Lilian Tintori, vrouw van Venezolaans politicus Leopoldo López, die onder streng huisarrest leeft in Caracas, schreef op 13 september 2017 een opiniestuk in de New York Times, waarin zij onderdrukking van de media en politieke repressie in haar land aanklaagt. “Wij hebben geen vrijheid van meningsuiting”. Hoe waar dat is testen wij aan de manier waarop zij in de Venezolaanse media aan bod komt.

Lilian Tintori wordt in de Amerikaanse pers gehuldigd als strijder voor democratie, vrijheid en mensenrechten in Venezuela, sinds haar man Leopoldo López onder streng huisarrest wordt gehouden in Caracas en zelf niet politiek actief kan zijn. In de New York Times van 13 september schreef zij het opiniestuk This Isn’t the Venezuela I Married.

Venevision, Globovision, El Nacional …

Daarin geeft zij haar analyse van de toestand in Venezuela. Die komt er op neer dat sinds de verkiezing van Nicolás Maduro op 19 april 2013 het land verglijdt in een dictatuur, waar alle democratische rechten worden uitgehold. Een groot deel van de bevolking lijdt honger. Kindersterfte is op ongeziene hoogte. Venezolanen vluchten het land uit op zoek naar een betere toekomst in buurland Colombia en in de VS. De pers wordt aan banden gelegd. “Wij hebben geen vrijheid van meningsuiting meer.”

In de Venezolaanse media blijkt Tintori echter zeer regelmatig aan bod te komen, zoals in dit interview van 10 juli 2017 op de privé-zender Venevision. Dit is een van de grootste tv-stations in Venezuela met een bereik over heel het grondgebied. Volgens het Carter Center, de organisatie van voormalig Amerikaans president Jimmy Carter (1977-1981), heeft Venevision het grootst aantal kijkers van alle privé en openbare zenders in het land.

In het interview op Venevision stelt Tintori dat het ‘regime’ haar man ‘folterde’ tijdens zijn gevangenschap en dat ze nu opgelucht is, maar niet gelukkig, dat hij nu onder huisarrest werd geplaatst. Ze komt daar tijdens het interview regelmatig op terug. “Human Rights Watch plaatste de zaak van Leopoldo op wereldwijd niveau als een openlijk geval van ernstige foltering.” Op dezelfde dag verscheen ook een artikel over dit interview in de krant El Nacional, een van de grootste kranten van Venezuela.

Eerder op 25 mei 2017 gaf ze ook een interview van 40 minuten aan Globovison, een van de grootste zenders van Venezuela, die eveneens overal vrij te bekijken is. Daarin sprak ze uitgebreid over de “repressie van het regime” en “de misdaden tegen de mensheid bevolen door Nicolas Máduro” en noemt zij de toestand “de ergste repressie in de geschiedenis”.

Wie is Leopoldo López?

Tintori’s echtgenoot Leopoldo López wordt in de Amerikaanse en internationale pers gelauwerd als een strijder voor mensenrechten in Venezuela. Een blik op zijn politiek palmares is wat dat betreft echter niet bepaald overtuigend. Daaruit blijkt dat hij allesbehalve een verenigend figuur is voor de oppositie. Meerdere politici van andere oppositiepartijen dan zijn eigen Voluntad Popular (Volkswil) hebben hem bekritiseerd voor zijn eigengereide optredens en uitspraken, zonder overleg met de andere oppositiepartijen, die zich hebben verenigd in de Mesa de la Unidad Democratica(MUD).

López werd een bekend Venzolaan in 2002, toen hij actief deelnam aan de voorbereding en de uitvoering van de staatsgreep tegen president Hugo Chávez. Zelf spreekt hij dat nu tegen, maar de bewijzen zeggen iets anders. Op deze opname is te zien dat hij deelneemt aan de gevangenneming van een minister van de regering tijdens de staatsgreep. In een tweede opname geeft hij uitgebreid uitleg over deze ‘aanhouding’.

