President Trump bleef zijn eigen onvoorspelbare zelf in een interview met extreem-rechtse zender Fox News. Op de vraag of het wel kan dat hij goed overeenkomt met een ‘killer’ als Russisch president Poetin antwoordt hij vlot: “Zijn wij zelf zo onschuldig?”. Dit is meer dan een zoveelste incident, een korte terugblik op een toch wel historisch precedent.

Amerikaanse en Britse mainstream media waren er als de kippen bij om president Trump te veroordelen voor zijn uitlating over Russisch president Poetin in zijn interview met de extreem-rechtse zender Fox News. De zender publiceerde net dat korte uittreksel op 5 februari 2017 als teaser voor een langer interview dat integraal werd uitgezonden op maandag 6 februari 2017, meer bepaald kort na de wedstrijd van de Super Bowl, de jaarlijkse finale van het Amerikaans ‘voetbal’.

“Are we so innocent?”

De Superbowl wordt in de VS geëerd als het voornaamste sportevenement van het jaar. Het is een soort superfinale van het Amerikaanse ‘football‘ op het einde van het sportseizoen. Op die dag hangen miljoen Amerikanen voor de buis. Een interview op die dag heeft dus altijd veel meer kijkers dan op een gewone werkdag, ook omdat ze tijdens de match er meermaals aan worden herinnerd dat het gaat komen (wat de Amerikanen ‘football‘ noemen heeft specifieke regels om toe te laten dat de match zeer frequent onderbroken wordt voor reclame). In dit fragment (zie weblink onder dit artikel) stelt Fox-top anker Bill O’Reilly de vraag of Trump de vorige KGB-agent Poetin respecteert:

“Ik respecteer hem, maar ik heb respect voor veel mensen, dat betekent nog niet dat ik er goed mee ga overeenkomen.” Trump zei verder dat hij eender welke assistentie van Rusland zal appreciëren in de strijd tegen de terroristen van IS.

“Maar Poetin is een ‘killer’”, zegt O’Reilly.

“Er zijn veel killers”, is het antwoord van Trump, “Wij hebben heel wat killers. Wat denk jij? Is ons land zo onschuldig?”

Reeds onmiddellijk na de uitzending van de trailer uitten meerdere journalisten en commentatoren hun onbegrip, verontwaardiging en woede over deze uitlating. Zij vonden het ongehoord dat Trump de VS op dezelfde morele hoogte plaatste als Rusland.

Een echte outsider

Deze uitlating toont in de eerste plaats dat Trump een eigengereid en onvoorspelbaar president blijft, tenminste in zijn persoonlijke uitlatingen. Zijn concrete beleidsbeslissingen zijn daarentegen een versnelde voortzetting op steroïden van het identieke beleid van zijn Democratische en Republikeinse voorgangers.

Inhoudelijk is dit geen verrassing. Reeds in december 2015 zei hij op het ochtendprogramma Good Morning Joe van MSNBC dat “de VS ook heel wat onschuldige levens hebben vermoord”. Nieuw is dat hij dat als verkozen president blijft zeggen. Zijn adviseurs hebben hem dat blijkbaar niet afgeraden – of hebben wat dit betreft niet echt controle op hun president (wat eveneens goed mogelijk is).

Met deze uitlating toont Trump alvast aan dat hij geen deel is van de traditionele economische, politieke en media-elite die in de VS de diepe staat uitmaakt. Trump is dan wel zelf een miljardair, hij wordt door de elite hartstochtelijk geminacht, onder meer voor zijn kitscherige levensstijl, zijn vulgaire uitlatingen over vrouwen, zijn breed in de media uitgesmeerde echtscheidingsperikelen met Ivana Trump (de moeder van Ivanka) en zijn platvloerse deelname aan reality-TV-shows. Trump was een aantal jaren deelnemer/presentator/producer van de tv-show The Apprentice, waarin kandidaten worden getest op hun zogenaamde kennis van economie en zakenvoeren.

