De strijd voor de Democratische nominatie is voorbij. De delegates van Sanders hebben heel wat sociale eisen in de platformtekst voor de partijconventie gekregen. Pogingen om ook de bezetting van Palestina in de tekst erkend te krijgen werden door Clinton echter geblokkeerd. Delegates van Sanders zijn niet van plan dat op de partijconventie zo te laten.

De partijconventies voor de presidentsverkiezingen zijn strak geregisseerde media-events zonder enige politieke inhoud. Dat was eenmaal anders in 1974 toen George McGovern na een verhit politiek debat op de Democratische partijconventie met een progressief platform de nominatie won. Sindsdien is de platformtekst een formele bezigheid, die zo goed als geen enkele aandacht krijgt in de Amerikaanse media.

Niet bindende tekst

Deze platformtekst is bovendien relatief, omdat hij geen enkele bindende afdwingbaarheid heeft voor de president na zijn/haar verkiezingen. De Amerikaanse politieke geschiedenis is voldoende bewijs dat presidenten er geen enkele rekening mee houden. Dat was al zo in 1913 toen Democratisch kandidaat Woodrow Wilson de verkiezingen won met een platform dat stelde dat de VS zich niet zou mengen in de Grote Oorlog aan de overzijde van de Atlantische Oceaan. De dag na zijn verkiezing organiseerde president Wilson een propagandacampagne om dat alsnog te doen.

Zowat alle presidenten na hem, Republikeinen en Democraten, hebben het hem nagedaan, ook president Obama, niet dat de media hem daar op aanvallen. Een vergelijking maken tussen het platform van 2008 en 2012 en zijn effectief beleid is geen geplogenheid in de Amerikaanse politieke cultuur (het zou bovendien heel veel werk vergen, want de lijst is lang).

Inspanningen Sanders’ delegates

De 1831 verkozen delegates van Bernie Sanders (en de 48 delegates van het partijapparaat die voor hem kozen) hebben desondanks zware inspanningen geleverd om de platformtekst voor de Democratische conventie van 25 tot 28 juli in Philadelphia aan te passen en er een vertaling van hun sociale en economische eisen in te plaatsen. Dat is op bepaalde vlakken redelijk goed gelukt. Minimumloon, fracking, openbare gezondheidszorg, het vrijhandelsakkoord TPP¹, hervorming van de financiering van de verkiezingen, het staat er allemaal in.

Op vlak van buitenlandse politiek maakte Sanders in tegenstelling tot zijn binnenlands politiek profiel niet veel verschil met Hillary Clinton. Hij staat voor de verzoenende retoriek van Obama, terwijl Clinton een meer agressieve toon verkiest. Inhoudelijk komt het echter op het zelfde neer. Het enige waar Sanders een verschil heeft gemaakt is over Palestina. Tijdens de debatten heeft hij meermaals benadrukt dat er een ‘meer evenwichtige houding van de VS’ moet komen.

Dat is nog mijlen verwijderd van een echte veroordeling van de bezetting, de kolonisatie van Palestina door Israël en van de apartheid in Israël zelf. Bernie Sanders is een niet-praktiserend Jood, maar het lijkt niet dat dit een bepalend element is in zijn kijk op Israël. Sanders staat wel voor een strenge veroordeling van wat hij ziet als de ‘excessen’ van het Israëlisch leger in hun legitieme strijd voor ‘verdediging’ van Israël. Een zeer vooruitstrevende kijk heeft hij dus niet op Israël.

Amerikaanse context

In de Amerikaanse context is dat echter al zeer gewaagd. In Washington is het absoluut ‘not done’ om enige sympathie te tonen voor het Palestijnse standpunt. Bovendien blijken heel wat delegates van Sanders zijn uitspraken ernstig te nemen. Tijdens de voorbereidende gesprekken over de platformtekst werden meerdere amendementen ingediend, onder meer om de bezetting te erkennen voor wat het is, een ‘bezetting’.

Zonder enige moeite te doen om geloofwaardige tegenargumenten te bieden hebben de Clinton-delegates al deze amendementen weggestemd (ze hebben de meerderheid). De delegates van Sanders hebben echter al laten weten dat ze het hier niet bij zullen laten en op de conventie zelf de kwestie opnieuw op tafel zullen leggen.

