Sinds enige tijd huurt Brussels Airlines toestellen met bemanning bij een Iers bedrijf. Dat bedrijf legt uitbuitende arbeidscontracten op die illegaal zijn in België. Brussels Airlines wimpelt de eigen verantwoordelijkheid volledig af door te verwijzen naar het contract met de onderaannemer. Het Iers bedrijf heeft Ierse werknemers die deze situatie aanklagen aan de deur gezet.

Brussels Airlines (voorheen SN Brussels Airlines) is sinds 2001 de opvolger van het failliete Belgische overheidsbedrijf Sabena (zie Dossier Sabena). Sinds april 2017 begint het bedrijf de sociale wanpraktijken van lowcostcarriers als Ryanair over te nemen (Zie Welkom aan boord – We hebben uw ticket mee betaald). Dat doet het bedrijf met een constructie die haar eigen sociale verantwoordelijkheid als Belgische onderneming afwimpelt op buitenlandse bedrijven, die niet aan de Belgische sociale wetgeving onderworpen zijn.

Concreet gaat het over het volgende. Brussels Airlines wil haar oude vloot van 9 AvroJet BA 146-toestellen (capaciteit 74 passagiers) uit dienst nemen. Dit zijn kleine toestellen van Britse makelij, speciaal ontworpen voor korte afstandsvluchten. Daarom laat ze deze toestellen geleidelijk vervangen door Russische Sukhoi Superjet 100 toestellen.

Het bedrijf koopt deze toestellen niet aan maar huurt ze bij de Ierse vliegmaatschappij CityJet met een zogenaamd ‘wetlease-contract’, waarbij toestellen mét bemanning worden geleased. Deze omschakeling is begonnen in april 2017. CityJet voert zelf regionale vluchten uit vanuit London City Airport en Dublin. Daarnaast verhuurt het bedrijf ook toestellen (met bemanning) aan Air France en SAS (Scandinavian Airlines).

CityJet heeft zelf geen eigen vliegend personeel (cockpit en cabine), maar huurt die op zijn beurt bij het eveneens Ierse bedrijf NoBox HR OutSourcing (HR staat voor Human resources), dat zich toelegt op ‘recrutering en detachering van personeel’. NoBox biedt die ‘diensten’ aan in de luchtvaart, medische dienstverlening, medische transporten, onthaal, IT en vertalingen. Hun personeel wordt geleased aan bedrijven in Europa, het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Verenigde Staten.

Brussels Airlines heeft in zijn wetlease-contract laten opnemen dat operator CityJet zijn bemanningen voor de SN-vluchten Belgische arbeidscontracten moet aanbieden. Het bedrijf doet echter geen enkele moeite om die voorwaarde in het contract effectief af te dwingen en maakt er zich van af met het argument dat het de verantwoordelijkheid is van CityJet om die voorwaarde te vervullen.

Deze methodiek om de eigen sociale verantwoordelijkheid te ontwijken is niet uniek voor de luchtvaartsector. Meest schrijnend is dit misbruik in de kledingindustrie die op dezelfde manier elke verantwoordelijkheid afwijst voor de sociale wantoestanden in hun ateliers in landen als Bangladesh.

NoBox verwijst in zijn arbeidscontracten weliswaar naar het Belgisch arbeidsrecht maar overtreedt meerdere essentiële bepalingen van de Belgische wetgeving:

• de contracten zijn opgesteld in het Engels en gebruiken foutieve vertalingen van Belgische juridische termen;
• er wordt geen bruto maandloon vermeld in de contracten;
• over het vermelde jaarloon is onduidelijk of het bruto dan wel netto is; bovendien wordt niet gespecificeerd hoe vermeld jaarloon wordt uitbetaald, in 12 maandelijkse bedragen of niet – volgens het Belgische arbeidsrecht is het ‘jaarloon’ een bedrag dat geldt voor 13,8 maanden (vakantiegeld en eindejaarspremie inbegrepen);
• de contracten worden niet opgesteld voorafgaand aan de effectieve aanvang van de tewerkstelling; personeel moet immers reeds aan het werk voor hun contract is getekend;
• ze respecteren de voorwaarden niet die in de Belgische CAO voor vliegend personeel van toepassing zijn, vermelden geen gegarandeerde minimumprestaties;
• er is daarenboven geen regeling voorzien van woon-werkverkeer; er wordt een proefperiode opgelegd en de ontslagregeling beantwoordt niet aan de Belgische arbeidswetgeving;
• personeel wordt ontslagen zonder reden van ontslag en krijgt geen geldige ontslagbrief, geen loonfiches of documenten voor de werkloosheidsuitkering;
• het is volstrekt onduidelijk of wel sociale bedragen, patronale bijdragen en bedrijfsvoorheffing worden afgehouden en betaald bij het betalen van de lonen; bij gebrek aan loonfiches kan het personeel niet controleren of het uitbetaalde loon effectief overeenkomt met gepresteerde vlieguren/overuren/weekends

NoBox weigert over deze mistoestanden te communiceren met het personeel en de vakbonden en verbiedt de aanwezigheid van vakbondsvertegenwoordigers op personeelsvergaderingen. Brussels Airlines weigert eveneens elke medewerking met het argument dat het hier een verantwoordelijkheid van CityJet betreft. Bovendien heeft NoBox een aantal van de betrokken personeelsleden op staande voet ontslagen, nadat zij hun situatie bij de vakbond hadden aangekaart. De sociale inspectie onderzoekt de zaak.

Olivier Van Camp, secretaris van de BBTK voor de regio Brussel-Halle-Vilvoorde, kondigt acties aan in het begin van september als NoBox, CityJet en Brussels Airlines tegen dan niet bereid zijn te onderhandelen om de nodige aanpassingen te doen.