Tijdens de campagne konden zijn Republikeinse tegenstrevers hun minachting voor deze “clown” (hun term) niet verbergen. Het is vandaag bijna niet te geloven maar amper twee jaar terug was Trump voor de gemiddelde Amerikaan slechts dat: een dubieuze media-celebrity.

Een man zonder visie of ideeën

Dat Trump een eerder nuchtere kijk heeft op het echte morele karakter van het Amerikaanse buitenlandse beleid maakt van hem absoluut geen progressief president, laat staan, een president met een visie op dat beleid. Het toont vooral aan dat hij inderdaad een politiek buitenstaander is, die de mediatieke gevoeligheden niet kent of de verschillen niet aanvoelt tussen wat men echt denkt en hoe je dat hoort te verdoezelen. Misschien kent hij die gevoeligheden wel maar ligt hij er niet wakker van, dat is ook mogelijk.

Dat de Amerikaanse elite zijn uitlating over de ‘schuld’ van de VS onaanvaardbaar vindt ligt daarentegen in de lijn der verwachtingen. Het Amerikaans ‘exceptionalisme’ is immers niet zomaar een onderdeel, maar dé centrale kern van de ideologie van de VS-elite (en een aanzienlijk deel van de bevolking). Daarmee rechtvaardigt de VS immers al zijn optredens in het buitenland.

Het is via deze filter dat de media het hebben over acties die ‘mislopen’, ‘verkeerd uitpakken’, dat er ‘onvoldoende begrip of verkeerde informatie was voor de lokale situatie’, dat een ‘verkeerd gelopen bombardement’ een ‘drama is voor de piloten’ (niet voor de slachtoffers), enzovoort, enzovoort. In geen geval is wat de VS doen in het buitenland een ‘misdaad’. Dat voorrecht krijgen alleen aangeduide vijanden. Het aantal argumenten voor goedpraterij is eindeloos. Het idee opperen dat de VS gewoon een klassiek imperialistisch beleid voeren ten eigen bate (van de elite, niet van de bevolking) is taboe. Dat hoort niet in deftig gezelschap. Zoiets als luid boeren tijdens een galadiner.

Een president met een precedent

Alle presidenten voor Trump pasten dat dogma van ‘uitzonderlijke goedheid van de VS’ steeds feilloos toe, zelfs een onbehouwen communicator als president Richard Nixon (1969-1974). Of ze daar ook letterlijk in geloven maakt daarbij niet uit.

Uit memoires van onder andere presidenten Ike Eisenhower (1953-1961) en Lyndon Johnson (1963-1969) bleek bijvoorbeeld dat ze wel beter wisten. In het geval van president Reagan (1981-1989) bleek dat de betrokkene gewoon geen flauw idee had, laat staan een opinie, zolang hij maar een teleprompter voor zich had om zijn teksten af te lezen. Presidenten als George Bush senior, Bill Clinton, George W. Bush en Barack Obama wisten daarentegen wel wat ze deden en zegden en geloven ook echt in dat idee van het ‘uitzonderlijke Amerika’.

Het centrale idee achter die uitzonderlijkheid is dat de VS geen imperium zou zijn maar iets moreel hoogstaand, iets uitzonderlijks in deze geschiedenis. Origineel is dat echter niet, zoals elk ernstig historicus kan bevestigen. In een of andere vorm is dat idee van uitzonderlijkheid zelfs een vast bestanddeel geweest van elk groot rijk, van de Romeinen over de Ottomanen en de Oostenrijk-Hongaren over de Russische tsaren tot de Britten en de Fransen. Ging het toen nog over het ‘brengen van beschaving’, dan gaat het nu over het brengen van ‘democratie en vrijheid’.