In nog een andere opname meldt hij dat ‘president Carmona’ op de hoogte is gebracht. (Carmona, voorzitter van de Venezolaanse werkgeversfederatie, was de zelfbenoemde president voor twee dagen tijdens de staatsgreep van 2002). In de 24ste minuut van deze opname is te zien dat hij deelneemt aan een rechtstreekse uitzending waarbij de medewerking van de media aan de staatsgreep wordt geloofd als een overwinning voor de democratie.

Dat hij in 2014 werd beschuldigd van criminele samenzwering tegen de staat voor het organiseren van gewelddadige protesten is met andere woorden niet zomaar uit de lucht gegrepen. Deze man heeft immers al precedenten op dat vlak. Zijn huidige gevangenschap is zeker politiek geïnspireerd, maar om hem dan maar een vrijheidsstrijder te noemen?

Niet boven alle kritiek verheven

Maakt dat president Maduro en zijn regering boven alle kritiek verheven? Verre van. Het lijdt om te beginnen geen enkele twijfel dat sinds de verkiezing van Maduro in 2013 het land economisch zwaar is achteruitgegaan en dat de politieke instabiliteit groot is. Maduro heeft niet het charisma en de oratorische kwaliteiten van zijn beroemde voorganger Hugo Chávez. Zijn regering heeft een aantal onverstandige, ondoordachte economische beslissingen genomen met zware gevolgen.

Maduro ondervindt ook de negatieve gevolgen van de beleidskeuzes die zijn voorganger maakte. Eerder dan de overheidsstructuren te hervormen heeft Chávez er voor gekozen de opbrengsten van de petroleumindustrie rechtstreeks in te zetten voor projecten in het onderwijs, de gezondheidszorg en voedseldistributie. Sinds de ineenstorting van de olieprijzen is dat geld opgedroogd en moet Maduro noodgedwongen besparen op die programma’s. Die programma’s waren de voornaamste basis van de populariteit van Chávez.

Maduro won de presidentsverkiezingen van 2013 met slechts een zeer nipte meerderheid van amper 50,6 procent, een verschil van nauwelijks 233.599 stemmen. Waarnemers van het Carter Center, van de OESO, de Raad van Europa en van meerdere Latijns-Amerikaanse organisaties en landen evalueerden die verkiezingen als eerlijk en transparant.

Het Carter Center heeft alle verkiezingen in Venezuela sinds 1999 gemonitord. Het Center volgde ook de verkiezingen van 2013 die door Maduro met een zeer nipte meerderheid werden gewonnen. Volgens Jimmy Carter heeft het land een volledig transparant en fair verkiezingssysteem, dat zelfs beter is dan het systeem in de VS zelf. (Zie Onverwachte/onverdachte steun voor Hugo Chávez). De kiescommissie van de overheid (ANC) wordt door deze organisaties ook beoordeeld als fair en transparant. De afschaffing van deze commissie is een van de eisen van de oppositie.

Dat verkiezingen in Venezuela wel degelijk democratisch verlopen wordt ook bevestigd door de parlementsverkiezingen van 6 december 2015. Die werden een overwinning voor de oppositie tegen Maduro. Ook president Chávez verloor een verkiezing. Bij het referendum van 2 december 2007 voor een nieuwe grondwet stemde 50,65 procent tegen. President Chávez erkende het resultaat onmiddellijk. In schril contrast daarmee heeft de oppositie de nipte overwinning van Maduro in 2013 nog steeds niet erkend.

De overwinningen van 2007 en 2015 waren niet zozeer te wijten aan een toename van de stemmen voor de oppositie, die zijn al sinds 1999 redelijk stabiel. Het verschil werd gemaakt door de lage opkomst. In 2007 en 2015 bleven immers heel wat traditionele linkse kiezers thuis.

