In 2015 was Griekenland niet uit het nieuws weg te branden. Twee jaar later is de situatie voor de Grieken erger dan ooit, de schuldenlast is niet verminderd en de al karige lonen en pensioenen worden verder gedecimeerd. Hoewel de aanpak van de EU een totaal fiasco is blijft de trojka doorgaan met dezelfde harde maatregelen. DeWereldMorgen.be sprak er over met Bruno Tersago in Athene.

“Voor de gewone Grieken gaat het van kwaad naar erger. Griekenland gaat gewoon verder de dieperik in, zonder enig perspectief op beterschap. Men gaan nu voor de vijftiende keer op rij weer snijden in de pensioenen, nu nog eens met negen procent. Vanaf nu wordt er ook 7 procent afgehouden van de weduwenpensioenen¹.”

“Van de totale bevolking van ongeveer 10 miljoen Grieken zijn 2,65 miljoen gepensioneerd. Het is vooral het IMF² dat daar op aandringt. De bijdragen van werkende mensen aan de pensioenkassen wordt ook alsmaar kleiner, eerst en vooral omdat er zoveel werklozen zijn. Er zijn steeds minder grieken die nog een voltijds arbeidscontract hebben. Deeltijds werk en lage lonen betekent ook lagere pensioenafdrachten.”

“De huidige nieuwe afspraken gelden ook voor twee jaar zoals de vorige. Net als nu zal onvermijdelijk binnen twee jaar blijken dat het niet houdbaar is en zal er opnieuw gesnoeid worden. Lagere pensioenen, lagere lonen, minder werk, hogere belastingen. Dat maakt dat de totale economie nauwelijks kan groeien. De schuldgraad³ gaat dus onvermijdelijk nog toenemen. Die staat nu al op 179 procent.”

Schuldverlichting?

“Er wordt gesproken van een eventuele schuldverlichting. Ook dat is niet per definitie een oplossing. Alles hangt er immers van af wat voor een schuldverlichting dat gaat zijn. In 2012 is er een schuldverlichting geweest voor de schulden aan de privé-obligatiehouders. Een aantal van die personen hebben zelfmoord gepleegd. Dat waren immers in hoofdzaak gewone Grieken die overheidsobligaties⁴ hadden gekocht. Voor veel mensen was dit een investering van al hun spaargeld. Die zijn dat helemaal kwijt, een ramp. Daarentegen gaan de banken die ook dergelijke staatsobligaties hadden opgekocht lekker vrijuit. Die hebben deze waardepapieren gewoon doorgeschoven naar alle belastingbetalers in de EU.”

“Voor Syriza en Alexis Tsipras is dit een complete afgang. Die is twee jaar later (na de verkiezingen van januari 2015) alle geloofwaardigheid kwijt bij de bevolking. Dat dit zo snel kan gaan is eigenlijk niet zo verwonderlijk. Dit is een partij die drie jaar geleden vier procent van de stemmen haalde.”

“Eerste minister Tsipras heeft al heel wat regeringsherschikkingen doorgevoerd, omdat hij de maatregelen die hij moet opleggen niet aan zijn achterban verkocht krijgt. Er zitten nu een heel aantal ministers in de regering onder de vlag van Syriza, maar die komen dus eigenlijk van PASOK⁵. Heel veel authentieke Syriza-activisten zitten niet meer in het parlement (sinds de tweede verkiezingen van 2015 in september). Na die verkiezingen heeft het Links Platform, een van de grote onderdelen van Syriza, zich afgescheurd. Mochten er nu parlementaire verkiezingen worden gehouden dan gaat Syriza geen stemmen meer halen.”

De oppositie, meer van hetzelfde

“De oppositie zou daar kunnen bij winnen. De vraag is maar welke oppositie. In feite is er nog slechts één echte oppositiepartij over, de conservatieve Nea Demokratia (Nieuwe Democratie). Die wordt geleid door Kyriakos Mitsotakis. Zijn familienaam is in Griekenland synoniem van corruptie, omkoping en nog zoveel meer. Hij is de zoon van voormalig eerste minister Konstantinos Mitsotakis (1990-1993). Ook zijn zus Dora Bakoyannis is politiek actief. Het is een hele politieke dynastie.”

