee staten heeft Sanders weliswaar een enorme achterstand ingelopen over de voorbije tien maanden (hij haalde bij het begin van zijn campagne minder dan 5 procent in deze twee staten tegenover 70 procent voor Clinton) maar de laatste peilingen geven hem daar nog steeds een achterstand van ongeveer 5 procent op Clinton.

Sanders behaalt zeker nog grote overwinningen in Oregon, Montana, South Dakota en North Dakota, maar dat zijn kleine staten met weinig te verdelen delegates. Hij behaalt waarschijnlijk ook een nipte overwinning op de Virgin Islands en in New Mexico. De aantallen delegates die hij daar zal inlopen zullen echter niet volstaan om zijn achterstand te dichten.

Doorgaan tot op de partijconventie

Dat Sanders desondanks blijft doorgaan en nog even hard campagne voert, is ongewoon en ongezien in de Amerikaanse traditionele politieke cultuur. Tweede en derde kandidaten kiezen in dat systeem eieren voor hun geld en hun politieke loopbaan, door hun steun uit te spreken voor de winnende kandidaat. Dat biedt meestal kansen in de regeringsploeg van de volgende president of zelf het vice-presidentschap. Het geeft de enige overblijvende kandidaat de kans zich tijdens de overblijvende voorverkiezingen te concentreren op de kandidaat aan de Republikeinse overkant.

Niets van dit alles voor Sanders. Op vragen van journalisten over zijn eventuele steun aan Clinton tijdens en na de partijconventie heeft hij een antwoord gegeven dat goed aangeeft dat deze man niet zomaar een kandidaat is als alle andere. Eerst en vooral benadrukt hij steeds weer dat zijn delegates niet zomaar mensen zijn die moeten doen wat hij hen zegt. “Zij zijn wijs genoeg om zelf te beslissen. Ik heb niet het mandaat om hen te zeggen hoe ze moeten stemmen (op de partijconventie). Bovendien, het is aan Clinton – en niet aan mij – om onze delegates en de Amerikaanse bevolking te overtuigen voor haar te stemmen.”

Sanders wil naar de Democratische partijconventie gaan met het kleinste verschil van verkozen delegates ooit in de Amerikaanse geschiedenis. Dat zal meer dan waarschijnlijk lukken. Bovendien is de kans niet onbestaande dat Clinton de benodigde helft van 2383 delegates niet behaalt met alleen maar verkozen delegates. Daarvoor moet ze 667 van de 1065 nog te verkiezen delegates behalen, of ongeveer 62,60 procent van alle stemmen in de overblijvende 11 voorverkiezingen.

Dat zal voor Bernie Sanders een belangrijke morele overwinning zijn. Daarmee wordt immers het systeem van de superdelegates aan de kaak gesteld. Het laat hem toe zware politieke eisen te stellen aan Clinton voor hij haar zijn steun zal toezeggen. Clinton heeft al enkele malen verzoenende taal gesproken, de partij moet zich ‘verenigen’ en ‘we moeten gaan voor de progressieve waarden die we samen delen”. Die uitspraken blinken echter uit qua vaagheid. Clinton wacht in ieder geval een rumoerige partijconventie.

Sanders versus Trump

Sanders heeft bovendien nog andere argumenten om niet zomaar de strijd op te geven. In algemene peilingen blijft hij nog steeds veel beter scoren dan Clinton tegen Republikeins tegenkandidaat Donald Trump. De Republikeinse partijelite zit in zak en as met zijn kandidatuur maar als Trump de vereiste grens van 1237 delegates weet te overschrijden is er geen weg terug. Alleen als hij die – hoe nipt ook – niet zou halen, is er nog steeds van alles mogelijk, zelfs een kandidaat die niet eens meedoet aan de voorverkiezingen.

Zowat elke mediacommentator had het onmogelijk genoemd. Het tegendeel blijkt nu waar. De Republikeinen hebben nog zeven voorverkiezingen te gaan en 374 delegates aan te duiden. Daarvan moet Trump er nog 214 behalen. Vier van de nog te winnen staten geven alle Republikeinse delegates aan de winnaar. Zijn overwinning is dus zo goed als zeker, zelfs al haalt hij minder dan 50 procent bij de nog te verdienen voorverkiezingen.

Voor een buitenstaander kan het ondertussen raadselachtig lijken dat Clinton het beter doet dan Sanders in de voorverkiezingen en toch slechter scoort tegen Trump dan hij. Daar is echter een logische verklaring voor. Bij de voorverkiezingen gaan Democratische en Republikeinse kiezers afzonderlijk stemmen. Alleen bij zogenaamde ‘open primaries’ kunnen niet als Democratisch of Republikeins geregistreerde kiezers ook deelnemen. In die open primaries blijkt Sanders altijd te winnen van Clinton. Sanders trekt immers veel ‘onafhankelijke’ en jonge, nieuwe kiezers aan.

