In een open brief aan de leden van het Congres roepen 223 Amerikaanse economen op om het vrijhandelsakkoord Trans Pacific Partnership (TPP) niet te ratificeren, net als alle andere geplande verdragen (zoals het TTIP) omdat die een ISDS-hoofdstuk bevatten.
Nadat een grote groep Amerikaanse juristen in maart 2015 reeds hun verzet tegen het Investor State Dispute Settlement-mechanisme (ISDS – meer hierover verder) hadden geuit hebben nu ook 223 Amerikaanse economen, waaronder Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz, op 7 september 2016 een brief gericht aan alle leden van het Congres, het Amerikaanse federale parlement. Ook zij pleiten tegen de opname van ISDS in de vrijhandelsakkoorden Trans Pacific Partnership (TPP) en Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP).
Dit is een citaat uit hun brief (volledige tekst in bijlage onder dit artikel):
“Met ISDS geeft de federale regering aan buitenlandse investeerder – en uitsluitend aan buitenlandse investeerders – de mogelijkheid om robuuste, genuanceerde en democratisch gelegitimeerde wetgeving te omzeilen. Buitenlandse investeerders kunnen nu kwesties van binnenlandse grondwettelijke en administratieve wetgeving voorstellen als verdragsrechten en deze verplichtingen en dan deze verplichtingen aan een panel voorleggen van internationale privé-arbiters, die lokale, (deel)staat- en federalse administratieve organen en rechtbanken omzeilen.”
“Bevrijd van de fundamentele regels van nationale procedures en wetgeving die ander over hun klachten tegen de regering zouden hebben beslist, kunnen buitenlandse bedrijven succes boeken met hun klachtenvoor ISDS-tribunalen, zelfs wanneer nationale wetgeving overduidelijk zou hebben geleid tot de verwerping van deze bedrijfsklachten. Bedrijven kunnen zelfs zaken heropenen (voor ISDS) die ze in nationale rechtbanken hebben verloren.”
President Obama heeft als staatsleider het TPP reeds ondertekend. Om geldig te worden moet het verdrag echter ook geratificeerd worden door de parlementen van de betrokken lidstaten van het TPP. President Obama is van plan om die ratificatie voor te leggen aan het Amerikaanse parlement na de presidentsverkiezingen van november 2016, in de periode dat hij daarna nog president is tot de eedaflegging van de nieuwe president in januari 2017.
Het gebeurt wel meer dat uittredende presidenten na hun laatste, tweede mandaat na de verkiezing van hun opvolger nog een aantal zaken wensen door te drukken om zo nog een stempel te drukken op de geschiedenis. Dikwijls gaat het dan om zaken die de betrokken president altijd al beloofd had maar nooit heeft verwezenlijkt. Als hij dan toch geen parlementaire meerderheid behaalt, kan hij de geschiedenis ingaan als de president ‘die zijn uiterste best heeft gedaan’. Het andere verdrag TTIP kan hij niet meer laten ratificeren, omdat deze onderhandelingen reeds meer dan twee jaar achterstand hebben opgelopen op de oorspronkelijke plannen.
President Obama is altijd een groot voorstander geweest van deze nieuwe, grote vrijhandelsakkoorden. Daarmee zet hij de lijn verder van alle presidenten voor hem, George W. Bush, Bill Clinton, George Bush senior en Ronald Reagan. Net als zijn voorgangers bepleit hij deze verdragen als ‘goed voor de economie’, met dezelfde argumenten die ook de Europese Commissie aanhaalt om het (TTIP) tussen de EU en de VS te bepleiten: het zou banen opbrengen en extra miljarden winst opleveren voor de bedrijven.
Over het ISDS-systeem van zakenrechtbanken (die in feite geen rechtbanken zijn maar arbitrageraden) spreken Europese Commissie en president Obama liefst zo weinig mogelijk en als ze het al doen in zeer omfloerste bewoordingen.
Zoals de economen stellen in hun brief zal het ISDS-systeem grote bedrijven toelaten regeringen voor een internationale rechtbank te dagen waar ze voor door henzelf aangeduide zakenrechters kunnen aanklagen dat staten wetten en regels invoeren die hun winsten in gevaar brengen. Het gaat dan om wetgeving voor bescherming van het leefmilieu, voedselveiligheid, rechten van consumenten en sociale rechten. De vonnissen van ISDS-rechtbanken zijn geheim, net als de raadszittingen.
Er is daarenboven geen beroep tegen mogelijk, ook niet voor de eigen nationale rechtbanken, die volledig buitenspel worden gezet. Bovendien kunnen ngo’s of individuele burgers niet pleiten voor hun belangen in deze procedures en de privé-bedrijven, die zich specialiseren in het leveren van ‘privé-rechters’ aan deze ISDS-procedures mogen tegelijk optreden als advocaten van investeerders voor het formuleren van ISDS-aanklachten.
De ervaring met gelijkaardige ISDS-systemen in bestaande vrijhandelsakkoorden zoals het North American Free Trade Agreement (NAFTA) wijzen uit dat deze rechtbanken altijd in het voordeel van investeerders oordelen. Staten kijken aan tegen gigantische boetes. Naast de uitgesproken vonnissen hebben dergelijke systemen ook een grote ontradende impact op regeringen, die er van afzien om bepaalde wettelijke initiatieven te nemen om de zware ISDS-boetes te vermijden.
Het komt er op neer dan vrijhandelsakkoorden met ISDS-clausules de parlementaire democratie zullen uitschakelen. Regeringen kunnen dan alleen nog uitvoeren wat de grote bedrijven aanvaarden.
Brief van 7 september 2016 aan het Amerikaanse Congres: 223 Law and Economics Professors Urge Congress to Reject the TPP and Other Prospective Deals that Include Investor-State Dispute Settlement (ISDS)