Frans cineast Karim Miské publiceerde Arab Jazz, zijn eerste roman, al in 2012. Zoals wel meer gebeurt met Franse literatuur, werd hij pas ontdekt buiten Frankrijk na de succesvolle vertaling naar het Engels. De Nederlandse vertaling is pas uit. Arab Jazz – Een moord in multicultureel Parijs is een nieuwe ervaring voor de liefhebbers van thrillers.
Karim Miské (1964), Frans documentaire cineast sinds 1988, zoon van een Mauritaans diplomaat en een Franse moeder, publiceerde in 2012 zijn literair debuut Arab Jazz. De titel is voor de kenners van het thrillergenre duidelijk: dit is een verwijzing naar White Jazz, het bekende boek van Amerikaanse schrijver van detectiveromans James Ellroy.
Hoofdpersonage Ahmed Taroudant is een ietwat meelijwekkende misantroop, die zwelgt in zelfmedelijden en een depressie cultiveert waar hij maar niet uitgeraakt. Hij is psychisch werkonbekwaam verklaard en ledigt zijn tijd met het urenlang lezen van thrillers, van de meest ordinaire kiosktrash tot topkwaliteit van onder meer James Ellroy.
Ahmed is zoals heel wat Franse jonge mannen met Arabische roots werkloos, futloos, nergens aanvaard of geapprecieerd, emotioneel nog verbonden met zijn geloofsgemeenschap maar in de praktijk compleet ongelovig. Op een dag zit hij weer eens een of andere thriller te lezen op zijn terras in een ‘multiculturele’ wijk in het noordoosten van Parijs, wanneer een paar druppels bloed op zijn boek druppen van het terras erboven. Daar woont Laura, een stewardess, wiens planten hij giet terwijl ze voor haar werk op reis is. Ahmed gaat boven kijken. Hij heeft immers de sleutel van haar appartement.
Ze blijkt ritueel vermoord te zijn, er zijn immers duidelijke verwijzingen naar religieuze motieven op het lichaam van het slachtoffer en in het huis. De details lees je in Arab Jazz. Ahmeds en Laura’s appartementsgebouw ligt in een onbepaalde buurt in het noordoosten van Parijs dicht bij een Joodse Lubavitch-school, een door salafisten beheerste moskee en een katholieke kerk, de buurt waar de broers Kouachi woonden, de moordenaars van Charlie Hebdo (dat laatste wist de auteur nog niet, hij schreef Arab Jazz in 2012).
Ahmed beseft meteen dat hij, een werkloze Fransman met een Arabische naam en in het bezit van de sleutel van haar appartement, verdachte nummer één is en dat zijn leven in gevaar is. Zijn enige mogelijkheid om aan zijn lot te ontsnappen is snel zelf de echte dader of daders vinden…
Wat vanaf dan volgt is een roetsjbaan van personages, plotwendingen, vreemde, bizarre en absurde gebeurtenissen die van dit boek een bijna filmische ervaring maken. De politie-inspecteurs die op de zaak worden gezet zijn een Jood die atheïst is geworden en een Bretoen met communistische ouders. Wie zijn de daders? Een Armeense anarchist, of is het de Hassidische Jood, die thuis echter voortdurend Jamaicaanse reggae beluistert. Een aantal salafisten zijn ook verdacht maar blijken vooral ordinaire criminelen voor eigen gewin te zijn en bovendien zijn een aantal Jehova’s getuigen uit de VS zijn evenmin zuiver op de graat…
Je leest Arab Jazz best met de nodige concentratie want het gaat alle richtingen uit en laat je tot op het laatst in het ongewisse. Je kan er echter ook voor kiezen je gewoon te laten meeslepen door het verhaal, de sfeer, zonder na te denken hoe, wie, wat, waar, waarom. Zonder expliciet of belerend te schrijven, vertelt Miské ook een en ander over religieus fanatisme en over het amalgaam dat daar door de buitenstaanders van wordt gemaakt.
Arab Jazz is nog geen topper zoals zijn voorbeeld White Jazz. De personages zijn soms nogal vanzelfsprekend en de dialogen klinken niet altijd realistisch. Getuigen geven tijdens de verhoren nogal gemakkelijk net de informatie die op dat ogenblik nodig is.
Dit is echter zonder meer een veelbelovend debuut. De afloop en de ontmaskering van de echte dader/daders (lees het boek voor het antwoord) is echter zeer goed gevonden en dwingt je door te lezen. Karim Miské kan een verhaal vertellen. Het is echter de setting in een ‘multiculturele wijk’ van Parijs die van deze thriller een origineel boek maakt. Uitstekende vertaling ook van Eva Wissenburg.