Op de viering van 20 jaar DemocracyNow! gaf Noam Chomsky zijn analyse van de toestand van de wereld na de verkiezing van Donald Trump tot president op 8 november 2016. Alle aandacht ging naar het extreem-rechtse karakter van Trumps programma. Veel ernstiger is volgens Chomsky de klimaatcatastrofe die met Trump angstwekkend dichterbij komt.

Op 5 december 2016 vierde de Amerikaanse alternatieve nieuwssite DemocracyNow! zijn 20-jarig bestaan. Het begon als een radioprogramma (opvolger van Radio Pacifica) dat door amper vijf lokale radiostations in de VS werd overgenomen. Vandaag zend de website zijn tv-nieuwsprogramma uit over meer dan 1400 lokale tv-zenders in de VS, zowel openbare als privé.  Noam Chomsky gaf er een toespraak over de staat van de wereld.

Chomsky’s toespraak op 5 december 2016

(samenvatting van de voornaamste citaten, volledige toespraak zie onder, nvdr)

“Wij staan nu voor de meeste ernstige bedreiging ooit in de menselijke geschiedenis. We worden letterlijk bedreigd in onze overleving als menselijke soort: door een mogelijke kernoorlog en door de voortschrijdende milieucatastrofe. Dit zijn ernstige zaken, die niet uitgesteld kunnen worden”

“Op 8 november 2016 (dag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, gewonnen door Donald Trump) werden deze dreigingen urgenter dan ooit. Als we willen dat het menselijke experiment geen rampzalige mislukking wordt moeten we die dreigingen direct aanpakken.”

IJskoude douche van 8 november

“Ik ben oud genoeg om me de toespraken van Hitler te herinneren en de massameetings in Nürnberg (E: Nuremberg, NL: Neurenberg). Ik begreep de woorden niet maar de toon en de reactie van de menigte was genoeg om voor altijd in mijn geheugen gebrand te worden. Ik vond het zeer onaangenaam toen ik de resultaten (van de presidentsverkiezingen) zag binnenkomen. Tegelijk zie ik dat wat er ondertussen in Europa gebeurt ook vreselijk angstwekkend is.”

“De reactie in Europa op 8 november was er een van ongeloof, shock, horror. Het werd redelijke goed weergegeven met de frontpagina van het Duitse weekblad Der Spiegel. Er staat een cartoon op van Trump die met open mond als een meteoor op de aarde afstevent om ze op te slokken. De titel was ‘het einde van de wereld’ met als ondertitel ‘zoals we hem gekend hebben’.”

“Dat houdt verband met andere dingen die zich tegelijkertijd afspeelden, gebeurtenissen die volgens mij veel belangrijker zijn, meer bepaald in Marrakech, Marokko. Daar kwamen 200 landen samen voor de klimaatconferentie COP22. Het doel van die conferentie was om de nogal vage beloften van de vorige klimaatconferentie COP21 in Parijs in december 2015 te implementeren.”

Dreigende klimaatcatastrofe

“In Parijs werd slechts een niet-afdwingbaar engagement afgesproken. De conferentie van Marrakech moest die beloftes tanden geven. Ze werd zoals was gepland geopend op 7 november (2016). Op 8 november gaf de World Meteorological Organization daar een overzicht van de huidige staat van de wereld, die ze het Anthropoceen noemt. Zo heet het nieuwe geologische tijdperk van radicale menselijke activiteit die het leefmilieu, de basis van het leven, aan het vernietigen is.”

“Op 9 november (dag na de Amerikaanse presidentsverkiezingen) kwam de klimaatconferentie in Marrakech in feite tot stilstand. De vraag werd open gelaten of het nog mogelijk zou zijn een wereldwijde aanpak te beginnen van de klimaatcrisis, nu het machtigste land ter wereld een president verkoos, die de klimaatverandering een hoax noemt, die het gebruik van fossiele brandstoffen wil maximaliseren en het milieuagentschap Environment Protection Agency (EPA) wil afschaffen. De EPA werd nog opgericht door Republikeins president Richard Nixon (in 1972). Dat geeft goed weer hoe het politieke spectrum over de voorbije generatie naar rechts is opgeschoven.”

“De hoop om de wereld nog te redden van een totale ramp is gericht op China – jawel, het autoritaire en harde China. Ondertussen gaat de leider van de vrije wereld, van het rijkste en machtigste land ter wereld, zich inzetten om de klimaatramp nog dichterbij te brengen. Wat ik zo verbazend vind is dat dit aspect (van de verkiezing van Trump) zo goed als geen commentaar uitlokte.”

Miljoenen klimaatvluchtelingen

“Neem Bangladesh. Binnen enkele jaren zullen tientallen miljoenen mensen daar noodgedwongen vluchten van hun lager gelegen landbouwgronden aan de kust, omdat de gletsjers van de Zuidpool veel sneller smelten dan was ingeschat. Dat wordt een vluchtelingencrisis die de huidige vluchtelingencrisis tot een voetnoot zal herleiden. De leidinggevende klimaatwetenschapper van Bangladesh heeft verklaard dat deze vluchtelingen het recht hebben om te verhuizen naar de landen die deze klimaatopwarming hebben veroorzaakt. Miljoenen mensen hebben dus het recht om naar de VS en de andere rijke landen te vluchten. Ze zijn rijk zijn geworden, doordat ze het milieu ongestoord enorm hebben kunnen vervuilen.