Het is zo goed als zeker dat zij ook op de conventie geen meerderheid achter zich zullen krijgen. Toch mag de symbolische betekenis van deze houding niet onderschat worden. Het zal de eerste maal zijn dat een van beide grote partijen niet eensgezind naar buiten zal komen over de kwestie Israël/Palestina. Dat zal een impact hebben op miljoenen Amerikanen die nu nog denken met hun standpunten over Palestina geïsoleerd te staan.

Van Vietnam over Zuid-Afrika tot Israël

Cornell West is een jarenlang voorvechter van de strijd voor gelijke burgerrechten voor Afrikaans-Amerikanen en andere etnische minderheden in de VS. Sanders bood hem een zitje aan in het comité dat de onderhandelingen voor de platformtekst leidt. Zijn reactie op het verwerpen van de amendementen voor erkenning van de bezetting was vernietigend. (Na de steunverklaring van Sanders voor Clinton heeft West zijn steun gegeven aan Jill Stein van de US Green Party – zie Aanhangers Sanders verkiezen Jill Stein boven Hillary Clinton).

“Voor de jonge Amerikanen vandaag is dit wat de oorlog in Vietnam was voor jongeren in de jaren zestig, wat de strijd was tegen de apartheid in Zuid-Afrika in de jaren tachtig. De Democratische partij leeft in een zeepbel van ontkenning, net als 80 jaar geleden toen het ook de repressie van de zwarte Amerikanen in eigen land niet wilde erkennen.”

Hoewel de amendementen werden verworpen met een meerderheid van Clinton delegates was die meerderheid kleiner dan het totaal aantal Clinton delegates. Enkelen van hen stemden toch voor. Bovendien kan men een stemming met 95 stemmen tegen en 73 voor moeilijk de verwerping noemen van een marginale opinie binnen de partij. Een aanzienlijk deel van die tegenstemmen zijn daarenboven uitgebracht met weinig overtuiging, uit politiek opportunisme.

Republikeinse en Democratische uniformiteit

In zijn huidige vorm is de Democratische platformtekst over Palestina bijna identiek aan de Republikeinse, zij het met iets minder rechtse retoriek. Waar de Democratische tekst rond bepaalde termen zwemt zonder ze te noemen, schrijft de Republikeinse tekst letterlijk dat ‘Israël nooit een bezetting heeft uitgevoerd’ en wordt Jeruzalem expliciet ‘de hoofdstad van Israël’ genoemd. De BDS-boycotcampagne is volgens de Republikeinen ‘anti-semitisch van aard’.

De Republikeinse tekst heeft echter de verdienste dat ze de wil van de grote meerderheid van de Republikeinse kiezers vertegenwoordigt. Tussen de top van de Democratische Partij en de gewone Democratische kiezers gaapt daarentegen een grote kloof op dit vlak. Die kloof is in de brede Amerikaanse maatschappij wel kleiner, maar alle opiniepeilingen wijzen op een gestadige evolutie naar erkenning van de Palestijnse rechten op zelfbeschikking en naar kritiek op de onvoorwaardelijke steun van de Amerikaanse regering voor Israël.

De Democratische partijconventie gaat door met 1831 Sanders delegates tegenover 2220 Clinton delegates. Nooit voorheen had een verliezend kandidaat zoveel delegates achter zich. Bovendien zijn de Sanders’ delegates allesbehalve van het klassieke brave soort, die al gelukkig zijn dat ze er bij zijn.

Veel zal afhangen van de beweging rond Sanders en van Sanders zelf na de verkiezingen. Zullen zij de platformtekst van de conventie gebruiken om Clinton onder druk te zetten? Sanders is er de man niet naar om nu zomaar op te geven waar hij al dertig jaar voor strijdt. Voorlopig heeft hij met zijn steun aan Clinton echter het vertrouwen van veel van zijn volgers verloren. Wordt vervolgd, ook na de presidentsverkiezingen.

Bron: Battle over Palestine may spill into Democratic convention

Beelden van de verhitte debatten over de amendementen op het Democratic Platform Committee in Orlando (Florida):

1   Het Trans Pacific Partnership TPP tussen de VS en landen rond de Stille Oceaan is al ondertekend door president Obama maar nog niet geratificeerd door het parlement. Het Transatlantic Trade and Investment Partnership TTIP tussen de VS en de EU ligt nog op de onderhandelingstafel.