Cadiz is de meest recente in een lange rij van Spaanse steden, gemeenten en provincies die zich achter de BDS-boycot van Israël scharen. Met meer dan vijftig hebben ze zich ‘vrij van Israël-apartheid’ verklaard. Israël ondervindt sinds 2014 steeds meer economische schade door de boycot.

Een van de vele bewijzen van het groeiend succes van de BDS-campagne (Boycot-Divest-Sanction) is te vinden in Spanje. Na de gemeente- en provincieverkiezingen van 2014 hebben meerdere gemeente- en provincieraden initiatieven genomen om zich aan te sluiten bij de campagne door bijvoorbeeld te stellen dat de lokale overheden geen producten zullen aankopen uit de bezette gebieden of geen contracten sluiten met bedrijven die actief zijn in de bezette gebieden of betrokken zijn bij bedrijven daar.

Dat gebeurt tot groot ongenoegen van de centrale Spaanse regering onder leiding van conservatief eerste minister Rajoy. Die kan echter weinig doen. Pogingen van de Israëlische ambassades om activisme voor BDS onwettelijk te verklaren hebben ook in Spanje geen succes.

Cadiz, hoofdstad van de gelijknamige provincie in de regio Andalusië, is de meest recente in de rij om een motie goed te keuren voor steun aan de BDS-beweging en om zich ‘Apartheid Free Zone’ te verklaren. Andere steden en gemeentes die Cadiz voorafgingen zijn onder meer Santiago de Compostela, Sevilla, Cordoba, meerdere gemeenten op de Canarische eilanden en op Ibiza en de regio Catalonië.

Inspiratie uit Zuid-Afrika

Voor deze initiatieven vonden de betrokken gemeenten inspiratie bij de strijd tegen apartheid in Zuid-Afrika. Ook toen besloten steeds meer en meer gemeenten producten uit Zuid-Afrika te boycotten en ook toen gingen zij daarmee hun nationale regeringen vooraf, die zich soms pas jaren later schoorvoetend aansloten bij de boycot van Zuid-Afrika.

Deze lokale initiatieven waren ook toen vooral symbolisch maar hebben voor een globale bewustwording gezorgd onder de bevolking, die tot voor de boycotcampagne eerder onverschillig en dikwijls ook positief stond tegenover de apartheid in Zuid-Afrika.

Net als Zuid-Afrika toen, doorloopt de regering van Israël nu meerdere fasen om de boycot tegen te gaan. Dat begon in Zuid-Afrika ook met gewoon negeren, waarna minimaliseren volgde. Zuid-Afrika is uiteindelijk overstag gegaan, niet omdat het regime overtuigd was van het immorele karakter van het apartheidssysteem, maar omdat het verzet tegen de apartheid de economie volledig ondermijnde. Bovendien waren geleidelijk aan ook nationale regeringen overgegaan tot de boycot, waardoor het land gedwongen werd het systeem af te schaffen.

Economische schade

Israël lijdt weliswaar al zware economische schade door de boycot maar nog lang niet in die mate dat de regering ernstige vredesgesprekken zou overwegen. De regering zet daarentegen volledig in op het onwettig verklaren van de BDS-campagne. Dat blijkt niet al te best te lukken, zoals onder meer in Spanje blijkt.

Israëlisch eerste minister Benjamin Netanyahu, die tevens tijdelijk minister van buitenlandse zaken is, verklaarde op 25 juli 2016 in de Knesset, het parlement, nog dat de BDS-beweging verslagen was. In meerdere landen hebben echter zowel wetgevers als rechtbanken al geriposteerd dat ze de BDS-beweging vrij zullen laten werken, omdat zij geen inbreuk op het recht vrije meningsuiting toelaten. Erg overtuigend was Netanyahu blijkbaar niet, want meerdere parlementsleden van zijn eigen regeringscoalitie bekloegen zich er over dat de boycotcampagne wel degelijk vooruitgang boekt.

Israël gaat er voorlopig mee door om de situatie zo te framen alsof er geen onderhandelingspartner aan de andere kant zou zijn en blijft voorwaarden stellen die een feitelijke Palestijnse voorafgaandelijke overgave betekenen. Israël boet daarmee vooral verder in aan geloofwaardigheid bij de wereldwijde publieke opinie.

Dat de BDS-campagne wel degelijk werkt blijkt uit de feiten, die door het Israëlische Rekenhof worden bevestigd:

• in 2014 zijn buitenlandse investering in Israël met 46 procent gedaald;
• volgens een berekening van de Rand Corporation zal het bnp van Israël de komende toen jaar jaarlijks met 1 tot 2 procent dalen;
• het Franse bedrijf Veolia heeft zich volledig teruggetrokken uit Israël; andere bedrijven zoals Orange, G4S en Unilever hebben aangekondigd hun activiteiten in Israël af te bouwen;
• Israëlische wapenhandelaars stellen grote daling van bestelling vast, omdat het merk ‘made in Israel’ ongewenst wordt;
• steeds meer rockartiesten weigeren nog langer in Israël op te treden;
• Israël heeft de BDS-campagne een ‘strategische bedreiging’ genoemd voor de verdere bezetting van de Palestijnse gebieden; sinds de campagne zich laat voelen, overwegen meer en meer Israëlische stemmen om het beleid van de bezetting enigszins aan te passen.

Bron: Dozens of Spanish cities declare themselves ‘Free of Israeli Apartheid’