Wie dacht dat Bernie Sanders net als zoveel andere mislukte presidentskandidaten in het landschap zou verdwijnen, vergist zich. Sanders blijft de VS doorkruisen met zijn boodschap. Zijn boek ‘Our Revolution – A Future to Believe in’ vat zijn volledig politiek programma samen voor een ander, socialer Amerika. Een belangrijk deel van dat programma: een complete hervorming van de Amerikaanse media.

Bernie Sanders is voor de lezer van deze website al lang geen onbekende meer. Maanden voor de grote media zijn naam oppikten volgden we zijn campagne. Zelfs voor zijn trouwste volgers overtrof zijn campagne als presidentskandidaat de stoutste verwachtingen.

Toen Sanders op een persconferentie in zijn thuisstaat Vermont zijn kandidatuur aankondigde, werd dat in de Amerikaanse media zo goed als niet opgepikt. Een eerste peiling over de Democratische kandidaten in de staat Californië gaf hem minder dan drie procent, minder zelfs dan de voormalige gouverneur van Maryland Martin O’Malley (die enkele maanden later kansloos werd afgevoerd), terwijl Hillary Clinton met meer dan 74 procent zo goed als bijna verkozen was. Enkele maanden later moest Clinton haar hele campagne herzien. Uiteindelijk haalde Sanders het nipt niet (met de verkozen delegates van de deelstaten).

Een socialist?!

Sanders brak tijdens zijn campagnes meermaals het record qua aantal toeschouwers, ook al gaven de media er nauwelijks aandacht aan. Dat was dan ook een van de voornaamste aspecten van zijn succes. Dat ging radicaal in tegen zowat alle ongeschreven regels van de Amerikaanse politiek. Sanders had geen steun van grote bedrijven, van de banken, van de media, hield geen fundraising diners met rijke medeburgers en weigerde pertinent negatief campagne te voeren door tegenstanders aan te vallen.

Klap op de vuurpijl was dat Sanders zich openlijk ‘socialist’ noemde. Zijn toespraken waren telkens résumés van zijn politiek programma voor een ander, socialer Amerika. Een van de dingen die hij telkens weer herhaald was dat dit niet de campagne was van één man, maar van miljoenen Amerikanen. ‘This is our revolution’. Bovendien zei Sanders, houdt ‘onze strijd’ niet op na de verkiezingen. Integendeel, deze strijd gaat onverminderd door, wie er ook in het Witte Huis zit.

Nu bekend is wie de nieuwe president wordt ligt zowat het hele politieke establishment in de VS op apegapen. Hoe kon dit gebeuren? Niet zo Sanders. Sanders blijft onverminderd het land doorkruisen met zijn boodschap. Op 30 november 2016 kwam zijn boek uit Our Revolution – A Future to Believe in.

Een project voor een anders, sociaal Amerika

Geen terugblik op zijn campagne, geen recuperatie van behaalde successen. In 447 pagina’s brengt dit boek een politiek project. Slechts 184 pagina over zijn jeugd, zijn politiek loopbaan, eerst als burgemeester van de stad Burlington in Vermont (1981-1989), daarna als lid van het federale Huis van Afgevaardigden (1991-2007) en als federaal senator (2007 tot nu).

Hoe kwam Sanders er toe in 2015 voor het eerst zijn kandidatuur te stellen? En waarom stelde hij als enig onafhankelijk parlementslid zijn kandidatuur voor de Democratische nominatie? Hoe is de campagne verlopen? Je leest het in dat eerste deel. Alsof het gezegd moest worden: dit is geen klassiek ‘boek van een politicus’. Hij schreef dit boek zelf.

Het overgrote deel van Our Revolution omvat Sanders’ Agenda for a New America. Die agenda schreef zichzelf, want het is in feite een bundeling van alle toespraken die hij tijdens de campagne hield, aangevuld met getuigenissen, statistieken en bijkomende informatie.

Sanders noemt zich socialist. In de VS is dat een zeer zwaar beladen term, tenminste dat dachten de tegenstrevers en de mediacommentatoren toch. Ze vergisten zich zwaar. Miljoenen Amerikanen hadden er geen enkel probleem mee en verklaarden zich akkoord met zijn programma.

Sanders is een ‘New Dealer’

Is Sanders echt radicaal links, zoals zijn hardste tegenstrevers beweren? Absoluut niet. Dit politieke project past zo in de programmaboekjes van de sociaal-democraten in de Scandinavische landen en in de Benelux. En zelfs daar niet eens in de linkervleugel van die partijen. Sanders is wat je in VS-termen een ‘New Dealer’ noemt, een voorstander van het soort hervormingen die president Franklin D. Roosevelt in de jaren 1930 invoerde.

Niets van zijn programma kan je radicaal noemen. Als hij de Amerikaanse economie een oligarchie noemt van rijke miljonairs en bedrijven, dan beschrijft hij slechts een feitelijke waarheid. De Amerikaanse middenklasse heeft sinds halfweg de jaren 1970 voortdurend aan welvaart ingeboet, terwijl de spreekwoordelijke één procent gigantisch rijker en rijker werd. Agitprop? Gewoon de feiten.

In de VS klinkt dit behoorlijk revolutionair. Sanders doet echter iets wat geen enkel ander Amerikaans politicus ook maar overweegt, hij vergelijkt de VS met andere landen en niet in positieve zin. Waarom biedt het rijkste land ter wereld geen algemene gezondheidszorg aan al zijn burgers? Waarom betekent studeren aan de universiteit in dit land een lening afbetalen, soms voor de rest van je leven? Sanders wil ook voluit het klimaat probleem aanpakken. Daar is geld genoeg voor, meer nog, een ander energiebeleid zal nieuwe banen en welvaart scheppen.

