Sinds het akkoord met Turkije en het sluiten van de grens met Macedonië is de situatie van de vluchtelingen in Griekenland van de mediaradar verdwenen. Ondertussen blijft het land verder kraken onder een onhoudbare schuldenlast. DeWereldMorgen maakte met Bruno Tersago een stand van zaken op.
“Om te weten hoe het evolueert met het aantal vluchtelingen moet je de tweede helft van 2015 vergelijken met de eerste helft van 2016. De echte toevloed is ongeveer eind augustus, begin september 2015 begonnen. Er zijn sindsdien wel een aantal zaken veranderd. De vluchtelingen die nog op de Griekse eilanden voor de Turkse kust zitten of er nog toekomen worden niet meer op veerboten gezet richting Griekse vasteland. Dat is voorbij.”
“Er komen wel degelijk minder bootvluchtelingen toe op de eilanden. Is dat een gevolg van de overeenkomst van de EU met Turkije of komt dat omdat de mensen doorhebben dat ze geen kans meer maken om via deze weg in Europa te geraken? Dat is geen uitgemaakte zaak. Het einde van de veerdiensten heeft in ieder geval de smokkelaars opnieuw de vrije hand gegeven. Die draaien terug op volle toeren. “
“De media-aandacht is nu weg, maar de toestand is ondertussen wel nog veel erger dan vorig jaar. Er zijn nu vijf zogenaamde ‘hotspots’ op de eilanden, plaatsen waar de registratie en dergelijke gebeurt. In werkelijkheid zijn dat detentiecentra. Die zijn geschikt voor 7450 personen, het laatste cijfer van vrijdag 2 september is 12429. Dat zijn grotendeels vrouwen met kinderen.” De cijfers worden dagelijks bijgehouden op deze website.
“De Griekse staat betaalt voor die opvang en krijgt van de EU 86 miljoen euro als steun. Het probleem is dat de NGOs die er werken en de overheid niet van elkaar weten wat ze doen. Er is geen enkel overleg. De overheid betaalt privé-bedrijven om de voedselvoorziening te organiseren. Die is zonder meer lamentabel. Aardappelen, rijst, deegwaren met nauwelijks enige saus of groenten er bij. Zeker wanneer het leger voedsel voorziet, is de kwaliteit bijzonder slecht. De Grieken noemen dat eten ‘Godzilla’.”
Turkse generaals
“De vrijwilligers op de eilanden zijn grotendeels vertrokken. Ze mogen niet in de detentiecentra komen en er komen nog nauwelijks nieuwe vluchtelingen toe. Tijdens het hoogtepunt van de toestroom waren vooral jongeren actief betrokken bij de opvang van mensen op de kust, wanneer ze op hun gammele boten toestroomden. Gisteren (3 september 2016) zijn er op Samos 46, op Leros 12 en op Kos 6 mensen toegekomen, op Lesbos en Chios niemand. In de dagen ervoor ook niemand.”
“Grieks minister voor migratie Ioannis Mouzalas blijft nog altijd pleiten voor een menselijke opvang. Hij weet echter ook niet wat er dan verder met de vluchtelingen moet gebeuren. Het European Asylum Support Office (EASO) gaat er van uit dat het gemiddeld twee jaar zal duren voor een asielaanvraag volledig behandeld en uitgevoerd is. Die mensen zijn hier dus nog lang niet weg. ”
“Naats de vluchtelingen op de eilanden zijn er ook nog altijd de 59.000 vluchtelingen die op het Griekse vasteland vast zitten. Die mensen weten nauwelijks waar ze aan toe zijn. In augustus 2016 zijn er 61 mensen vrijwillig naar Turkije teruggekeerd. Sinds 1 januari zijn er dat 3647.”
“Tussen al die vluchtelingen door zit Griekenland dan ook nog met het probleem van Turkse vluchtelingen, die na de mislukte staatsgreep op de loop zijn gegaan. Dat begon al met die 8 militairen die met een helikopter in Griekenland geland zijn, vlak na de staatsgreep. In Rhodos zijn er recent 2 aangekomen met een jetski en op 30 augustus 2016 bleek er een Turkse generaal tussen een aantal bootvluchtelingen te zitten.”
“De relatie met Turkije is al historisch zwaar beladen. De Griekse regering is die Turken dus liever kwijt dan rijk. Die laatsten vrezen echter voor hun leven, nu president Erdogan openlijk uitkomt voor de herinvoering van de doodstraf. EU-landen mogen geen personen uitleveren als die de doodstraf riskeren. In theorie kan Turkije geen medeplichtigen van de staatsgreep executeren, omdat wetten niet met terugwerkende kracht mogen worden ingevoerd. Dat is een algemeen principe van elke rechtstaat. Er mag echter worden gevreesd dat Erdogan daar niet over wakker ligt.”
