Vijf EU-lidstaten willen internationale commerciële rechtbanken, zoals ISDS in TTIP, invoeren ter vervanging van alle bestaande bilaterale vrijhandelsakkoorden. Zo worden nationale handelsrechtbanken volledig uitgeschakeld ten bate van grote buitenlandse investeerders. Dat blijkt uit een gelekt geheim document.

De organisatie Seattle to Brussels Network kon de hand leggen op een geheim voorstel dat door de regeringen van EU-lidstaten Oostenrijk, Finland, Frankrijk, Duitsland en Nederland op 7 april 2016 werd voorgelegd aan het Comité Handelsbeleid van de Europese Raad van Ministers van Economie.

In dat document stellen deze vijf regeringen voor om het systeem van zakenrechtbanken voor de beslechting van conflicten tussen buitenlandse investeerders/bedrijven en staten (Investor-State Dispute Settlement – ISDS) te veralgemenen naar elk dispuut dat investeerders hebben met de wetten van EU-lidstaten.

Conflicten tussen buitenlandse investeerders en EU-lidstaten

Dit internationaal rechtssysteem wordt ook voorzien in het TTIP-vrijhandelsakkoord dat voor het ogenblik tussen de VS en de EU wordt onderhandeld. De vijf hierboven vermelde landen willen met dit nieuwe voorstel het ISDS-systeem uitbreiden naar alle grensoverschrijdende conflicten tussen investeerders en EU-lidstaten, ook die conflicten die buiten bestaande bilaterale akkoorden vallen.

Het voorstel beweert dat het hier slechts gaat om de afschaffing van nog bestaande bilaterale handelsakkoorden tussen oudere EU-lidstaten met Oost-Europese nieuwe EU-lidstaten, die nog werden afgesloten voor die laatsten lid werden van de EU. Die akkoorden zouden interne discriminatie van landen binnen de EU veroorzaken, volgens de indieners van het voorstel. Volledige lectuur van het voorstel wijst uit dat dit slechts een oppervlakkig excuus is voor een veel grondigere hertekening van het EU-handelsrecht.

Uitschakelen bevoegdheid nationale lidstaten

Met dit voorstel willen deze vijf landen in één klap de bevoegdheid van nationale handelsrechtbanken van alle EU-lidstaten over disputen met buitenlandse investeerders volledig uitschakelen. Daarmee worden bovendien alle democratische rechten van de bevolking afgeschaft om nog beperkingen op te leggen aan investeerders. Concreet betekent dit dat buitenlandse bedrijven voortaan elke bestaande sociale wetgeving, milieuwetgeving, bescherming van consumenten, voedselveiligheid e.d. kunnen negeren. Die bestaande wetten hoeven niet eens afgeschaft te worden. Ze mogen dan gewoon worden genegeerd.

Op deze manier ondermijnt dit systeem alle pogingen van democratisch verkozen regering om nog nieuwe restricties op te leggen aan de economische activiteit van bedrijven. Bedrijven en investeerders kunnen disputen over de toepassing van wetten in dit systeem voorleggen aan een internationale zakenrechtbank, waarin alleen gespecialiseerde zakenadvocaten zetelen. Deze rechtbanken – in feite zijn het arbitragehoven – vergaderen achter gesloten deuren, de agenda en de verslagen zijn geheim en er is geen enkel beroep mogelijk tegen de uitspraken.

De gelekte voorstellen

In het gelekte document wordt verwezen naar een voorgaande vergadering van 1 oktober 2015, wat er op wijst dat dit idee van veralgemeende ISDS al enige tijd circuleert. Wat de vijf EU-lidstaten met dit voorstel stellen is dat:

• buitenlandse investeerders meer beschermingsrechten moeten krijgen dan de eigen burgers en de binnenlandse bedrijven;
• dat internationale ISDS-arbitrage boven eigen nationale rechtspraak staat;
• dat buitenlandse investeerders het recht hebben wettelijke maatregelen die door democratisch verkozen regeringen zijn beslist naast zich neer te leggen en de belastingbetaler voor de door investeerders geleden ‘schade’ moeten betalen;
• dat buitenlandse handel voor de EU belangrijker is dan de bescherming van de rechtstaat en de rechten van de EU-burgers.

In werkelijkheid discrimineert ISDS de burgers én binnenlandse investeerders, is ISDS onderworpen aan veel vagere regels dan nationale wetten en zijn ISDS-rechters – in tegenstelling tot nationale rechters – niet vrij van belangenvermenging, omdat ze baat hebben bij het bestaan van het systeem.

Winsten bedrijven boven algemeen belang

Dit systeem stelt de winsten van bedrijven boven het algemeen belang en zal alle pogingen voor nieuwe democratische wetgevende initiatieven ondermijnen. Bovendien zullen de belastingbetalers volledig opdraaien voor de kosten van dit systeem.

Met dit voorstel gaat de EU radicaal in tegen de wil van de eigen bevolking. Het protest tegen het TTIP-verdrag, en in het bijzonder tegen het ISDS-hoofdstuk in dat verdrag, groeit met de dag. John Hillary, directeur van de Britse organisatie War on Want, is bijzonder verontrust door dit document:

“Deze laatste lek toont dat de regeringen van de EU samenzweren om de basisprincipes van de gelijkheid voor de wet te ondermijnen. De grote zakenbelangen krijgen hun eigen parallelle rechtssysteem, dat de macht krijgt om ons voor hun rechtbank te dagen voor eender welke toekomstige beleidskeuzes die tegen de belangen van de grote bedrijven ingaan. Eén maand voor het Brits referendum over het lidmaatschap van de EU is dit een zoveelste teken van de dood van de democratie in Europa.”

Bronnen:

• EU planning parallel justice system for businees, new leak shows
• Shameless attempt to quietly institutionalize ISDS throughout Europe
• Intra-EU Investment Treaties Non-Paper from Austria, Finland, France, Germany and the Netherlands