Dat dit streven meestal heeft geleid en nog steeds leidt tot het steunen van rechtse folterdictaturen is in die optiek niet meer dan ‘een spijtige samenloop van omstandigheden’. In werkelijkheid wordt het idee dat samenwerken met een ‘killer’ als Poetin moreel niet aanvaardbaar zou zijn door elke historische analyse tegengesproken. Samenwerken met killers is eerder de norm dan de uitzondering. Bovendien werken de VS op dit ogenblik reeds samen met notoire ‘killers’ als het regime in Saoedi-Arabië . Andere voorbeelden zijn ruim voorhanden.

De spijtige paradox van ‘democratie’

Nuchtere conservatieve analisten verklaren de contradictie tussen de bevlogen retoriek over het Amerikaanse buitenlandse beleid en de concrete voorkeur van dat beleid voor dictaturen met de inherente ‘paradox van de democratie’. “Democratische leiders hebben de neiging de belangen van hun bevolking te plaatsen boven de belangen van de VS en van Amerikaanse bedrijven.”

Een in rechtse kringen gezaghebbend conservatief analist is historicus David F. Schmitz (1956). In zijn boeken Thank God They’re on Our Side – The United States & Right-Wing Dictatorships 1921-1963 (1999) en The United States and Right-Wing Dictatorships 1965-1989 zocht hij naar een verklaring voor het feit dat de VS in hun nobele strijd tegen het goddeloze en dictatoriale communisme enkel steun vonden bij brutale dictators.

(De uitdrukking Thank God They’re on Our Side is van president Eisenhower, wanneer hij het brutale regime van president Diem in Vietnam bespreekt, en het feit betreurt dat die geen enkele steun heeft bij zijn eigen bevolking. Hij noemt hem en zijn kompanen gemene schurken, maar ‘gelukkig staan ze aan onze kant’)

“Mensen in andere landen bewonderen de economische vitaliteit van de VS, zijn technologie en instellingen. Wat ze echter niet begrijpen is de schijnheiligheid van het Amerikaanse buitenlandse beleid die … (en dat de VS) de meest brutale en ondemocratische regeringen blijven steunen.”

Hoewel zijn historische analyse stopt bij het einde van de Koude Oorlog trekt hij besluiten die ook vandaag van toepassing zijn. Hij schreef dit in 2006: “Zoals een studie in 1997 van het ministerie van defensie aantoont, bewijzen de historische gegevens dat er een sterke correlatie is tussen Amerikaanse inmenging in internationale situaties en een toename van de terroristische aanvallen tegen de VS.”

“De militaire asymmetrie ontneemt andere volkeren de mogelijkheid om de VS militair rechtstreeks aan te vallen, wat leidt tot het inzetten van andere dan nationale actoren (terroristen uit een land die een ander land aanvallen) … Het uiteindelijke resultaat was meest evident in Afghanistan … met de machtsovername van de Taliban, een fanatieke, gewelddadige organisatie … (zo ontstonden ook) verschillende terroristische groeperingen, zoals al-Qaida, de organisatie van Osama Bin Laden.”

Juiste retoriek, ‘slechte’ retoriek, zelfde beleid

Zijn besluit is dat de goede intenties en de retoriek van de VS nog steeds goed zijn en moeten worden blijven ingezet, maar dat de concrete toepassing van die nobele ideeën moet gebeuren op basis van een meer realistische inschatting van de mogelijkheden. Het idee dat de VS niet eens het recht heeft om zich te moeien in de wereld, komt in zijn analyse niet ter sprake.

Trump breekt met deze traditie en noemt de dingen bij hun naam. Zijn uitspraak over eigen land geeft ondertussen geen enkele garantie dat er inderdaad een dooi zou komen tussen Rusland en de VS of dat de VS een ander imperialistisch beleid zou gaan voeren, integendeel.