“Op dit moment klinkt Nea Demokratia als een plaat die blijft hangen. Bijna elke dag roept hij op tot verkiezingen, omdat zijn partij beter zou scoren in de opiniepeilingen dan Syriza en omdat hij het volgens hemzelf beter zou doen in de onderhandelingen met de trojka. De Grieken geloven daar ook niet in. Nea Demokratia heeft voor 2015 in meerdere regeringen gezeten met hetzelfde beleid als nu.”

“De Grieken zijn niet uit op nieuwe verkiezingen, bovendien, ook Europa wil dat helemaal niet. Dat zou immers weer voor een periode van instabiliteit zorgen. Tsipras volgt nu stipt de door Brussel en berlijn uitgestippelde lijn. Hij verdedigt dat met het argument dat er met dit akkoord kan gesproken worden over quantitative easing, het drukken van baar geld door de Europese Centrale bank.”

“Dat systeem is er nu voor alle EU-lidstaten, behalve Griekenland. Alleen Griekenland krijgt geen geld van de Europese Central Bank, met het argument dat het land niet volledig heeft ‘hervormd’. Daarbij wordt voorbijgegaan aan de ontelbare rondes hervormingen die Griekenland al heeft uitgevoerd. Zelfs de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) heeft al verklaard dat Griekenland een hervormingskampioen is. Tsipras rekent daar nu op.”

“Hij hoopt ook op schuldverlichting. Dat is eigenlijk al beloofd door de trojka in het najaar van 2016. Zes maand later staan we even ver, er wordt nog steeds geschermd met ‘de mogelijkheid van schuldverlichting’. Het is dus allesbehalve duidelijk of ze daar in Brussel en Berlijn wel toe bereid zijn en als er dan al een schuldverlichting zou komen, wat voor een?”

“Gaat het om afschaffen van een deel van die schuld? Kan Duitsland dat verkopen aan zijn kiezers? Gaat het om een versoepeling van de betalingstermijnen, om een verlaging van de schuldrente, om een langere spreiding in de tijd? Duidelijk is alleen dat het vooral het IMF is die op een of andere vorm van schuldverlichting aanstuurt, hoewel het IMF formeel geen onderdeel is van dit derde reddingsprogramma. Ik zet ‘redding’ hier tussen aanhalingstekens.”

“Kortom, Griekenland is grotendeels van de internationale radar verdwenen, maar voor de Grieken is het een regelrechte ramp. De Griekse bevolking is ontmoedigd en gedesillusioneerd. De Grieken overleven nauwelijks. Dat is de realiteit van dit reddingsprogramma.”

1   Hiermee worden de pensioenen bedoeld die personen krijgen namens hun overleden partner, een pensioen dat ze dus niet zelf als werknemer hebben verkregen. Het gaat daarbij bijna uitsluitend over vrouwen.

2   Het IMF is één van de drie leden van de EU-trojka, naast de Europese Commissie en de Europese Central Bank maar makt geen deel uit van het huidige reddingsprogramma.

3   De schuldgraad is de verhouding tussen de totale staatsschuld en het bruto nationaal product, de totale economische productie in één jaar. Een schuldgraad van 100 procent betekent dat de staat zoveel schuld heeft als er in één jaar wordt geproduceerd.

4   Een obligatie (letterlijk een ‘verplichting’) komt neer op een lening die je geeft aan de overheid voor een op voorhand vastgelegde periode met een gegarandeerde rente. Het risico ligt anders dan bij aandelen, die winstgebonden zijn. In normale omstandigheden is een obligatie zeker van een relatief lage opbrengst. Wanneer de staat zelf in faling gaat riskeer je wel het volledige bedrag van je obligatie te verliezen.

5   PASOK, de sociaal-democratische partij was een van de twee traditionele machtspartijen naast de conservatieve partij Nieuwe Democratie. PASOK behaalde in september 2015 nog 5,2 procent van de stemmen.