“Eerste minister Alexis Tsipras houdt zich niet met de vluchtelingen bezig. Voor het ogenblik gaat alle aandacht in de Griekse media naar de vier zendlicenties die de overheid heeft toegekend aan tv-zenders voor nationaal bereik. Dat brengt de staat 250 miljoen euro op. Dat is een belangrijke breuk met het verleden. Onder de vorige regering betaalden de grote privé-media gewoon niets. De sociaal-economische toestand is voor de gewone Grieken echter zo verslechterd, dat dat geen indruk meer maakt.”
Rembetiko
“Ondanks de enorme sociale achteruitgang en de vluchtelingencrisis scoort extreem rechts niet goed in de peilingen. Gouden Dageraad kan uit de situatie geen garen spinnen. Volgens mij gaat dat terug op de eigen ervaring van Grieken met vluchten. Heel wat Grieken hebben nog grootouders gekend die op de vlucht zijn geweest. Iedereen hier kan die volksliederen over dat verleden nog meezingen. De ‘rembetiko’ mag je zien als de Griekse blues, over liefde, scheiding, verdriet… Daarin komt ook de tragiek van Grieken op de vlucht voor.”
“Syriza scoort op dit moment 18 procent in de peilingen, dat is nog de helft van wat ze in januari 2015 behaalden. Het conservatieve Nieuwe Democratie steekt hen met 20 procent terug voorbij. Maar zelfs met de parlementaire bonus van 50 zetels voor de grootste partij halen ze niet genoeg om een parlementaire meerderheid te vormen.”
“De communisten van KKE blijven op 6-7 procent van de stemmen en weigeren elke deelname aan een coalitie. De klassieke sociaal-democraten van PASOK flirten met de kiesdrempel die hier op drie procent ligt. Het zou dus wel eens kunnen dat Griekenland bij volgende verkiezingen in een Spaans scenario terecht komt. (Spanje gaat naar derde verkiezingen in een jaar tijd, omdat de partijen er niet in slagen een regeringsmeerderheid te vormen).”
“Dat Tsipras ondanks de rampzalige situatie toch nog 18 procent haalt heeft alles te maken met het politieke profiel van de partij. Na de verkiezingen van januari 2015 werd de partij in de Europese massamedia neergesabeld als ‘radicaal links’ en zelfs ‘communistisch’, maar in werkelijkheid is het programma van Syriza gematigd sociaal-democratisch. Op de recente Europese top van sociaal-democratische partijen was trouwens Tsipras als waarnemer uitgenodigd en PASOK niet.”
“Zoé Konstantopoulou, de voormalige voorzitter van het parlement in de eerste regering van Syriza tot augustus 2015, is een sterke persoonlijkheid maar heeft geen echte achterban. Yanis Varoufakis is eveneens een zeer charismatisch figuur gebleven, maar hij wordt door de Grieken toch vooral gepercipieerd als een gefaald politicus. Zijn beweging Diem25 focust ook uitsluitend op het Europese niveau. In Griekenland zelf is hij grotendeels afwezig. Zijn discours klinkt de gewone Griek ook veel te theoretisch. Heel mooie principes, maar de praktische uitvoerbaarheid voor Griekenland zie ik niet. Alexis Tsipras is zijn imago grotendeels kwijt, heel wat Grieken minachten hem. Dat hij kan aanblijven is vooral omdat ze de andere politici, zeker die van PASOK en ND, nog minder vertrouwen. “
Onzekere tijden
“Tsipras roept nu opnieuw op voor schuldverlichting. Na de recente rapporten van het IMF heeft hij wel argumenten om daar voor te pleiten. Maar of de Eurogroep daar oren naar heeft, valt echter te betwijfelen. De Eurogroep heeft altijd vanuit politiek-idologische motieven beslissingen genomen en niet vanuit een economische redenering. Dat zal ook nu zo blijven.”
“Vrijdag 9 september komt de Eurogroep samen over Griekenland. Dat zijn de ministers van financiën. Ondertussen roept Tsipras zijn top van mediterrane regeringsleiders bijeen. Zelfs Frans president Hollande heeft goegezegd. Tsipras wil bekomen dat Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië en Griekenland meer met één stem gaan spreken in EU-verband. Of dat gaat lukken is onzeker. Positief is wel dat hij zelfs de Franse president heeft meegekregen.”
“Griekenland en de vluchtelingen gaan nog zeer onzekere tijden tegemoet.”