Ook het justitiesysteem van zijn eigen land kent in zijn ogen geen genade. Dat systeem is volledig op maat van de superrijken geschreven. Arme blanken en alle etnische minderheden worden er keihard aangepakt. Politieagenten kunnen nog steeds niet-witte medeburgers neerknallen, zonder de minste zweem van zelfverdediging. De VS heeft meer dan dubbel zoveel burgers in gevangenschap dan China, dat vier maar zoveel inwoners heeft en niet eens een democratie is.

Een ander immigratiebeleid, sociale bescherming van werklozen, van andersgeaarden, van zieken en ouderen, het komt allemaal aan bod. Het aantal Amerikanen dat geen enkele vorm van ziekteverzekering heeft loop ergens rond 24 miljoen. Dat is echter een grove onderschatting van de problemen, aldus Sanders. Meer dan 45 miljoen Amerikanen hebben een ziekteverzekering, maar kunnen na het doktersbezoek de geneesmiddelen niet kopen die ze voorgeschreven krijgen, omdat ze te duur zijn, soms tot twintig maal duurder dan in buurland Canada.

Geloofwaardigheid, zijn grootste troef

Sanders illustreert alles met voorbeelden, met talloze verhalen van gewone Amerikanen, die hij tijdens en voor de campagne ontmoet heeft. Want ook dat leer je uit dit boek. Sanders was al jaren op stap door het land, lang voor hij zijn kandidatuur stelde in 2015. Reeds als burgemeester in de jaren 1980 streed hij voor dezelfde idealen. Ook dat verklaarde mee zijn succes, deze man is geloofwaardig, een zo zeldzame karaktertrek van Amerikaanse politici.

Sanders is echter geen egotripper. Er zijn wel degelijk nog andere Congresleden die strijden voor de dingen waar ze in geloven, die nauwelijks aandacht krijgen in de media voor de thema’s die ze bepleiten. Sanders gunt hen een plaats naast hem, naast de gewone Amerikanen die nog steeds in idealen geloven.

Deze man gelooft rotsvast in de zin van politieke sociale strijd: “Verkiezingen komen en gaan, maar de politieke revolutie, onze revolutie moet doorgaan. De strijd voor economische, sociale, raciale en milieurechtvaardigheid kan nooit stoppen. De strijd om de hebzucht van de miljardairsklasse te overwinnen moet doorgaan.”

Commerciële mediabedrijven bedreigen de democratie

De voornaamste filter die de gewone burger onwetend houdt over wat er echt wordt beslist in de cenakels van de politieke en economische macht zijn de media. Niet omdat ze door een of andere grote samenzwering worden gecontroleerd, maar omdat ze zelf grote bedrijven zijn, die alle baat hebben bij het instandhouden van het systeem. Daarom heeft Sanders tijdens een van de boekvoorstellingen (zie YouTube onderaan) een goede raad voor wie niet zo graag dikke boeken leest:

“Op het einde van het boek staat een van de belangrijkste hoofdstukken – als je moe wordt van het lezen, ga dan direct naar het laatste hoofdstuk – het heeft “Corporate Media, A Threat to Democracy”. Dat gaat over de rol van de grote mediabedrijven in onze maatschappij en in de politiek. Lees alleen dat dan.”

Zo staat het ook letterlijk in het boek. “Geen normaal denkend mens ontkent dat de media een enorm belangrijke rol spelen in het bepalen van het politiek bewustzijn van de bevolking en in het vastleggen van politieke resultaten. De huidige mediasituatie in Amerika, waar een handvol (zes) gigantische bedrijven de informatiestroom controleren, is een zeer ernstige bedreiging voor onze democratie.”

American Socialism

Sanders’ boek leest zeer vlot. Af en toe staan er dingen of termen in die typisch Amerikaans zijn, maar dat stoort niet. Soms ben je zelfs als geïnformeerd wereldburger nog stomverbaasd over bepaalde wantoestanden in de VS. Dat een dokter of chirurg eerst moet overleggen met het verzekeringsbedrijf of hij/zij een levensreddende operatie gaat uitvoeren, het blijft slikken. De arbitraire manier waarop de ene burger zes weken gemeenschapsdienst krijgt en de andere levenslang – voor hetzelfde misdrijf – , vandaag in 2017 is het nog steeds werkelijkheid in ’the land of the brave and the free’.

Sanders gelooft echter in de toekomst. Hij gelooft in de zin van politieke en sociale strijd. Hij voelt zich gesterkt door de vele goede dingen in eigen land, door de onbaatzuchtige inzet van miljoenen. Hij weet zich gesterkt ook door zijn verkiezingscampagne.

Dit is geen ‘links’ pamflet. Dit is gewoon gezond verstand, een openhartig boek van een mens die het goed meent met zijn medeburger, een mens voor wij sociaal zijn nog betekenis heeft. Zeldzaam. Maar het kan. Bernie Sanders.

Bernie Sanders. Our Revolution – A Future to Believe in. Thomas Dunne Books/St. Martin’s Press, New York, 2016 (450 pp.), ISBN 978 1 250 13292 5

Bernie Sanders: Corporate Media is a Threat to Democracy (17:05):

Bernie Sanders Answers Sarah Silverman’s Most Pressing Post-Election Question (59:37):