In de berichtgeving over de recente klimaatrampen in Texas, Sierra Leone, Bangladesh, India en Nepal overheersen de termen ‘extreem weer’, ‘recordcijfers’, ‘nooit voorheen gezien’. Wat zo goed als volledig ontbreekt in titels, artikels, hoofdpunten, reportages is de term ‘klimaatverandering’.

Het breken van nieuwe records wordt in de berichtgeving over natuurrampen zo frequent aangehaald dat het bijna alleen nog groot nieuws wordt als er ergens een storm is die géén records breekt. Extreem weer komt meer dan vroeger voor, bovendien beukt het intensiever in op mens en natuur én houdt het langer aan. Recentste orkaan Harvey breekt ook nu zowat alle records bij zijn passage over de kuststreken van de Amerikaanse staat Texas, meer bepaald over de grootstad Houston.

Het dodental in Texas blijft voorlopig beperkt, toch in vergelijking met de duizenden doden onder de modderstromen in Sierra Leone en de overstromingen in Bangladesh, India en Nepal. Klimaatwetenschappers gaan er stilaan van uit dat zelfs met het meest radicale klimaatplan – veel meer dan wat nu in het Klimaatakkoord van Parijs 2015 is afgesproken – het land Bangladesh grotendeels gedoemd is te verdwijnen in zee.

Het land aan de delta van de Ganges ligt voor meer dan de helft onder of nauwelijks enkele meters boven de zeespiegel, in een gebied waar de getijden en seizoensstormen altijd al grote impact hebben. Typhoons, orkanen, overstromingen en extreme vloedstormen komen er immers elk jaar voor. Deze fenomenen nemen de laatste jaren echter in aantal, intensiteit, duur en impact toe, bereiken ook grotere gebieden en gebieden die er eerder nooit door werden geraakt, waardoor de bevolking niet langer in staat is om tussen natuurrampen door het leven te hervatten.

Men gaat er van uit dat in de komende jaren tussen 20 en 45 miljoen Bangladeshi zullen moeten emigreren naar het hogere binnenland, in een land dat nu al een van de dichtst bevolkte ter wereld is. Zijn klimaatvluchtelingen voor het ogenblik nog een uitzonderlijk fenomeen – omdat het voorlopig over kleine bevolkingen op kleine eilandstaten in de Stille Oceaan en de Caraïben gaat – dan zal dit meer dan waarschijnlijk een crisis zonder voorgaande worden. Bangladesh is immers verre van het enige land dat bedreigd wordt.

Zeer politieke beslissing

Door bij de berichten over de recente rampen de band met de klimaatverandering te verzwijgen of te minimaliseren maken de media volgens klimaatactiviste Naomi Klein een zeer politieke beslissing. Wie wel een link durft te leggen, wordt er van beschuldigd het lijden van de slachtoffers te politiseren. Maar het is natuurlijk net omgekeerd. Het is een onweerlegbaar feit dat klimaatwetenschappers dit al jaren voorspeld hebben en dat diezelfde media daarover steeds bericht hebben in een context van woord-wederwoord met de piepkleine groep der klimaatontkenners. Net nu zwijgen over die link is een zeer politieke daad.

Volgens de Britse journalist George Monbiot is het een vorm van zelfcensuur: de weigering om te spreken over de kern van het probleem. “Ons informeren dat onze levens gedomineerd worden door een systeem dat niet vol te houden is – een systeem dat gedoemd is om alles te vernietigen als het niet vervangen wordt.”

Nochtans is er geen wetenschappelijke twijfel mogelijk. Orkaan Harvey werd niet veroorzaakt door de klimaatverandering. Er zijn namelijk altijd al stormen en orkanen geweest. Maar wat klimaatverandering wel deed is de intensiteit en de mogelijke impact van dergelijke weerfenomenen verhogen. Klimaatspecialist Michael E. Mann legt het omstandig uit in een opiniestuk in The Guardian.