Als hij de kandidaat van de Democraten zou zijn, zou hij heel wat kiezers aantrekken die anders niet aan de presidentsverkiezingen zouden deelnemen. In de VS nemen gemiddeld ongeveer de helft van de stemgerechtigde Amerikanen deel aan de presidentsverkiezingen. Voor de verkiezingen van andere politieke niveau’s is dat nog veel lager.

Trump en Clinton

Enerzijds is de aanhang van Donald Trump bij Republikeinse kiezers veel groter gebleken dan zowat alle professionele commentatoren hadden voorspeld, er is anderzijds een aanzienlijke minderheid van Republikeinse kiezers die helemaal niet voor deze man wil stemmen. Daarbovenop komt nog dat Hillary Clinton allesbehalve een populaire politica is bij de algemene bevolking. Ook op vlak van betrouwbaarheid (’trustworthiness’) scoort Bernie Sanders veel beter dan alle andere kandidaten.

Bekend activist voor consumentenrechten en zelf voormalig presidentskandidaat Ralph Nader wijst er in een interview met Democracy Now (zie hieronder) op dat de enige reden waarom Hillary Clinton het haalt van Bernie Sanders tweevoudig is. Eerst en vooral is er het systeem van de gesloten primaries – waarbij nieuwe kiezers die Sanders pas de voorbije maanden leerden kennen niet kunnen deelnemen aan deze voorverkiezingen en ten tweede de door het partijapparaat aangeduide superdelegates.

“Voorverkiezingen worden echter betaald door alle belastingbetalers samen. Die zouden dus voor alle kiezers moeten toegankelijk zijn. Als onafhankelijke kiezers in alle gesloten primaries hadden mogen meedoen, dan had Sanders gewonnen, zowel in stemmen als in delegates. De voorverkiezingen in Pennsylvania, Delaware en Connecticut bijvoorbeeld heeft hij daarom verloren, omdat alleen Democratische lang op voorhand geregistreerde kiezers mochten meedoen.”

“Als Clinton wordt verplicht haar spreekbeurten (achter gesloten deuren gegeven) voor de banken vrij te geven, dan kan de Amerikaanse bevolking zien hoe zij een ding zegt achter gesloten deuren en iets totaal anders in het openbaar. Niemand heeft het recht te zeggen dat Sanders moet stoppen. Wie dat zegt, zegt in feite dat hij zijn mond moet houden.”

Sanders moet doorgaan, ook na de verkiezingen

“Clinton gaat in geen enkel geval zijn voorstellen uitvoeren voor een speculatietaks op Wall Street, voor een volledige Medicare met vrije keuze van dokter en hospitaal¹ . Ze gaat in geen enkel geval zijn voorstel voor een (algemeen federaal) minimumloon van 15 dollar uitvoeren (13,59 euro – bruto). Ze gaat nooit kiezen voor diplomatie in plaats van voor pemanente oorlog. Zij is een havik van de harde lijn. Er is geen enkel wapensysteem, geen enkele oorlog die ze niet heeft goedgekeurd.”

“De verschillen (met Sanders) zijn dus nog altijd enorm. Sanders moet zijn campagne voortzetten met een maatschappelijke mobilisatie in het hele land. Hij moet het huidige verkiezingssysteem van voorverkiezingen en van verkiezingen aan de kaak stellen.”

“Heel wat van deze stellingen worden trouwens door linkse en rechtse kiezers gesteund. Ook conservatieve kiezers willen dat hun kinderen zuivere lucht inademen, proper water drinken en veilig voedsel eten, ook zij willen redelijke prijzen voor geneesmiddelen, een waardevol onderwijs en menswaardige lonen.

Ralph Nader: Sanders Should Stay in Democratic Race, Is Only Losing Due to Anti-Democratic System:

Ralph Nader: TV Networks Give Trump a “Free Ride” on Public Airwaves & Cash In on the Election:

Ralph Nader: The U.S. Political & Media System Is Designed to Obstruct, Silence Third-Party Candidates:

1   Medicare is de openbare gezondheidszorg in de VS, voor alle 65-plussers, als ze voldoende jaren hebben gewerkt. Het is vergelijkbaar met de openbare gezondheidszorg hier. Sanders wil dat overheidsprogramma uitbreiden naar de volledige bevolking.