“In India en Pakistan dreigen 300 miljoen mensen zonder drinkwater te vallen. Hier vallen de twee dreigingen voor de mensheid samen. India en Pakistan zijn nucleaire staten. Zij zijn al een paar keer in staat van oorlog geweest. Een oorlog over water is zeer goed mogelijk.”

“De complete isolering van de VS op de klimaatconferentie in Marrakech is symptomatisch voor wat ook elders gebeurt. Latijns-Amerika heeft zich de voorbije jaren voor het eerst in 500 jaar losgeweekt van Westers imperialisme, van Spanje en Portugal tot de VS. Het IMF, in feite een agentschap van de Amerikaanse regering, werd overal in Latijns-Amerika buiten gesmeten. De VS heeft er geen enkele militaire basis meer. Ook Canada wordt er overal geweerd. Vooral daarom heeft Obama de relaties met Cuba genormaliseerd, iets wat Trump zou kunnen terugdraaien.”

Ondertussen in Azië

“Even relevant is wat nu in Azië gebeurt. Obama zoekt daar de militaire confrontatie met China. Een onderdeel van die strategie is het vrijhandelsakkoord Trans Pacific Partnership (TPP – de westelijke evenknie van het TTIP met de Europese Unie), een economisch verdrag met landen in Azië en de Stille Oceaan dat China uitsluit.”

“China antwoordt daar op met het Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), waar nu zelfs bondgenoten van de VS zich bij aansluiten zoals Peru, Australië en Japan. De VS is ook afwezig in de Asian Infrastructure Development Bank, een tegenhanger van de Wereldbank, en afwezig in de Shanghai Cooperation Organization.”

“Als de VS onder Trump daarenboven ook het kernenergieakkoord met Iran opzeggen gaat dat isolement nog vergroten, want andere partners in dat akkoord zullen er mee willen doorgaan. Europa zal niet meestappen in nieuwe sancties tegen Iran en zal waarschijnlijk ook terug toenadering zoeken tot Rusland. Dat is vooral mogelijk na de Brexit van Groot-Brittannië uit de EU. Daarmee is de NAVO immers zijn meest rabiate VS-partner kwijt in de EU.”

Niet staten maar multinationals zijn de nieuwe machthebbers

“Dit heeft allemaal te maken met de afname van de Amerikaanse overmacht over de wereld. In 1945 bezat de VS 50 procent van alle economische welvaart in de wereld. Nu is dat nog 25 procent. Dat is echter zeer misleidend.”

“Wie is in feite de eigenaar van de wereldeconomie? Wel, sinds de neoliberale globalisering is de macht van grote bedrijven een veel realistischere maatstaf van macht dan de macht van staten. Daar zijn Amerikaanse bedrijven oppermachtig, met ongeveer 50 procent van de wereldeconomie in hun handen, ongeveer evenveel als in 1945. Daar hebben de Amerikaanse burgers uiteraard niets aan.”

“Neem daarbij de militaire overmacht van de VS. Niemand komt ook maar in de buurt. Toch is het mogelijk dat Europa een andere weg zal kiezen, voor minder spanning aan de Russiche grens, wat een te verwelkomen ontwikkeling zal zijn. Er zijn dus wel degelijk mogelijkheden, veel mogelijkheden. We moeten die direct aangrijpen, vooral de jongere mensen onder ons. Dit kunnen we niet langer uitstellen.”

Vertaling Lode Vanoost

From Climate Change to Nuclear War, Noam Chomsky Warns of Literal Threats to Our Survival (11:44):

Op de plechtige viering in de Riverside Church in Manhattan was naast Chomsky ook Harry Belafonte als eregast van de partij. Deze legendarische strijders voor mensenrechten kwamen samen met 2300 toehoorders om de 20ste verjaardag van Democracy Now te vieren.

Harry Belafonte (1927), zoon van Jamaicaanse immigranten, was in de jaren 1950 tot 1970 wereldberoemd als zanger van Jamaicaanse calypso-muziek. Met zijn typisch hese stem scoorde hij bekende hits als Island in The Sun, Banana Boat Song, Hava Nageela en There’s a Hole in My Bucket.

Om een idee te geven van de sfeer in die jaren: toen hij in 1968 tijdens een tv-show een lied zong arm in arm met de Britse zangeres Petula Clark dreigde Plymouth Motors, de reclamesponsor van de show van Petula Clark, om de show stop te zetten als dit zich nog zou voordoen. Dit is amper 49 jaar geleden. Belafonte is ook na zijn zangcarrière altijd politiek actief gebleven.

Bekijk hier de volledige opname van het dubbelinterview met Belafonte en Chomsky (32:30):