Economische boycot

Het land wordt geviseerd door een economische boycot van de VS met Canada, Spanje en Groot-Brittannië in hun kielzog. Grote privé-bedrijven in Venezuela werken mee aan een interne lockout, waarbij vooral de voedseldistributie wordt gesaboteerd. Dat gebeurde ook al in 2003, na de mislukte staatsgreep tegen Chávez het jaar ervoor (die coup duurde slechts twee dagen, maar was volgens De Standaard slechts “een stap terug” die twee maanden zou geduurd hebben).

Er valt heel wat kritiek te geven op het beleid van president Maduro. Wat nu in de Venezolaanse privé-media (die nog altijd meer dan 80 procent van het totale mediabereik omvatten) wordt gedaan is echter geen normale kritiek van een oppositie tegen een zittende regering. Met de steun van de VS en van de internationale media voeren zij een delegitimeringscampagne om de zetelende president af te zetten.

Kritiek is er onder meer omdat president Maduro, sinds hij geen meerderheid meer heeft in het parlement, vooral met decreten regeert. Het land heeft echter geen parlementair systeem zoals in België, maar een sterk presidentieel systeem naar Frans model. Ook in Frankrijk hebben presidenten geregeerd met parlementen zonder meerderheid voor de partij van de president. Ook in Frankrijk hebben meerdere presidenten met volmachten geregeerd. Macron is van plan dat ook te doen, in navolging van voorganger Hollande. Er zijn de voorbije jaren zware protesten geweest in Frankrijk tegen het beleid van de president. Niemand roept echter op tot omverwerping van het ‘regime’ in Frankrijk.

In Mexico en buurland Colombia worden gruwelijke schendingen van de mensenrechten gepleegd. Honduras is het gevaarlijkste land ter wereld voor journalisten en vakbondsactivisten sinds de rechtse staatsgreep van 2009 (met steun van de VS), eenzelfde verhaal in Paraguay sinds de staatsgreep van 2012. In beide landen werden verkozen presidenten afgezet. Sindsdien wordt er een hard neoliberaal beleid gevoerd en worden sociale protesten tegen dat beleid zwaar onderdrukt. Toch wordt in de internationale media geen verband gelegd tussen de aard van deze ‘regimes’ en de situatie ter plaatse. Dat gebeurt alleen met Venezuela.

Geopolitieke machtsmotieven

De redenen waarom dat zo is hebben niets te maken met een of andere bezorgdheid voor democratie en mensenrechten, maar alles met geopolitieke machtsmotieven. Venezuela, een van de grootste producenten van aardolie ter wereld, moet terug onder westerse controle komen. Daar gaat dit over.

De grote internationale media en Belgische media zoals de VRT en De Morgen reproduceren zonder enige nuancering het mantra van de Venezolaanse media van de oligarchie dat Maduro een ‘dictator’ is, dat de media worden gekortwiekt, dat de doden tijdens betogingen uitsluitend te wijten zouden zijn aan de politie. Het mag minstens bevreemdend worden genoemd dat grote massamedia in Venezuela luid verkondigen dat de vrijheid van meningsuiting wordt onderdrukt.

Voor wie iets verder wil graven, zijn de intenties van de leiders van de oppositie tegen Maduro overduidelijk. Zij willen terug naar de situatie voor 1999 toen zij naast de economische ook de politieke macht hadden. Dit gaat niet over het verlangen naar een democratische wissel van de macht, maar over de terugkeer van een semi-feodaal regime dat met behulp van eigen media naar de buitenwereld de democratische schijn hoog houdt.

Bronnen:

• Entrevista Venevisión: Lilian Tintori, activista de los Derechos Humanos
• This Isn’t the Venezuela I Married
• The Unmaking of Leopoldo López
• Lilian Tintori: Fue una decisión unilateral, una orden del régimen
• Distortions and Whoppers in an Al Jazeera interview with the President of Venezuela’s ANC
• About Lilian Tintori’s op-ed in New York Times