In Florida zijn tijdens de nasleep van orkaan Irma acht senioren tussen 71 en 99 jaar omgekomen door oververhitting en uitdroging nadat de elektriciteit door de orkaan was uitgevallen. In de berichtgeving werd dat weergegeven als een van de gevolgen van de orkaan. Er blijkt echter veel meer aan de hand te zijn.

In het plaatsje Hollywood Hills bij de stad Fort Lauderdale in Florida zijn acht senioren omgekomen door oververhitting en uitdroging, nadat de elektriciteit in hun zorginstelling was uitgevallen. Een van beide stroomverdelers van de instelling liep onder water tijdens de storm in de loop van zondag 10 september. Daardoor viel de air conditioning uit, wat in het tropische Florida onvermijdelijk tot zeer hoge temperaturen leed.

Verplegend personeel poogde aanvankelijk de situatie te redden met kleine luchtblazers die op de andere stroomverdeler aangesloten werden, maar het mocht niet baten. De directie contacteerde de elektriciteitsmaatschappij Florida Power & Light, die door de stormschade de noodoproepen nauwelijks kon volgen. Op 13 september om drie uur ’s morgens, drie dagen na de doortocht van orkaan Irma, werd een eerste patiënt naar de spoeddienst overgebracht, die zich in dezelfde straat op wandelafstand bevond. Voor die eerste patiënt kwam de hulp te laat.

Openbare spoeddienst slaat alarm

Twee uur later besloot een verpleegster van de spoeddienst na een derde noodoproep ter plaatse te gaan kijken. Daar trof zij meer dan 150 senioren aan met ernstige symptomen van oververhitting en uitdroging. Vervolgens werd alarm geslagen en kwamen meer dan 50 dokters en verplegers ter plaatse uit de hospitalen in de omgeving. Voor acht senioren kwam alle hulp te laat.

De lokale autoriteiten hebben daarop een gerechtelijk onderzoek gestart tegen het personeel van de zorginstelling voor ‘onvrijwillige doodslag zonder de intentie te doden maar met de dood tot gevolg’ en voor het ‘niet-verschaffen van adequate medische hulp aan personen in nood’.

Het blijkt dat de betrokken instelling al eerder betrapt was op meerdere overtredingen van de veiligheidsregels, waaronder het ontbreken van een backupsysteem voor stroompannes¹. Dokter Jack Michel, eigenaar en uitbater van de zorginstelling, was bovendien eerder betrapt op meerdere gelijkaardige overtredingen in een andere instelling waarvan hij eigenaar en uitbater was. Gouverneur Rick Scott heeft de vergunning ingetrokken van de instelling in Hollywood Hills om door Medicaid² erkende en gefinancierde verzorging te verschaffen.

Volgens journalist Stephen Hobbs en Dale Elwart van de vakbond van verplegend personeel United Healthcare Workers is er echter veel meer aan de hand dan alleen maar één instelling die een aantal regels overtreedt. Journalist Hobbs stelde vast dat de directie van de instelling drie volle dagen wachtte om externe medische hulp te vragen aan de spoeddienst die zich in dezelfde straat op wandelafstand bevond.

Toen de instelling dat alsnog deed voor drie patiënten nam één verpleegster van de spoeddienst het initiatief om zelf poolshoogte te nemen waarop zij onmiddellijk alarm sloeg. Privé-zorginstellingen staan niet op de lijst van ‘kritische infrastructuren’ die volgens de wet in Florida prioriteit moeten krijgen bij stroompannes. De elektriciteitsmaatschappij verdedigt zich met dit argument om haar late technische tussenkomst te verantwoorden.

Privé is geen ‘kritische infrastructuur’

Volgens vakbondsvertegenwoordiger Dale Elwart geldt voor alle privé-zorginstellingen in Florida de wet dat verpleeginstellingen voor senioren geen ‘kritisch statuut’ hebben. Dat is een gevolg van de deregulering en privatisering van gezondheidszorg in het algemeen en van ouderenzorg in het bijzonder. Privé-instellingen worden vanuit die visie verondersteld uit zichzelf de nodige maatregelen te nemen, zonder overheidscontrole.

De huidige gouverneurs van de staten Texas en Florida zijn allebei klimaatontkenners van de harde lijn en voorstanders van minimale overheid en minimale regulering. Deze privé-instellingen zijn er om winst te maken en krijgen daarvoor vrij spel van de politieke leiding van de betrokken staten. Nochtans is bijna 80 procent van hun inkomsten belastinggeld, want hun zorgverstrekking wordt grotendeels terugbetaald door de overheidsprogramma’s Medicaid en Medicare.

Vanaf 2002 tot 2012 heeft de staat Florida onder de Republikeinse gouverneurs Jeb Bush (1999-2007), Charlie Christ (2007-2011) en Rick Scott (2011-) systematisch de wettelijke normering voor privé-zorginstellingen voor senioren afgebouwd. Een van de in die periode doorgevoerde hervormingen was de opheffing van de verplichting om eigen noodgeneratoren te hebben in privé-zorginstellingen.

Een ander gevolg is de explosie van privé-instellingen waar laagbetaalde lonen, slechte werkomstandigheden en slechte zorgverstrekking de norm zijn. Vakbondsvertegenwoordiger Dale Elwart kent meerdere instellingen, waaronder die in Hollywood Hills, waar de lonen zo laag zijn dat het personeel bijstand moet vragen (zoals voedselbonnen en stroombonnen) aan de overheid om te overleven.

Republikeins gouverneur Rick Scott was er nu snel bij om een grondig onderzoek te eisen en om de Medicaid-vergunning van de instelling in te trekken. Voor zijn politieke loopbaan was zakenman Rick Scott echter zelf CEO van de prive-ziekteverzekeraar Columbia/HCA, die werd betrapt op jarenlange fraude met aangiftes van Medicaid-terugbetalingen. Zijn bedrijf betaalde daarvoor een miljoenenboete, die echter slechts een klein deel was van de winsten die het bedrijf jarenlang had weten op te strijken.

Niet Irma is de oorzaak

Het drama van Hollywood Hills werd niet veroorzaakt door orkaan Irma maar door politieke keuzes om ouderenzorg over te laten aan privé-instellingen en door het overlaten van veiligheidsvoorzieningen aan de eigenaars van die instellingen en niet aan controle door de overheid. Niet de verplegers van de betrokken zorginstelling zijn schuldig, maar de eigenaars van de instelling waar ze voor werken.

Republikiens gouverneur Rick Scott stelt het voor alsof dit drama het gevolg is van één malafide ondernemer, de zogenaamde ‘bad apple‘ en van slecht werkende verplegers. In werkelijkheid is dit de logische consequentie van een beleid, dat gezondheidszorg ziet als een marktproduct en niet als een mensenrecht.

Deregulated & Unaccountable: For-Profit Nursing Homes in Florida Face Scrutiny After Irma Deaths

1   In België moeten alle medische zorginstellingen een dubbel backup-systeem hebben, een batterijsysteem om de stroompannes onmiddellijk op te vangen voor korte periodes zodat alle toestellen ononderbroken verder werken en één systeem van dieselgeneratoren die automatisch aanslaan bij de stroompannes (maar niet onmiddellijk stroom leveren).

2   Medicaid is de openbare gezondheidszorg voor 65-plussers.