Gevreesd mag zelfs worden dat – als Trump inderdaad zou streven naar verzoening met Rusland – zijn tegenstrevers in het leger, in de wapenindustrie, in de NAVO (zie de troepenopbouw in Polen en de Baltische staten) en in meerdere EU-regeringen zullen aansturen op (verdere) provocaties van Rusland, om Trump in lijn te krijgen.

More of the same

Uit de recente aanval van een NAVY-Seals-team in Jemen, waar ondermeer een jong meisje om het leven kwam met dubbele Amerikaanse nationaliteit (en wiens 16-jarige broer eerder reeds was omgekomen bij een eerdere Amerikaanse drone-aanval, nog bevolen door Obama, enkele weken nadat ook hun vader omkwam bij een Amerikaanse drone-aanval) blijkt dat het concrete beleid van Trump een verderzetting is van dat van Obama, met als enige verschil de afwezigheid van verklaringen van zelfverheerlijkend idealisme. (Zie Obama Killed a 16-Year-Old American in Yemen. Trump Just Killed His 8-Year-Old Sister)

De opflakkering van het conflict in het oosten van Oekraïne – of liever de vernieuwde media-aandacht voor dat conflict, dat in werkelijkheid nooit is opgehouden ondanks het officiële vredesbestand – geeft ook al eerste aanwijzingen dat de toekomst nog steeds zeer onvoorspelbaar is, ook na deze uitspraak van Trump.

Dubbele moraal

Meerdere Amerikaanse en Britse journalisten toonden zich geschoffeerd dat Trump met zijn uitspraak sympathie betoont voor een president die in eigen land de persvrijheid onderdrukt en journalisten laat vermoorden. Dat laatste klopt zeker, er zijn de voorbije twintig jaar meermaals Russische journalisten in meer dan verdachte omstandigheden omgekomen.

Toch houdt dat argument moreel geen steek. Diezelfde journalisten negeren – om maar één voorbeeld te geven – immers het feit dat in Honduras alleen al, sinds de door de VS gesteunde staatsgreep van 2009, elk afzonderlijk jaar meer journalisten werden vermoord dan in 20 jaar in Rusland samen. In Mexico en Colombia komen eveneens regelmatig journalisten om. Er zijn nog voorbeelden genoeg. In Saoedi-Arabië worden daarentegen geen journalisten vermoord … er zijn er geen.

Vrije pers niet hetzelfde als commercieel gecontroleerde pers

Ondertussen wordt van de VS beweerd dat de pers er volledig vrij is.  Dat is zo maar enkel in technische zin. De commerciële mediabedrijven en hun journalisten behoeven geen censuur, ze denken uit zichzelf reeds hetzelfde als de politieke en economische elite, waar ze deel van uitmaken.

Presidenten voor Trump konden naar believen het zonlicht ontkennen wanneer bijvoorbeeld weer eens een hospitaal of een huwelijksfeest ‘per vergissing’ in Afghanistan werd platgebombardeerd. Wat Trump doet is dus niet nieuw, het enige nieuwe is dat hij de media minacht en leugens vertelt zonder te passeren via de subtiliteiten van ‘ons kent ons – knipoog’.

Is Trump dan eerlijk wanneer hij beweert dat de VS “zelf niet zo onschuldig zijn”. Natuurlijk niet, hij liegt even hard, maar wel op een andere manier, zoals de net door hem bevolen raid in Jemen heeft aangetoond. In zekere zin maakt dat deze president nog gevaarlijker dan zijn voorgangers. Zijn voorgangers hadden tenminste een beleidslijn achter hun medialeugens. Met deze man en zijn entourage kan het echter compleet uit de hand lopen, zelfs ongewild of onbedoeld …

• Donald Trump repeats respect for ‘killer’ Putin in Fox Super Bowl interview
• Trump defends Putin: ‘You think our country’s so innocent?’
• Het fragment met zijn uitspraak over zijn eigen land vind je hier: PREVIEW: Trump Tells O’Reilly He ‘Respects’ Putin in Super Bowl Interview