Het zeeniveau nabij de kusten van Texas steeg de afgelopen decennia met 15 centimeter. Dat is een enorme hoeveelheid extra water bij overstromingen. De temperatuur van het oppervlaktewater steeg ook met 0,5 graden. Bij elke opwarming met een halve graad stijgt de luchtvochtigheid met 3 procent. Dat verklaart de record regenval. De orkanen blijven ook langer ter plaatse doordat de klimaatverandering voor een stabiel uitgebreid hogedrukgebied zorgde in die regio.

De ramp in Texas komt dagelijks gedetailleerd in het nieuws, zonder dat er telkens bij wordt herhaald dat president Trump het klimaatakkoord COP21 van Parijs heeft opgezegd. Ook dat is allesbehalve neutraal, maar net zeer politiek. Zo wordt mogelijke bewustwording over de grote verbanden verhinderd, precies wat nu zo broodnodig is. Daarmee wordt ook vermeden dat de cruciale en nefaste rol van de grote petroleummaatschappijen aandacht krijgt. Dit zijn immers de bedrijven die reeds veertig jaar wisten dat dit te gebeuren stond, als de CO2-uitstoot zou blijven toenemen.

Het staat nu al vast dat vooral de armere bevolking van Texas zwaarder zal worden getroffen dan de meer welvarende Amerikanen in dezelfde woongebieden, ook dat is een terugkerend verhaal. Republikeinen zullen er net als na orkaan Katrina in 2005 weer van profiteren om nog meer openbare scholen af te schaffen en te vervangen door een systeem van checks voor privé-scholen. Zij zullen de arbeidswetgeving verder versoepelen en de lonen verlagen. De voornaamste architect van deze neoliberale aanval na Katrina was ene Mike Pence, nu vice-president onder Trump.

Twee vormen van klimaatapartheid

Net nadat Trump de racistische sheriff Arpaio gratie heeft verleend, geeft hij bovendien de boodschap dat immigranten en etnische minderheden vogelvrij zijn. Na Katrina werden reeds zwarte inwoners in de ondergelopen wijken van Saint-Louis doodgeschoten op verdenking van ‘stelen’, omdat ze bouwmaterialen en dergelijke bijeenhaalden om te overleven. Net wanneer degelijk gefinancierde en gestructureerde openbare hulpdiensten hun nut zouden kunnen bewijzen, wordt van hun afwezigheid gebruik gemaakt om wat er nog bestaat verder af te bouwen.

Naats de sociale klimaatapartheid binnen één land is er ook nog een andere klimaatapartheid, die tussen noord en zuid. Dat de ongezien grote ramp boven Texas toch een relatief klein aantal dodelijke slachtoffers eist, terwijl minder intense rampen in Bangladesh of Sierra Leone onmiddellijk leiden tot duizenden doden, heeft alles te maken met de sociaal-economische onderontwikkeling van die landen, gebrek aan wegen en diensten voor evacuatie, gebrek aan diensten voor gezondheidszorg, nauwelijks infrastructuur voor opvang van vluchtelingen.

De klimaatverandering niet vooraan plaatsen in het nieuws – net nu terwijl de rampen zich voor onze ogen afspelen – is een politieke beslissing met grote gevolgen. Net op het ogenblik dat de publieke opinie meer dan ooit zou kunnen worden overtuigd van drastische klimaatactie laten de grote media hun taak van informatieverstrekker varen.

Naomi Klein: “Eerlijk praten over wat de oorzaken zijn van deze reeks rampen – zelfs terwijl ze zich in real time voor onze ogen afspelen – is niet respectloos voor de mensen die deze rampen ondergaan of er zich tegen inzetten. Het is in feite de enige manier om hun verliezen te eren en onze laatste hoop om een toekomst te voorkomen die bezaaid is met ontelbaar meer nieuwe slachtoffers”.

Harvey didn’t come out of the blue – Now is the time to talk about climate change